Creatievelingen kunnen krimp helpen tegengaan

Bevolkingsdaling (tegenwoordig beleidsmatig ‘krimp’ genoemd) en teruglopende voorzieningen teisteren het platteland. Maar een nieuwe kans dient zich aan: creatievelingen van de cottage industries kunnen helpen de krimpregio’s leefbaar houden.

Het buitengebied raakt steeds meer in trek bij creatievelingen en nichebedrijven die veelal vanuit hun eigen huis werken. Deze bedrijfjes worden cottage industries genoemd: kleine gespecialiseerde bedrijven die ondanks hun perifere ligging zijn aangesloten op ‘de globaliserende wereld’ en locatieonafhankelijke producten en diensten aanbieden. Ze vormen een nieuw soort plattelandseconomie.

Ligt hier een kans om de krimp tegen te gaan en de leefbaarheid significant te verbeteren? Ook al is het niet het ei van Columbus, het is wel een interessante ontwikkeling waar overheden op in kunnen spelen.

Opkomst van cottage industries

Uit een publicatie van de Kamer van Koophandel (Eindrapport Cottage Industries, 2012) blijkt dat veel zzp’ers ervoor kiezen om te wonen en werken op het platteland, omdat de landschappelijke kwaliteiten hen inspireert. Het zijn mensen waarbij de grens tussen wonen en werken vaag is en die juist in krimpgebieden goed terecht kunnen, omdat er oude schoolgebouwen, winkels of boerderijen vrijkomen waar ze precies vinden wat ze zoeken. Uit de cijfers blijkt dat het aantal cottage industries in de krimpgemeenten De Marne (Groningen) en Dongeradeel (Friesland) tussen 2000 en 2012 met maar liefst tientallen procenten is gestegen.

Tijd voor beleid!

Ondanks deze interessante constateringen, wordt er tot op dit moment nog helaas nauwelijks beleid voor deze trend gemaakt. In het Provinciaal Omgevingsplan (POP) van de provincie Groningen komt het woord ‘cottage industrie’ geen enkele keer voor. Gelukkig wordt het POP binnenkort herschreven; vooruitlopend hierop daarom een drietal tips hoe je het vestigingsklimaat kunt verbeteren.

1. Basisvoorwaarde één: zorg voor snel internet

Eén van de belangrijkste voorwaarden voor een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor dergelijke bedrijfjes is goed toegankelijk en snel internet. De provincie Fryslân heeft dit reeds onderkend en heeft in 2011 een startnotitie vastgesteld waarin het startsein is gegeven om de dekking van snel internet op het Friese platteland te verbeteren. Eén van de genoemde doelstellingen in deze startnotitie sluit direct aan bij het concept van cottage industries: ‘Zodat vanuit heel Fryslân over de hele wereld gewerkt, gekocht en verkocht kan worden. Resulterend in een optimaal leef- en woonklimaat voor zowel bewoners als ondernemers.’

2. Ontwikkel een goed vindbare databank (website) met inspirerende, aantrekkelijke plekken voor dergelijke ondernemers

Zorg ervoor dat je als gemeente/regio gevonden wordt! Maak inzichtelijk wat de mogelijkheden voor cottage industries zijn en ontwikkel onder andere een database van (potentiële) vestigingslocaties. Maak daarnaast reeds aanwezige cottage industries ambassadeurs van de gemeente.

3. Open als gemeente een loket dat initiatieven ondersteunt bij het nemen van bestuurlijke en bureaucratische drempels

Bestemmingsplanwijziging? Tijdrovende procedures voor de aanvraag van een omgevingsvergunning? Verklein als overheid de drempels en zorg voor een gastvrije ontvangst. Geen enkele ondernemer heeft trek in langslepende frustrerende procedures!

Wat is het waard?

Cottage industries zijn absoluut niet de oplossing voor bevolkingskrimp, maar ze zorgen er wel voor dat de plekken waar ze zich vestigen een grotere kans hebben om het voorzieningenniveau en de leefbaarheid beter op peil te houden. Daarnaast is de verwachting dat het aantal zelfstandige ‘footloose’ ondernemers alleen maar toe gaat nemen.

Mede daarom is een goed overheidsbeleid van essentieel belang. Faciliteer dergelijke initiatieven en ontvang ze met open armen. Benut de mogelijkheden en geef deze ontwikkeling een kans!

Mark Sekuur is geograaf en fotograaf en werkt en woont in Groningen.