Had de overlast in Zaandam voorkomen kunnen worden met jongerenwerk?

De media maakten een enorme ophef over de overlast van jongeren in Zaandam. Premier Rutte noemde hen ‘tuig van de richel’. Voormalig jongerenwerker Dimitri Hiy denkt meer in oplossingen. Een combinatie van een jongerencentrum en straathoekwerkers had de intimidaties en ongeregeldheden misschien niet direct opgelost, maar had de overlastbestrijding wel makkelijker gemaakt.

Jongeren die het leven van de buurtbewoners zuur maken, cameraploegen die verjaagd worden en politieauto’s met op het dak dansende jongeren.[1] Je zou het bijna niet geloven, ware het niet dat we het met eigen ogen konden aanschouwen in  oude en nieuwe media. Hoe heeft het zover kunnen komen en had dit voorkomen kunnen worden, waren de eerste vragen die bij me opkwamen.

Tijdens het doorspitten van diverse nieuwsartikelen over de situatie in de wijk Poelenburg, viel een column van een lokale politicus me op.[2] Daarin stond: ‘…het jongerenwerk is volledig opgegaan in de sociale wijkteams. En die vullen naar eigen goeddunken het jongerenwerk in. Jongerencentra zijn gesloten… Bijvoorbeeld in de wijk Poelenburg en Hoornseveld was een paar jaar geleden nog 32 uur jongerenwerk, dit is nu nog maar 8 uur! En streetcornerwork is alleen nog maar op afroep beschikbaar.’

Dat het jongerenwerk opgaat in een sociaal wijkteam is op zich nog niet zo erg. Ik ken voldoende jongerenwerkers die deel uitmaken van een sociaal wijkteam en voortreffelijk werk leveren. Wel vind ik het opmerkelijk dat het jongerenwerk op een kwart van de eerdere capaciteit zit, dat het jongerencentrum dicht is en dat er haast geen streetcornerwork meer is. Misschien is het een open deur, maar het valt te veel op om niet gezien te worden: het mogelijke verband tussen de bezuiniging op het jongerenwerk en de jeugdoverlast in de wijk Poelenburg.

In een accommodatie zijn de leiders kneedbaarder dan op straat

De afgelopen jaren heb ik gemerkt dat er op diverse plaatsen in Nederland wordt afgezien van het inpandig jongerenwerk. Persoonlijk vraag ik me al een tijd af of het jongerenwerk optimaal kan functioneren zonder een accommodatie. Accommodaties zijn goed voor het aanleren van en oefenen met (maatschappelijk geaccepteerde) regels, normen en waarden.

Als jongerenwerker heb je een veilige omgeving nodig om het groepsdynamische proces onder de loep te nemen en vervolgens het (groeps)gedrag in positieve zin te beïnvloeden. Een ruimte waar een jongerenwerker aan de slag gaat met een groep jongeren kan met name positief bijdragen aan het beïnvloeden van het gedrag van de groepsleiders. In een jongerenruimte is vaak ook sprake van groepsdruk, maar de straatfactoren ontbreken er en de leiders zijn kneedbaarder dan op straat. In 2009 waren er in totaal 1135 jongerenwerkaccommodaties in Nederland.

Diagram accomodaties naar type

Het stellen van regels is op straat lastiger dan in een ruimte

Natuurlijk is het ook mogelijk om de jongeren buiten op straat te beïnvloeden. Dit gebeurt dagelijks parallel aan het inpandig jongerenwerk. Het stellen van regels en voorwaarden is op straat echter veel lastiger dan in een ruimte. Op straat heeft een groepsleider (met name in de eigen wijk en op vaste hanglocaties) de ongeschreven opdracht om zich ook als leider te gedragen. De straat is ook de plek waar jongeren veel tijd doorbrengen en zich continu aan het positioneren zijn, ten opzichte van andere jongeren en de samenleving. Over het algemeen is dat een positie met veel weerstand tegen de autoriteiten, zij zijn immers de autoriteit in de eigen omgeving.

In het ambulant jongerenwerk worden de jongerenwerkers door de (informele) groepsleiders als de autoriteit gezien. Wanneer er dus sprake is van een groep die de fases van aanvaardbaar, hinderlijk en overlastgevend gedrag allang heeft gepasseerd en die zich onder andere kenmerkt door negatieve groepsleiders, is het voor het ambulant jongerenwerk niet meer te doen om het gedrag van een groep positief te beïnvloeden. Zelfs de politie heeft moeite met het oplossen van deze overlast, ondanks hun vele bevoegdheden waar jongerenwerkers niet over beschikken.

De jongerenwerkers voor de tussengroep, de politie voor de harde kern

De nieuwe koers - minder jongerenwerk - in Zaandam is in 2015 ingezet. Het zal vast niet zo zijn dat alléén de bezuinigingen op het jongerenwerk de recente problemen hebben veroorzaakt. Meerdere jongeren in de diverse items en filmpjes lijken al ouder dan achttien jaar te zijn. Waarschijnlijk is dit gedrag niet van de een op de andere dag ontstaan en heeft het diepere oorzaken. Maar ik  zie in de filmpjes ook jongere jeugd, die nog wel relatief makkelijk te beïnvloeden is. Zowel de positieve als de negatieve kant op.

Mede door het ontbreken van een jongerencentrum, zal het niet makkelijk zijn om deze tussengroep positief te beïnvloeden. Zelfs met meer ambulante inzet is het lastig om deze groep los te weken van de negatieve rolmodellen. Zij zullen immers in de ogen van diezelfde leiders en andere jongeren als watjes, mietjes en overlopers worden beschouwd. Maar ook een accommodatie zal de problematiek niet oplossen. Er is een integrale aanpak vereist. Waarschijnlijk  repressief, maar zeer zeker preventief.

De situatie in Zaandam onderschrijft naar mijn idee dat het inpandig jongerenwerk van wezenlijk belang is en dat het samen moet gaan met het ambulante werk. Deze concrete situatie had misschien niet direct opgelost kunnen worden als er wel een jongerencentrum was geweest, maar het had de bestrijding van de overlast wel makkelijker gemaakt. De jongerenwerkers hadden zich op de tussengroep kunnen richten, de politie op de harde kern. En dan met een breed activiteitenaanbod op maat de toekomstige generaties goed leren kennen en inzetten op ontwikkeling van talenten.

Het inpandig jongerenwerk is naar mijn idee geen luxe, maar eerder een noodzaak om situaties zoals in Poelenburg voor te zijn.

Dimitri Hiy is ondernemer en professional binnen het sociaal domein. Dit artikel verscheen eerder als blog.

Referenties:

[1] http://nos.nl/artikel/2130786-cameraploeg-hart-van-nederland-bedreigd-in-zaandam.html

[2] https://zaanstreek.sp.nl/nieuws/2015/11/investeer-in-jongerwerk-niet-in-rapportenschrijvers

[3] De staat van het Nederlandse jongerenwerk 2009

 

Foto: Stipo team for urban development (Flickr Creative Commons)

Dit artikel is 3417 keer bekeken.

Reacties op dit artikel (3)

  1. Prima artikel maar een kleine rectificatie, wij, het Streetcornerwork, zijn niet ingezet in Zaandam. We zetten momenteel wel succesvol in op vergelijkbare groepen in andere gemeenten.

  2. We lijken met z’n allen geconcludeerd te hebben dat deze jongeren ‘ontspoord’ zijn, wat met ‘de juiste aanpak’ voorkomen had kunnen worden. Een beetje zoals ooit over de suffragettes en de dolle mina’s werd gesproken (in grote delen van de samenleving, lang niet iedereen had in het begin door dat dit activisten waren). Ik denk dat jonge bewoners van dit soort wijken heel veel goede redenen heeft om heel erg boos te zijn. Een wijkaanpak (ook in Poelenburg) die bedoeld was om zwakke groepen uit de wijk te jagen door de sloop van goedkope woningen en de bouw van ‘middelduur gestapelde koop’. Een onderwijssysteem dat ‘iedereen kansen geeft’ maar dit soort jongeren niet goed voorbereid op de banen waar zij goed in kunnen worden. Een politiek die van links tot rechts tekeer gaat over moslimjongeren, waarbij zelfs de premier meescheldt.
    Deze jongens zijn waarschijnlijk niet slim genoeg om een effectieve manier van protesteren te kiezen en komen niet verder dan irritant doen. Ze weten precies hoe irritant dat is (daarom doen ze het ook en filmen ze het ook nog). Het zijn Dolle Mehmets die niet weten hoe je een ludiek protest voert. En al zouden ze het ludiek doen, dan zouden de media er nog steeds schande van spreken dat ze hier ’te gast’ zijn en toch zo kritisch doen.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.