In de nieuwe folder ‘Ondersteuning bij het huishouden’ van de gemeente Haarlemmermeer staat dat ondersteuning alleen nog mogelijk is voor ‘kwetsbare inwoners’. Volgens de folder zijn dit alleen de mensen die ‘ondersteuning nodig hebben bij het organiseren van hun huishouden’. Een medewerker van de gemeente verwoordde het als ‘kwetsbare mensen zijn mensen die geen regie meer kunnen voeren’. Toen ik aan de medewerker vroeg wat dit betekende, zij hij dat als je bijvoorbeeld nog kunt vertellen waar de vuilniszakken liggen, je nog regie kunt voeren. Dit betekent dat als je bijvoorbeeld zwaar lichamelijk gehandicapt bent, maar nog wel opdrachten kunt geven, je niet kwetsbaar bent. En moet je hulp bij het huishouden zelf organiseren. Het advies vanuit de gemeente is om hiervoor mantelzorgers te vragen. Wat betekent dit?
Mijn vader wil niet meer met vrijwilligers in zee
In het geval van mijn vader, zwaar lichamelijk gehandicapt en door andere aandoeningen niet meer in staat om zijn woning te verlaten, maar geestelijk nog goed, betekent dit dat ik een paar keer per week uit Utrecht langs moet komen om al het dagelijkse op te ruimen en schoon te maken. Mijn vader leeft net boven bijstandsniveau (€27 erboven), hij kan daarom zelf geen schoonmaker betalen en komt net niet in aanraking voor bijstand voor de schoonmaak. Hij woont alleen, wil niet betutteld worden en ook niet naar een instelling.
Mijn vader had leuke contacten, maar de meeste zijn afgehaakt sinds hij niet meer de deur uit kan. Ook zijn er wat vervelende ervaringen, en zijn er mensen overleden. Enkele buren halen nog wat boodschappen en de post voor hem. En ik kom er wekelijks om hem te helpen met vooral medische en administratieve zaken, en om zijn verhalen aan te horen. Na drie keer een mismatch met een vrijwilliger (de vrijwilliger haakte af), heeft mijn vader besloten niet meer met vrijwilligers in zee te gaan. Voor verpleging en verzorging is hij afhankelijk van de thuiszorg.
Terwijl ik dit schrijf, denk ik: ‘kom ik niet over als een klager?’ (en misschien zal de gemeente mij ook zal afdoen) en ‘kan ik het niet positiever formuleren?’ Maar de werkelijkheid is zoals hij is en er is niets positiefs bij te verzinnen. De huishoudelijke hulp is voor hem zo basaal om een normaal en enigszins gelukkig leven te leiden, dat het wegvallen ervan zijn hele werkelijkheid beheerst. Het beangstigt hem ook dat hij nog afhankelijker wordt van mij, hij wil zelf de regie kunnen voeren. Maar daar wordt hij dus op afgestraft. Al kan het nu zo gaan dat hij door de stress zo verward raakt, dat hij misschien toch in die kwetsbare groep van de gemeente gaat vallen…
Het is de norm geworden, vinden we dat normaal?
Niet alleen de gemeente Haarlemmermeer hanteert sinds kort het uitgangspunt dat je alleen kwetsbaar bent als je geen regie meer kunt voeren, de meeste gemeenten doen het zo. Het is de norm geworden en we lijken het allemaal normaal te vinden.
Wat betekent dit voor kwetsbare mensen die het nog wel zelf kunnen organiseren? Zij zijn de afgelopen jaren door hulpverleners gestimuleerd eigen regie te voeren. De nieuwe maatregelen pakken voor hen nu slecht uit. Zij hebben volgens mij twee keuzes: óf geen regie meer voeren (de eigen kracht loslaten) waarmee ze laten zien dat ze steun nodig hebben, óf hun mantelzorger (over)belasten. Mijn vader, en zijn hulpverleners, zijn van alles zo in de stress, dat het slecht nog een kwestie van tijd is wanneer zij verder instorten of afhaken.
Mensen van de gemeente, sta eens stil bij deze persoonlijke verhalen. Laat in de folder merken dat je die voor (kwetsbare) mensen schrijft en laat aan de telefoon horen dat je zelf ook mens bent.
Jolanda Elferink is werkzaam bij Movisie en is MfN-registermediator
Foto: Bas Bogers