Zzp’er haalt ons niet uit de crisis

Het Midden- en Kleinbedrijf (MKB), inclusief alle oude en nieuwe zzp’ers, zullen ons niet uit de crisis helpen. Dat is wel de veronderstelling in veel verkiezingsprogramma's. Ruimte maken voor innovatieve werknemers loont echter veel meer. Kijk maar naar Google.

Het MKB krijgt in bijna alle verkiezingsprogramma’s veel positieve aandacht. Het MKB zou de banenmotor van Nederland zijn en een bron van innovatie vormen. Nu lijkt het MKB inderdaad een reddende engel te zijn in een tijd waarin zoveel banen verloren gaan bij grote ondernemingen en de overheid moet krimpen. Het MKB blijft immers als enige over als banenmotor. Vooral omdat veel mensen in de huidige crisis zélf kiezen voor het bestaan als zelfstandige zonder personeel (zzp’er). Zo leidt de toevlucht tot het ondernemerschap inderdaad tot een relatief lage werkloosheid in Nederland.

Op korte termijn helpt het MKB ons dus misschien wel door de crisis. Maar het MKB, waartoe ook de zzp’ers behoren, helpt ons helaas niet uit de crisis. Want op lange termijn hebben we niet zozeer kleine ondernemingen nodig, als wel innovatieve bedrijven. En die twee gaan niet automatisch samen. Bedrijven die succesvol innoveren lijken de MKB status juist eerder te ontstijgen en zijn er niet bij gebaat klein te blijven.

MKB staat niet gelijk aan ondernemerschap

In het publieke debat worden zzp’ers en het MKB vaak gelijkgesteld aan ondernemerschap. En ondernemerschap zou staan voor innovatie, voor eigen rekening werken en zelf risico’s dragen. Een ondernemer is echter niet automatisch ondernemend. Meestal wordt de keuze voor het zelfstandig ondernemerschap dan ook niet gemotiveerd door een keuze voor innovatie. Het is eerder een juridische kwestie: werk je voor een baas of werk je voor jezelf. Veel mensen in de bouw en in de zakelijke en persoonlijke dienstverlening hebben dan ook de stap naar zelfstandigheid gezet zonder uitgesproken innovatief bezig te zijn. En nog steeds wordt veel, zo niet de meeste, innovatie dan ook niet door zelfstandigen uitgevoerd, maar door ‘ondernemende’ werknemers.

Duizend zzp’ers maken nog geen Google. Weliswaar startten Sergey Brin en Larry Page als zelfstandig ondernemers samen Google. De grote impact van het bedrijf werd - en wordt - echter vooral bepaald door de innovatie die het bedrijf realiseert en de ruimte die het biedt aan ondernemend gedrag van haar werknemers. Recent onderzoek heeft ook aangetoond dat ondernemend gedrag van werknemers in Nederland bijna net zoveel voorkomt als zelfstandig ondernemerschap. Ondernemende werknemers hebben vaker zelfs grotere ambities hebben dan zelfstandig ondernemers.

Innovatie telt op lange termijn

Voor economische groei is niet het zelfstandig ondernemerschap, maar innovatie het belangrijkst. De vraag is dan ook hoe Nederland in de toekomst een ondernemersklimaat weet te creëren waarin niet per se meer zelfstandige Bob de Bouwers, maar wel meer Sergey Brins aan de slag gaan. Een omgeving waarbinnen ook bestaande organisaties ruimte bieden aan ondernemend gedrag.

Dat bijna alle partijen het MKB als motor van de economie zien, klinkt sympathiek, maar het leidt de aandacht af van de fundamentele zaken waar deze verkiezingen over zouden moeten gaan. Om op lange termijn welvaart te creëren moet er aandacht zijn voor investeringen in kennis en technologie, een duurzaam financieel systeem, en een open samenleving om tot waardevolle innovatie te komen. De claim dat 99 procent van de bedrijven tot het MKB behoren en dat ze verantwoordelijk is voor zo’n 60 procent van de private werkgelegenheid geeft weliswaar haar belang aan voor de Nederlandse economie, maar dat is meer een gevolg van de definitie van het MKB dan van haar speciale status in de economie.

Moet de overheid dan geen speciale aandacht hebben voor het MKB? Er moet sprake zijn van publieke belangen, en de overheid moet de middelen en kennis hebben om hier een rol in te spelen. Ja, het financiële systeem voorziet niet in effectieve investeringen in het MKB, maar het is allesbehalve duidelijk dat de overheid dit publieke probleem kan oplossen, en dat de schaarse publieke middelen hiervoor moeten worden aangewend. Als de overheid al een rol zou kunnen spelen in het op korte termijn stimuleren van het MKB dan zou ze dit kunnen realiseren door bijvoorbeeld het openstellen van inkoop- en aanbestedingsprocedures voor MKB bedrijven: het betreft dan publieke uitgaven die sowieso al gedaan zouden zijn, en waar mogelijk drempels voor het MKB kunnen worden weggenomen.

Voor de welvaart op de  lange termijn moet er in de Nederlandse kenniseconomie geïnvesteerd worden, de financiële markten weer dienstbaar aan de reële economie gemaakt worden, en gewerkt worden aan de Nederlandse open samenleving. Dan kunnen we misschien de eerste Sergey Brin van Nederland aan het werk zien. Er ligt een mooie taak voor bedrijven, overheid en samenleving.

Erik Stam is directeur van het Centre for Entrepreneurship van de Universiteit van Utrecht.

Dit artikel is 1653 keer bekeken.

Reacties op dit artikel (2)

  1. >de eerste Sergey Brin van Nederland
    Alles is ook niet rooskleurig in California, desondanks succes van Google en andere in de kennis economie.

    Vanavond net een mail binnen, van een uitgever collega in de ‘sunshine state’ over hun economie – vergeef a) mijn Nederland en b) het onvertaalde mail

    >There are tens of millions on unemployment and tens of millions who have run out of their benefit (max has been 99 weeks under Obama, before it was only 26 weeks) and there are less than 100,000 jobs created each month, so you can do the math. There are thousands of applicants for each job, and getting noticed is impossible.

    The “official” government stat on unemployment here is that it is 8.5%, but that is by sleight of hand as they only count the people who are actually on the official unemployment rolls. Those who have fallen off or given up are not counted. Our true unemployment rate in the USA is more than 20%, but no government official or anyone in the corporate news media will ever say that because it means we are officially in a depression the size of the 1930s.

  2. Beste Jeroen,Een vof omzetten in een Bv is in ppricnie goed te doen mits je fiscaal goed begeleid wordt en de juiste keuzes maakt. In eerste instantie zal beoordeeld moeten worden of de BV in jouw situatie fiscaal voordelig is. Daarna zal moeten worden gekeken op welke wijze je van de v.o.f de BV ingaat. Hier een foute keuze in maken kost veel geld. De nieuwe flex bv maakt het wel mogelijk om tussen firmanten onderling meer maatwerk te leveren qua winstverdeling en stemrecht.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.