Onder de visie van de overheid om met voorlichting dit anti-homogeweld te voorkomen zitten een aantal vooronderstellingen. Bijvoorbeeld de gedachte dat effectieve voorlichting voor vluchtelingen in de noodopvang op de plank ligt, klaar voor gebruik. Dat is niet het geval. Voor een Europees onderzoek maakten wij bij Movisie een overzicht van de verschillende voorlichtingsmethodes die in Nederland beschikbaar zijn om de acceptatie van LHBT’s te verbeteren. Opvallend is dat de meeste methoden weliswaar met passie zijn ontwikkeld maar dat de onderbouwing en evaluatie nog ontbreekt. Sommige methoden zijn zeker kansrijk, maar anderen werken mogelijk niet of zelfs averechts. Waar je denkt te werken aan meer begrip, kun je soms onbedoeld een negatieve houding ten aanzien van homo-en biseksuelen en transgenders vergroten. 'Baat het niet, dan schaadt het niet', gaat hier dus helaas niet op.
Effectieve methoden zijn nauwelijks beschikbaar
Erkend effectieve methoden op het gebied van LHBT-acceptatie zijn dus nog nauwelijks beschikbaar. Zeker niet voor mensen in een noodopvang. Goede methoden houden bovendien rekening met de context en de omstandigheden en kenmerken van de doelgroep. Tussen een 13-jarige, thuiswonende scholier die we een positief gevoel willen geven ten aanzien van homo- en biseksuelen en transgenders, en een 40-jarige vrouw met een oorlogstrauma die met drie kinderen in een noodopvang verblijft, zit natuurlijk een wereld van verschil.
Homo-acceptatie in Nederland kwam ook niet vanzelf
Voorlichting over homo- en biseksuelen en transgenders is dus helaas niet het ei van Columbus. We moeten een duurzame aanpak gaan ontwikkelen. Die aanpak moet goed aansluiten bij de specifieke omstandigheden van vluchtelingen. Dat vraagt doordachte afwegingen vooraf, monitoring en een passende evaluatie achteraf. Een fikse inspanning en tijd zijn dus nodig, maar deze aanpak is zeker niet onmogelijk. Bedenk dat de succesvolle acceptatie in Nederland van homo- en biseksualiteit, en langzamerhand die van transgenders, ook niet over een nacht ijs is gegaan. Daaraan hebben vele docenten, politici, Bekende Nederlanders, politieagenten, sociaal werkers en in het bijzonder talloze vrijwilligers van belangenorganisaties zoals het COC, keihard gewerkt en dat doen ze nog steeds.
Als we ook de acceptatie van homo- en biseksualiteit en transgenders onder vluchtelingen een serieuze kans willen geven, moeten we zoeken naar ‘wat, wie en waarom’ het geweld veroorzaakt en hoe we dit effectief kunnen aanpakken. En zolang we het probleem nog niet preventief kunnen oplossen, moet de Nederlandse overheid een manier vinden om de veiligheid van LHBT’s in de noodopvang zo goed mogelijk garanderen, bijvoorbeeld met safe houses. Laten we voorkomen dat er nog meer slachtoffers gaan vallen.
Hanneke Felten is onderzoeker bij kenniscentrum Movisie en Saskia Keuzenkamp hoofd afdeling effectiviteit Movisie. Samen onderzochten zij de werkzame elementen van verschillende LHBT-voorlichtingsprogramma's.
Afbeeldingsbron: Directie Voorlichting (Flickr Creative Commons)