Hoe falende politici onze vrijheid om zeep helpen

Politici lopen te hoop tegen een wet die belediging van een buitenlands staatshoofd verbiedt. De aanleiding is bekend. Wat onze politici moeten leren, is dat zij zelf medeveroorzaker zijn van geweldsdreiging door daaraan toe te geven.

Artikel 267 van het Nederlandse Wetboek van Strafrecht stelt maximaal twee jaar celstraf op het beledigen van ‘het hoofd of een lid van de regering van een bevriende staat’. Onze Kamerleden buitelen over elkaar heen om dat artikel in Nederland afgeschaft te krijgen, omdat in Duitsland Angela Merkel de satiricus Jan Böhmermann heeft laten vervolgen. Deze Böhmermann wordt aangeklaagd omdat hij de Turkse president Recep Tayyip Erdogan een ‘geitenneuker’ heeft genoemd.

Even moest ik denken: waar hadden we dat ook alweer eerder gehoord, ‘geitenneuker’? Oh ja, zo noemde Theo van Gogh de Iraanse dictator Ayatollah Khomeini die dat evenmin over zijn kant liet gaan als de wakkere Erdogan (die trouwens ook steeds meer op Khomeini begint te lijken). In Nederland is er zelfs een beetje superioriteitsgevoel ontstaan ten opzichte van onze oosterburen, omdat ‘bij ons’ zoiets niet zou voorkomen: een satiricus vervolgen omdat hij een dictator hardhandig aanpakt. Ik hoorde Bart de Wever in een scherpe kritiek op Merkel zelfs zeggen dat het toch ondenkbaar zou zijn dat Nederland Rudi Carrell zou hebben laten vervolgen vanwege zijn satire over politici?

Al eerder won een dictator in Nederland

Dat was wel heel aardig van De Wever, maar toch niet helemaal juist. Hoe was het ook alweer met Carrell? Carrell kwam in moeilijkheden in 1987 toen hij een pastiche maakte over Khomeini op de Duitse tv. Diplomatieke betrekkingen opgezegd. Geen vluchtverkeer meer tussen Iran en Duitsland. En bedreigingen aan het adres van Carrell. Die bood, op de Duitse tv, zijn excuses aan de dictator aan en dat was het einde van het Duitse deel van deze affaire. Toen wilde ‘Achter het Nieuws’ aandacht besteden aan de kwestie in Nederland. Maar de VARA kreeg een telefoontje van de minister van Buitenlandse Zaken, Hans van der Broek, dat live werd uitgezonden. De minister vreesde gewelddadige consequenties. Of men uitzending wilde heroverwegen? En zo geschiedde: de VARA zond niet uit. De dictator had gewonnen.

Wat tirannen als Erdogan en Khomeini uit dit soort dingen leren, is dat een beetje dwang helpt (ik hoop maar dat dit niet beledigend is, want art. 267 Sr. is tenslotte nog niet afgeschaft). Dus gaan ze verder. Dat deed Khomeini door twee jaar later een doodsvonnis over Rushdie en zijn uitgevers uit te vaardigen. De Rushdie Affaire begon dus niet in Engeland, maar in Nederland.

Van affaire naar affaire

Sindsdien hebben de ontwikkelingen niet stil gestaan. In 2004 werd Theo van Gogh vermoord door een jihadist en mede daarom publiceerde de Deense krant Jyllands Posten de Deense cartoons, om te testen hoe het ervoor stond met de vrijheid van de expressie. Dat dit de motivatie was weten we, omdat de opdrachtgever van de cartoons, de redacteur cultuur van de krant, Flemming Rose, dat zelf zegt in zijn boek ‘The Tyranny of Silence’ (2014).

Zoals we dus van de Duitse Rudi Carrell Affaire zijn doorgerold naar de Nederlandse Rudi Carrell Affaire en van de Nederlandse Rudi Carrell Affaire naar de Britse Rushdie Affaire, zo zijn we van de Nederlandse moord op Theo van Gogh doorgerold naar de Deense Cartoon Affaire uit 2005. Van daar rollen we dan door naar de liquidatie van de Franse cartoonisten op 7 januari 2015. Die liquidatie was niet alleen een straf voor door Franse cartoonisten gemaakte cartoons in Charlie Hebdo, maar ook voor de herpublicatie van de Deense cartoons in dit Franse blad.

Politici lokken geweldsdreiging uit

Hoe al deze kwesties aan elkaar gerelateerd zijn ontgaat onze politici doorgaans. Bij elke nieuwe kwestie staan ze te kijken alsof ze het voor het eerst meemaken in hun leven. Wat onze politici moeten leren, is dat niet Böhmermann, Rushdie, Carrell, Westergaard (de Deense cartoonist) en anderen het geweld en de geweldsdreiging van dictators uitlokken, maar dat de gewelddreiging mede wordt veroorzaakt door politici die daaraan toegeven. Dat is nu dus ook weer met Angela Merkel gebeurd. Zoals het Nederlandse kabinet dat deed door de VARA te vragen toe te geven aan de dictator Khomeini, zo stimuleert Merkel nu weer verdere agressieve expansie van Erdogan. Zij heeft geprobeerd de dictator te apaiseren door een Duitse satiricus te laten vervolgen, maar zij heeft in feite zijn machtshonger vergroot.

Erdogan’s supportersclubje was verzameld in Middelburg

Dat mevrouw Merkel ondanks deze actie nu de ‘Four Freedoms Award voor moreel leiderschap’ heeft gekregen is een droevige zaak. De Four Freedoms-speech van Roosevelt staat symbool voor weerstand aan dictatuur (die van Nazi-Duitsland indertijd), niet voor het toegeven daaraan en daardoor stimuleren daarvan. Onze premier had daar dus ook niet aanwezig moeten zijn, want daarmee wordt de Nederlandse staat geassocieerd met deze verkeerde beslissing. En ook het koninklijk huis had afwezig moeten zijn. Nu was in Middelburg Erdogan’s supportersclubje verzameld, en het ergste is dat ze dat nog niet eens door hebben ook.

Paul Cliteur is schrijver van (met Dirk Verhofstadt) van Het Atheïstisch Woordenboek (2015).

Dit artikel is 1757 keer bekeken.

Reacties op dit artikel (3)

  1. De lijst van populistische politici die niet tegen kritiek kunnen zal voorlopig helaas alleen nog maar groter worden.
    We hadden al Poetin, nu dus Erdogan, en straks mogelijk Trump, Wilders, etc,etc. Welkom in de Dommocrazy anno 2100.

    Wat mij echter aan veel van die zogeheten satirische typjes van tegenwoordig ergert is dat hun ‘satire’ vooral en meestal uitsluitend uit plat vulgaire kreten bestaat.En daardoor de kern van het probleem niet begrijpen en dus missen.
    Anders gezegd de satire is vaak geen satire meer maar helaas alweer plat populistisch gebral.
    Dit soort van typjes moet je niet vervolgen, maar negeren.
    Daarmee laat je de kwaliteit van je democratie zien.
    En zet je protesterende populisten meteen buiten spel.

  2. Nou, het ene deel van de politici is bewust bezig de democratie de nek om te draaien en de vrijheid van meningsuiting te beperken en kan niet tegen kritiek. Het andere deel weet niet hoe diep ze daarvoor moet buigen. Wees dan blij dat er (nog) satirici zijn die er tegenin gaan. Dat het in uw ogen plat is, ach die trend zie je in de hele maatschappij. Wat mij betreft: cartoonisten en conferenciers, gooi er nog maar een schepje bovenop!

  3. We zijn allemaal autonome morele agenten.In ons land is er ook een spanningsveld tussen de vrijheid van meningsuiting en belediging,welk ook geregeld is in het Wetboek van Strafrecht.Bepaalde autonome agenten hebben ELA in de koffer en andere niet.De aangewezen agenten en evt.hun meerderen bepalen of er recht over wordt gesproken.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.