Flexibiliteit en daadkracht gevraagd van kabinet

De Europese schuldencrisis die de wereldeconomie in zijn greep houdt is een historisch moment voor Mark Rutte. Zijn taak is om het morrende Nederlandse volk en de weifelende Merkel mee te nemen richting herstel van vertrouwen in het groeivermogen van de Europese economie.

Het is urgent dat de politieke leiders in Noord Europa stoppen met het zwarte pieten en het steken van hun hoofd in het zand. Door problemen voor zich uit te schuiven dreigen beleidsmakers in Europa hun belangrijkste bezit te verliezen: hun geloofwaardigheid. Als het niet zo ernstig was zou de bezwering van Europa dat Griekenland zijn schuld kan terugbetalen en dat het Europese bankwezen slechts een liquiditeitsprobleem heeft lachwekkend zijn. Hoe langer we wachten met het nemen van ons verlies en het opruimen van de ravage die de financiële sector in Europa heeft aangericht door het verschaffen van te veel en te goedkoop krediet, hoe groter de uiteindelijke schade in termen van verlies aan welvaart en groei. We moeten ons verlies nu nemen. Anders dreigen Japanse toestanden met decennia lang nauwelijks groei.

In de eerste plaats moeten de Noord Europese leiders hun kiezers diep in de ogen kijken en eerlijk zijn over de fouten die de politiek en toezichthouders begaan. Het kabinet moet de grijze plaat van het schuld- en boeteverhaal richting Zuid Europa uitzetten en in plaats daarvan ruiterlijk toegeven dat ook Noord Europese landen niet goed hebben opgelet toen financiële instellingen grote bedragen uitzetten in Zuid Europa. En laten we de beleidsmakers ook niet te hard afvallen: waar gehakt worden vallen spaanders en menige toezichthouder heeft gewaarschuwd tegen de overkreditering. Maar er was geen enkel politiek draagvlak om het feestje te stoppen. Iedereen profiteerde immers van gemakkelijke kredietverlening, hoge rendementen, en de grote vraag van Zuid Europa.

Ons inzicht in de wereld is te beperkt en onze hebzucht te groot om financiële crisis te allen tijde te kunnen voorkomen. In plaats van te zwarte pieten moeten we de rommel zo snel mogelijk opruimen en met de kennis van nu leren van onze fouten uit het verleden.

We zitten met een ernstig ziek bankwezen
Laten we daarom de onverkwikkelijke realiteit erkennen: door de combinatie van beleidsfouten en onverwachte ontwikkelingen in de VS zitten we met een ernstig ziek bankwezen in Europa. Kapitaalinjecties in de financiële sector moeten op dit moment vooral van de Noord-Europese overheden komen. Dit betekent dat Noord-Europese overheden in feite een deel van het financiële systeem in Europa overnemen, zowel direct als indirect via bijvoorbeeld een groter Europees noodfonds. Dat maakt een heldere agenda voor de toekomst van het bankwezen urgent. Met meer risicodragend vermogen kunnen banken een groter deel van de besparingen in Noord-Europa  uitzetten bij het bedrijfsleven. Dit kan de private investeringen en de binnenlandse vraag in Noord Europa aanmoedigen.

Nederlandse kabinetten van verschillende samenstellingen hebben ons land bijzonder kredietwaardig gemaakt. Dat geeft ons land nu samen met Duitsland en andere kredietwaardige landen in Europa een grote verantwoordelijkheid om de wereldeconomie te beschermen tegen het uiteenvallen van de eurozone. Als handelsnatie moeten wij beseffen dat wij niet kunnen floreren als de rest van Europa en de wereld fragmenteert. Uit welbegrepen eigenbelang is het nu zaak het initiatief te nemen bij het opruimen van de rommel die mede als gevolg van het falende publieke toezicht is ontstaan en bij het ontwerpen van een New Deal binnen Europa voor het versterken van het groeivermogen. Hoe langer we daarmee wachten, hoe minder geloofwaardig beleidsmarkers straks nog zijn.

Ons verlies nemen: overheidschuld neemt toe nu
Ons verlies nu nemen betekent dat onze overheidsschuld verder toeneemt. Maar als we de economie draaiende houden, het groeivermogen versterken door structurele hervormingen (verhogen pensioenleeftijd, moderniseren ontslagrecht en WW, hervormen woningmarkt, het niet langer medicaliseren van sociale problemen in de zorg) en onze overheidsuitgaven op lange termijn beperken (hervormingen in de zorg, pensioensysteem en fiscale systeem) is dat een goede investering die de omvang van de extra schuld ten opzichte van de productie binnen de perken houdt. Als we de verliezen voor ons uit proberen te schuiven en de Noord Europese landen zich vooral concentreren op korte-termijn-bezuinigingen loopt de overheidsschuld ook op, maar dan door de imploderende belastingopbrengsten en stijgende werkloosheid en moeten we deze schuld financieren uit een krimpende economie.

Mark Rutte moet met Merkel de zwarte piet nemen
Het is tijd voor leiderschap van Mark Rutte. Samen met Merkel zal hij de zwarte piet moeten nemen. Burgers zijn niet dom en beseffen dat we met een ernstig probleem zitten. Met een geloofwaardig verhaal over de ernst van de situatie kan hij datzelfde volk tegenspreken  bij de ondoordachte wens Griekenland en de euro te laten vallen. Onze welvaart en vrede zijn direct verbonden met die van andere Europese landen. Om het volk mee te nemen en te laten kiezen voor het welbegrepen eigenbelang is visie, moed en  communicatievermogen vereist. Rutte beschikt over het laatste en de komende weken zullen uitwijzen of hij ook over de eerste twee eigenschappen beschikt.

Lans Bovenberg is hoogleraar economie aan de Universiteit van Tilburg. Een verkorte versie van dit artikel verscheen eerder in Trouw.

Dit artikel is 1644 keer bekeken.

Reacties op dit artikel (1)

  1. Ik had de indruk dat opiniestukken als deze, die enige tijd terug met flinke regelmaat op de opiniepagina’s van de dagbladen verschenen, inmiddels voltooid verleden tijd waren. Wat mij stoort aan de attitude die nog steeds door veel economen verkondigd wordt, is het idee dat economie bedrijven zoals we dat in het recente verleden hebben gedaan, ook in de toekomst gehandhaafd kan blijven, zij het met enige aanpassingen. Ook deze econoom zegt weer: “…richting herstel van vertrouwen in het groeivermogen van de Europese economie…” Mijn vraag is: hoe denken deze economen de Pizza Crossa economie, de economie van de gebakken lucht, nog verder te laten groeien? De verhoudingen in wereldeconomie raken steeds meer genivelleerd (zoals door Marx voorspeld), de mogelijkheden om fundamentele verantwoordelijkheden op anderen af te schuiven (lees: om anderen uit te buiten) raken uitgeput. Kapitalisme werkt zolang de één een voorsprong op de ander heeft. Die voorsprong is er niet meer, voor Europa niet, voor V.S. niet, maar ook voor China, India en Brazilië niet, hoewel die nog een tijdje groeipotentieel in hun interne markt hebben. Game over, het is tijd voor iets nieuws!

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.