Bevallen met pijn is niet nodig

Weeën doen zeer. Heel erg zeer. Toch wordt er in Nederland tijdens een bevalling doorgaans niet medisch ingegrepen tegen de pijn. In andere landen is dat wel zo. Dat heeft alles te maken met de wijze waarop zorg voor zwangeren hier is ingericht. Het wordt tijd dat dat verandert.

Vroeger leefden we in het paradijs. Maar omdat Eva van de appel had gegeten, werden zij en Adam door God eruit gezet. Voor straf zouden vrouwen voortaan met pijn moeten bevallen. Zo is mij vroeger als katholiek meisje geleerd. Inmiddels geloof ik net als de meesten niet meer dat Eva van de appel at. Maar met pijn bevallen is nog steeds de norm, merkte ik toen ik zwanger was. In de manier waarop de zorg rondom de bevalling is georganiseerd, past geen pijnstilling. Bevallen moet vooral 'natuurlijk' zijn. De populaire website Ouders van Nu raadt zwangere vrouwen aan die bang zijn voor de pijn deze te ‘relativeren’: ‘dit hoort nu eenmaal bij een kind krijgen’. Maar is dat nog wel van deze tijd?

Dat verloskundigen in Nederland geen ruggenprik geven, laat zien dat we pijnlijk bevallen normaal vinden. Als wij als vrouwen pijn hebben van de menstruatie nemen we een paracetamolletje. Als we een wortelkanaalbehandeling moeten ondergaan bij de tandarts, vragen we om een verdoving. Als we geopereerd moeten worden, gaan we onder narcose. Maar als we bevallen, dan is het verlichten van de pijn door medisch ingrijpen taboe. In plaats daarvan leren we op de zwangerschapscursus hoe we de pijn kunnen 'opvangen' door met de heupen te wiegen. We horen dat de pijn afschuwelijk zal zijn maar dat wij vrouwen dit aan kunnen. Het is namelijk 'heel erg natuurlijk'.

In andere landen is verlichting van de pijn gebruikelijk

In andere Westerse landen is het gebruikelijk om de pijn te verlichten tijdens de bevalling. Met bijvoorbeeld de ruggenprik of morfine wordt voorkomen dat de bevalling uitloopt op een trauma voor de kraamvrouw. Want weeën doen zeer. Heel erg zeer. Na zes uur weeën leek mij het in handen vallen van de beulen van de CIA best meevallen. Gelukkig had ik een doortastende verloskundige die het voor elkaar heeft gekregen dat ik een ruggenprik kreeg. Ik had de anesthesist die de prik kwam zetten bijna ten huwelijk gevraagd: de helse pijnen waren in een klap verdwenen. Toch hoorde ik naderhand vanuit mijn omgeving hier commentaar op: pijn hoort toch gewoon bij bevallen?

Ik ken hordes vrouwen voor wie bevallen een afschuwelijke ervaring was door de enorme pijn die ze hebben geleden. Zoals een vriendin van mij die pas voor het eerst is bevallen en haar bevalling beschreef als 'horror'. Maar zij wilde 'moeder natuur haar gang laten gaan'. Wilde ze dat wel echt? Of voldeed zij met haar wens netjes aan de heersende norm? Als ze 'moeder natuur' echt haar gang had laten gaan, was dit niet haar eerste bevalling geweest maar waarschijnlijk haar zevende: anticonceptie kan nu niet bepaald 'natuurlijk' worden genoemd.

De zorg is niet goed ingericht op pijnbestrijding tijdens bevalling

Hoe komt het dat wij in dit land heilig willen geloven 'in de natuur' als het op bevallen aankomt? Dit terwijl we een volkje zijn dat graag de natuur naar haar hand zet: dijken en deltawerken zijn gebouwd om de kracht van natuur in toom te houden. Is het misschien een ouderwets staaltje vrouwonvriendelijkheid resterend uit de middeleeuwen? En vinden we daarom in ons onderbewuste dat vrouwen het verdienen om pijn te lijden? Of is het juist vrouwelijk superioriteitsgevoel waarmee we als vrouwen willen bewijzen eigenlijk het sterke geslacht te zijn?

Wat je opvattingen ook mogen zijn, de zorg voor zwangeren is eigenlijk niet goed ingericht op een vrije keuze voor pijnverlichting tijdens bevalling. In Nederland zijn verloskundigen de eerste aangewezen zorgverleners voor zwangere vrouwen. In een notendop komt het er op neer dat, tenzij je vooraf in een risicogroep valt, zij de mensen zijn die je helpen je kind op de wereld zetten, en wel in je eigen huis. Verloskundigen mogen en kunnen echter geen ruggenprikken zetten of een andere vorm van pijnverlichting bieden. Daarvoor moet je bij een anestesist zijn in het ziekenhuis en maar afwachten of die tijd heeft. Volgens de Richtlijn medicamenteuze pijnbehandeling tijdens de bevalling heb je als vrouw recht op pijnbestrijding, maar in de praktijk hoor je dat je moet afwachten of men er tijd voor heeft. Kortom: of je nu als verloskundige een voor- of tegenstander bent van pijnverlichting, de manier waarop je werk is georganiseerd, lijkt er voor te zorgen dat bevallen met pijn normaal is.

Over de ruggenprik doen veel spookverhalen de ronde. Een veelgehoorde reactie: ‘Maar je kunt niet meer persen met een ruggenprik!’ Dat je echter prima kunt persen met ruggenprik kan ik uit eigen ervaring vertellen. Een ander populaire bangmaker is het verhaal dat de ruggenprik gevaarlijk of erg risicovol zou zijn. Natuurlijk zitten er risico's aan een ruggenprik, net als aan iedere medische ingreep. Toch zien we om diezelfde reden in andere situaties, waarin heftig pijn wordt geleden, niet af van een medische ingreep. De risico's zijn dermate klein dat de ruggenprik in andere West-Europese landen zoals België en Spanje heel normaal wordt gevonden. En bovendien is pijnloos bevallen ook niet zonder risico: als de bevalling en de pijn als ‘horror’ worden ervaren is er kans op een Posttraumatische stress-stoornis.

In deze tijd van zorgvernieuwing ligt het voor de hand om ook de zorg voor zwangeren onder de loep te nemen. Hoe zorgen we dat de eigen regie echt bij de zwangere vrouw komt te liggen? We moeten daarbij af van de normerende opvatting dat zwangeren maar gewoon door de zure appel heen moeten bijten. Bevallen hoeft geen straf te zijn: als je wilt kan de pijn worden verminderd. Uit eigen ervaring kan ik zeggen dat dat hemels is.

Hanneke Felten is adviseur Emancipatie en Inclusie bij Movisie.

Dit artikel is 10270 keer bekeken.

Reacties op dit artikel (10)

  1. Beste Hanneke, ik ben ongelooflijk vóór zelfregie van de vrouw. Maar te zeggen dat pijnstilling niet mogelijk is, is gewoon niet waar. Elk ziekenhuis biedt het aan, de meesten 24/7. De meeste verloskundigen vinden het prima. Bovendien word je als je medicinale pijnbestrijding gebruikt overgedragen aan de tweede lijn (ziekenhuis), ook daar word je begeleid door een verloskundige. Ik weet niet wat je poogt te bereiken met dit stuk — de vrouwen die willen (ja, wíllen) bevallen zonder pijnstilling wordt met het jaar minder. De trend die jij graag ziet gebeuren, is allang aan de gang. Als je graag zou zien dat alle vrouwen met ruggenprik of remifentanyl bevallen, en dus eigenlijk niet voor keuzevrijheid en zelfregie bent, dan draag je daar goed aan bij door dergelijke artikelen de wereld in te sturen. Bangmakerij zorgt er namelijk vanzelf voor dat steeds minder vrouwen ervoor zullen kiezen om zónder pijnbestrijding te bevallen. Terwijl er echt vrouwen zijn die de weëen goed te doen vinden, voor wie het géén trauma is, zonder pijnbestrijding bevallen. Ook zijn er vrouwen die juist het bevallen mét pijnbestrijding als traumatisch hebben ervaren. Dank voor je genuanceerde bijdrage aan een uitermate lastig debat in Nederland.

  2. In Nederland krijgt iedereen een epiduraal als je erom vraagt.
    Mevr Felten is blijkbaar niet goed op de hoogte van de dagelijkse praktijk.

    En de regie ligt bij de vrouw, daar zijn we het roerend over eens.
    Helaas is dat precies wat je verliest en draag je de regie als barende vrouw juist vaak over aan de arts op het moment dat je kiest voor een epiduraal. Je hebt geen pijn, als ie goed zit, maar je kan niet zelf plassen, niet je bed uit en de arts/verloskundige zegt wanneer je moet persen. Een epiduraal is veilig en een bevalling kan mooi verlopen
    Maar vrouwen kunnen nog steeds heel goed zonder hulp van de medische stand hun kinderen baren. Maar ja daar verdienen we geen geld mee……..

  3. Vind dit stuk juist heel ongenuanceerd. Wat een zwart-wit stellingname zeg. De premisse dat baren pijn móet doen, is al de eerste premisse waar je mij bij kwijt raakt. Dat is weliswaar wat sitcoms en partijen met commerciële belangen je willen wijsmaken, maar ik ben bereid voor een zo belangrijk iets, wel wat degelijker info te vinden. En die is er. Die ook je keuzevrijheid vergroot. Om geen pijn te leiden, om de pijn te relativeren (schaam je om dit met martelingen te vergelijken, dat gaat op alle fronten mis!), -er is onderzoek gedaan naar pijnbeleving en daar blijkt een grote psychische component aan te zijn, dus beïnvloedbaar!-om te weten waarom die pijn is, om je lichaam de kans te geven haar eigen pijnstilling te activeren en zo nog wat dingetjes die je best zou hebben kunnen uitvinden voordat je hier eens lekker polemiekje ging opzetten. Verder gaat mijn reactie niet, je stuk is verschrikkelijk misogyn en te oppervlakkig voor om diep op in te gaan. Ik wens je nog vele hemelse ervaringen.

  4. Beste Hanneke, dit is het tweede soortgelijk bericht dat ik deze week lees. We doen iets niet goed als verloskundigen dat we dit soort reacties oproepen. En dat terwijl het aantal baringen met pijnstilling snel stijgt in NL: in 10 jaar van 5 procent naar 20 procent. Ik laat mijn klanten altijd zelf kiezen en vele verloskundigen met mij. Statistisch weten we dat het aantal kunstverlossingen hoger is bij pijnstilling, je langer in het ziekenhuis moet blijven met je baby en de baby krijgt ook vaker antibiotica. Daarom zeggen mijn klanten: fijn dat het er is als ik het nodig heb, nog fijner als het niet nodig is. Dat bevallen zonder pijnstilling goed mogelijk is laten de cijfers in andere Europese landen zien. Ik noem twee landen waar vrijwel iedereen in het ziekenhuis bevalt en waar pijnstilling non-stop aanwezig is (net als in NL trouwens): in België bevalt een meerderheid (80 procent) met pijnstilling, in Duitsland een minderheid: 40 procent. Beide hoger dan in Nederland maar onderling flink verschillend, terwijl het aanbod hetzelfde is. Ligt het aan de verloskundige? Of aan de klant??

  5. Spijtig dat het voor jou zo’n slechte ervaring was. Het klopt dat in België de epidurale verdoving veel meer ingeburgerd is dan in Nederland, het keizersnede cijfer ligt hier ook hoger en bijvoorbeeld het aantal vrouwen dat een knip krijgt is ook veel hoger. Maar of dat iets goed is? Een bevalling waarbij niet standaard medisch wordt ingegrepen is hier in de meeste ziekenhuizen volstrekt ondenkbaar en vrouwen die thuis wensen te bevallen wordt het alles behalve gemakkelijk gemaakt.
    Als Belg die toch twee prachtige thuisbevallingen heeft gehad, heb ik altijd opgekeken jaar jullie systeem. En ja bevallen doet pijn, maar zo lang je niet panikeert en als je je goed op je weeën concentreert, ontspant en blijft bewegen valt dat heus wel mee, horrorverhalen zijn nergens voor nodig.

  6. Ik vind ook dat bevallen zonder pijn mogelijk gemaakt moet worden in Nederland. Nu ben ik ongeveer drie maanden zwanger en ik heb nergens last van. Ik hoop dat het zo blijft!

  7. Ook de reacties waarin gevraagd wordt om nuancering, zijn in de praktijk niet zo genuanceerd. In mijn geval althans. Anno 2019 moest ik -nu 34 uur weeën en nog op een derde van de bevalling- smeken om pijnstilling, waarna men zou ‘overleggen’. Anderhalf uur later kwam iemand mij vertellen dat ik hoofdpijn kon krijgen en de bloeddruk zou kunnen verlagen. Dat ik een slechte keuze zou maken als ik mijn wens door zou zetten. En nee, er was geen enkele medische reden om geen pijnstilling aan te kunnen. Wat nou regie? Ik was afhankelijk van het personeel of zíj mij de pijnstilling zouden ‘gunnen’. Walgelijk en ja: traumatisch, heel traumatisch.
    Nadien 4 maanden behandeld voor PTSS, maar dat is een niet nader te noemen risico, weet ik nu. Episiotomie, schouderdystocie: die kreeg ik er ook gewoon bij. Dikke pech, maar niet als gevolg van pijnreductie. In mijn geval was ik dan liever nog deels verdoofd geweest!
    Mijn kind krijgt geen broertje/zusje, ben alle vertrouwen in de ‘zorg’ kwijt. Intens verdrietig en boos als ik hoor dat de vrouw alle keuzevrijheid heeft in NL. Ik heb nergens, maar dan ook nergens die vrijheid ervaren. Wie overtuigt wie? Laat dit in godsnaam de vrouw zijn, maar daar is nog een brug te slaan en een wereld te winnen.

  8. Grappig dat er mannen reageren op dit artikel. Je hebt geen idee. Ik zat in een weeën storm en trok het niet meer. Ik vroeg om een ruggenprik en kreeg eerst de hele bijsluiter te horen en het duurde zo enorm lang omdat er overlegd moest worden. Toen de gynaecoloog kwam en voelde was het al te laat zei die. Ik kon hem niet meer krijgen. Andere pijnstilling opties zouden ook niks voor mij doen in dit stadium kreeg ik te horen. Uiteindelijk heb ik het zelf moeten doen en het is gelukt zeker maar ja je hebt ook geen keuze. Maar ga inderdaad niet zeggen dat je het gewoon krijgt als je er om vraagt in nld want dat is niet zo. Wij zijn erop gericht om zoveel mogelijk natuurlijk en dus pijnlijk te bevallen. Ik heb verder een mooie bevalling gehad en het is gelukkig snel gegaan maar ik ben nu weer zwanger en ik zie er zeker tegenop hierdoor.

  9. Een mooi artikel welke in mijn ervaring juist is. Een bevalling is pijnlijk, erg pijnlijk en weeen ervaarde ik als een marteling! Gelukkig bracht een ruggenprik verlichting. In de voorbereiding op de bevalling wordt gestimuleerd om het zoveel mogelijk natuurlijk te bevallen en je omgeving vraagt achteraf ook ‘of dat gelukt is’, alsof het een mindere prestatie is als je wel kiest voor verdoving.. toch raar dat een ruggenprik zo ingeburgerd is in andere landen en in Nederland het sociaal minder acceptabel is en met name de risico’s worden benoemd.

  10. Er is absoluut geen keuzevrijheid. Ook ik heb 24 uur zeer pijnlijke weeën gehad en gesmeekt om pijnstilling. Dit werd mij ook met allerlei smoesjes onthouden. Absoluut geen zelfregie of keuzevrijheid. Zij bepalen alles. Het voelde alsof ik terug was in de middeleeuwse martelmethodes. Uiteindelijk moest er een vacuumpomp en tang aan te pas komen. Veel bloed verloren ook. Schandalig en belachelijk om vrouwen zo te laten lijden. Waren de mannen in onze plaats, dan was verdoving allang standaard. Dit moet echt veranderen. Dit heeft waarschijnlijk voor een groot deel, gewoon weer alles te maken met het terugdringen van de zorgkosten.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.