Kunnen we een betere of een andere participatiewet maken?

Na de treurige berichten over de vernederende en zinloze ‘tegenprestaties’ die van werklozen worden verlangd in Amsterdam, weten Thomas Kampen en Evelien Tonkens de discussie een constructieve wending te geven. Guido Walraven denkt graag mee.

Verder denkend de lijn van Kampen en Tonkens en stel ik voor om het idee van voorwaarden aan de Participatiewet verder uit te werken. Op die manier kunnen we als burgers bouwstenen verzamelen voor amendementen op het wetsvoorstel, dat binnenkort in de Tweede Kamer wordt behandeld. Laten we daar op dit forum een begin mee maken.

Aan de vier voorwaarden van Kampen en Tonkens wil ik er een paar toevoegen, die te maken hebben met een lerend perspectief voor degene met een uitkering. Door ruimte te maken voor mensen om te leren onder hun eigen regie, maak je de tegenprestatie namelijk een stuk zinvoller. Ik doe een voorzet:

  • Tegenprestaties moeten voldoen aan de drie basisbehoeften van mensen: autonomie, relatie en competentie. Dat zijn tegelijkertijd de drie belangrijkste aanjagers van (intrinsieke) motivatie. Bij autonomie gaat het om: ik krijg ruimte en verantwoordelijkheid, ik heb regie en zeggenschap. Bij relatie gaat het om: ik voel me welkom en hoor erbij. En bij competentie: ik word voor vol aangezien, ben capabel en op mijn taak berekend.

 

  • Aan de drie basisbehoeften wordt vaak nog toegevoegd dat het moet gaan om betekenisvolle  activiteiten, die echt iets te maken hebben met de persoon en de wereld om haar heen. Dat is dus ook een voorwaarde voor het vragen van een tegenprestatie, en ligt in het verlengde van de respectvolle benadering die Kampen en Tonkens  vragen.

 

  • Bij tegenprestaties moeten mensen uitgenodigd en uitgedaagd worden zich verder te ontwikkelen. Het gaat daarbij om het zoeken van evenwicht tussen toerusten en eigenaarschap. Of zoals Ed Leeflang opmerkte in een gedicht over een lerares: 'Er is geen kind bij haar verlegen; het kan toevallig altijd wat het mag'.

 

  • Het moet tenslotte bij de tegenprestatie gaan om het opdoen eigentijdse vaardigheden, ofwel ‘21st century skills’ zoals samenwerken, samen problemen oplossen, ict-wijsheid, leer- en innovatievaardigheden, omgaan met (super)diversiteit.

 

Het zal duidelijk zijn dat het organiseren van tegenprestaties die voldoen aan voorwaarden zoals die hierboven en door Kampen en Tonkens zijn genoemd, veel gespecialiseerde inspanningen vergen. Nog los van de vraag of de lokale overheid die zelf kan bieden, is wel duidelijk dat de uitvoeringskosten van de Participatiewet daardoor waarschijnlijk zullen stijgen.

Misschien is er wel een radicale vernieuwing nodig: burgerloon

Dat kan een aanleiding zijn om ook alternatieven voor de Participatiewet te onderzoeken. Een andere reden is dat sleutelinstellingen als Divosa, FNV en VNG heel kritisch zijn over het organiseren van dergelijke tegenprestaties.

Voor alternatieven kun je bijvoorbeeld aansluiten op socioloog Loïc Wacquant. Hij beschrijft een aantal structurele ontwikkelingen, zoals het afbouwen van de verzorgingsstaat en de opkomst van de strafstaat. Volgens Wacquant is een radicale vernieuwing nodig in de vorm van een ‘burgerloon’ of basisinkomen. Daar is al veel onderzoek naar gedaan, en misschien is dit het moment om dat eens voor de Kamer samen te vatten en door te rekenen. Misschien is het wel goedkoper dan het hele stelsel dat nu in stand wordt gehouden.

Bijkomend voordeel van een ‘burgerloon’ is ook, dat de overheid dan niet langer vernederend optreedt tegen burgers die tegenprestaties moeten leveren – en dat is volgens filosoof Avishai Margalit het sleutelkenmerk van een ‘fatsoenlijke samenleving’.

Guido Walraven is lector Dynamiek van de Stad, hogeschool Inholland. Hij is mede-auteur ‘Sociaal ondernemerschap in de participatiesamenleving: van de brave naar de eigenwijze burger’ (met E. Sterk en M. Specht). 

Dit artikel is 2215 keer bekeken.

Reacties op dit artikel (4)

  1. Misselijk makend stukje. Er moet helemaal geen tegenprestatie gevraagd worden. Dat gebeurt ook niet bij de hypotheekrenteaftrek. En de ontvangers daarvan ontvangen een veelvoud van de bedragen die in de bijstand om gaan. Stop eens in denken in termen van verschillende soorten mensen. Werkt alleen maar een verdere tweedeling in de hand.

  2. Basisinkomen voor iedereen is een prima middel om tweedeling tegen te gaan.
    Op een positieve manier mensen benaderen op wat hun kwaliteiten en interesses zijn is altijd beter dan straffen. Dus omhoog halen waar mensen al goed in zijn en uitbouwen.

  3. @Damrak: Gelijk heb je, maar het gaat er juist om dat de kwetsbare groep keihard werkt en veel geldt oplevert en er niets voor terugkrijgt, immers anders is er geen geld dat de elite terugkrijgt voor de hypotheekrente aftrek. Snap je? De 1 zijn dood is de ander zijn dood. En zolang jij nog niet tot slaaf bent bestempeld, zit je goed en werken anderen zich voor je uit de naad, totdat ze van ellende zelfmoord plegen. Maar daar hebben wij tegenwoordig klinieken voor. Bevolkingsprobleem ook opgelost! Sla je slag!

  4. Door mijn scheiding ben ik in de bijstand gekomen ik heb altijd gewerkt na mijn scheiding kreeg ik copd en later astma erbij ondanks mijn ziekte beeld wilde ik toch gaan werken na lang zoeken kreeg ik eindelijk werk maar mijn werk coach had verzwegen dat ik copd had wat ik niet wist maar ik was daar vrij open in maar ik werkte net zo hard als mijn collega s misschien nog wel harder toen ik 3 mnd werkte werd mij gezegd dat ik geen contract verlenging kreeg omdat ze niet wisten of ik veel ziek zou zijn maar ik mocht nog wel het jaar uitwerken ondanks dat ze vonden dat ik het prima deed ik had een maatschappelijk werkster die mij voor stelde om bij de ergon bedrijven te gaan werken en aangezien ik wilde werken was ik daar heel enthousiast over dus uiteindelijk ben ik daar gaan werken 2 maanden voor de uitkering en daarna zou ik loon krijgen en wat blijkt ik viel onder de participatie wet waardoor ik 350 euro minder pm verdien dan mijn collega s plus we delen niet mee in de winstuitkering 1x per jaar terwijl wij net zo hard werken als het niet harder is want de sw ers voeren weinig uit doen alles op het gemakje terwijl ik hard werk voor mijn loon ondanks mijn copd ik vind dit zo oneerlijk het motiveert totaal niet het is heel erg demotiverend voor mij mogen ze heel die participatie afschaffen kijk als je te lam bent om te werken en daar zijn er vele van allerhande smoesjes hebben om maar niet te hoeven werken dat die onder zo ’n wet vallen oké maar niet de mensen die dolgraag willen

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.