Een paar jaar geleden interviewde ik pubers voor een onderzoek over ‘seksualisering’. Terwijl de meiden voor mijn gevoel nog maar net van de driewieler afgestapt waren, hadden ze al enorme theorieën ontwikkeld over seksualiteit en man-vrouw verhoudingen: je moet als meisje mooi genoeg zijn om niet lelijk te zijn maar netjes genoeg om geen slet te zijn. Dat lijkt me knap ingewikkeld. ‘Mooi genoeg’ betekent meestal niet dik, wel met ronde billen en borsten, maar ook weer niet te. En wanneer precies ziet een meisje er te sletterig uit? Dat is nog lastiger te bepalen en verschilt ook per school. Op scholen met veel jongeren uit behoudende Islamitische gezinnen kan een bloot been of arm of een paardenstaart te ver zijn. Op scholen met veel meisjes die Sofie of Julia heten, kan een bloot been best. Je mag daar zelfs als meisje openlijk met jongens daten. Maar als je met een jongen de wc-hokjes bent ingedoken en daar zijn foto’s van, dan hang je als meisje aan de digitale schandpaal. Voor de jongen geldt het andersom: als hij betrapt wordt met zijn broek op zijn enkels is hij juist ‘the man’.
Verschillen de opvattingen van Nederlandse jongeren dus wezenlijk van die van die Indiase verkrachter? De teneur onder de jongeren die ik sprak was: meisjes moeten zich ‘netjes’ gedragen want anders brengen ze jongens in de verleiding. En die jongen kan daar niets aan doen; zodra zijn blik valt op een vrouwelijk lichaamsdeel met net te weinig omhulling, gaan alle remmen los. Jongens en mannen verslinden nu eenmaal graag meisjes die stiekem van het paadje afgaan. Uit de gesprekken werd duidelijk dat ook in Nederland meisjes de slechtste kaarten hebben. Zij worden verantwoordelijk gehouden voor het seksuele gedrag van mannen terwijl zij er niets over te zeggen hebben. Het meisje betaalt dus de rekening hoewel zij eigenlijk wordt bestolen. Maar de beeldvorming over mannen bleek net zo deprimerend: een man is enkel testosteron-kanon.
Het onderzoek dat ik deed is al weer een paar jaar geleden maar er lijkt sindsdien weinig veranderd. De dubbele moraal is nog altijd schering en inslag. Die moraal is al zo oud dat je verwacht dat de wereld er toch een keer op uitgekeken raakt. Maar nee, nog steeds worden iedere dag opnieuw vrouwen en meisjes slachtoffer van seksueel geweld, van huiselijk geweld, van eergerelateerd geweld, omdat ze er wel enigszins appetijtelijk uit moeten zien maar geen afgelikte boterham mogen zijn.
Toch is er hoop. Door aan mij uit te leggen wat de onbeschreven regels waren voor meisjes, beseften de meisjes die ik interviewde dat zij die regels niet oké vonden. Zoals alleen pubers dat kunnen riep een meisje verontwaardigd: “Maar mevrouw, ik vind het eigenlijk gewoon niet eerlijk!”. Net als in India, komt er altijd een moment dat meisjes maar ook jongens, vrouwen en mannen het niet meer pikken. Dat ze massaal de straat of twitter op gaan om hun afschuw uit te schreeuwen.
Nu de eerste zonnestralen weer doorbreken, is het daar een goed moment voor. Een feministische lente; zou dat niet mooi zijn?
Hanneke Felten is changemaker voor de WE CAN campagne