Minder contacten tussen niet-westerse minderheden en autochtonen

In de afgelopen vijftien jaar is het interetnisch contact tussen niet-westerse groepen en autochtone Nederlanders niet toegenomen. Onderlinge contacten zijn belangrijk, want ze bevorderen de beeldvorming en hebben een gunstig effect op de taal en de arbeidsmarktpositie.

De sociale contacten tussen autochtonen en niet-westerse migranten zijn niet toegenomen. Het aantal vrijetijdscontacten is de afgelopen twee decennia ongeveer gelijk gebleven. Tevens komen migranten en autochtonen steeds minder vaak bij elkaar over de vloer. Bijna de helft van de Turkse Nederlanders krijgt bijvoorbeeld nooit autochtone Nederlanders op bezoek. Begin deze eeuw was dat bij één op de drie zo. Kenmerkend voor de Turkse groep is de gerichtheid op de eigen herkomstgroep, die in de afgelopen jaren verder is toegenomen. Ongeveer een op de tien Marokkaanse en Turkse Nederlanders huwt met een autochtone Nederlander. Dit is gelijk aan de situatie van tien jaar geleden. Binnen de Antilliaanse groep wordt veel vaker gemengd gehuwd, maar in vergelijking met tien jaar eerder is het aandeel huwelijken met autochtone Nederlanders afgenomen. Op het gebied van vriendschappen, bezoek thuis en relaties zien we geen ontwikkeling naar meer interetnisch contact.

Verklaringen voor trend

Dat groepen elkaar niet naderen is een opvallende bevinding. Vanuit het idee van voortschrijdende integratie is de veronderstelling dat migranten gedurende de levensloop en tussen generaties steeds dichter komen te staan bij de ‘ontvangende’ samenleving. Dat was ook de verwachting. In de achterliggende jaren is de omvang van de tweede generatie toegenomen, wordt er binnen migrantengroepen steeds vaker Nederlands gesproken en is het opleidingsniveau aanzienlijk gestegen. Dit zijn allemaal factoren die gunstig uitwerken op de het aangaan van contact met autochtone Nederlanders. Toch zien we dit niet terug in de ontwikkelingen van de afgelopen 15 jaar. Uit ons onderzoek blijkt dat tenminste vier andere ontwikkelingen juist een rem hebben gezet op voortgaande sociale integratie: de toegenomen etnische segregatie en concentratie, de economische conjunctuur, de grote culturele afstand en het maatschappelijk klimaat.

Etnische concentratie en segregatie

Contacten zijn sterk afhankelijk van de ontmoetingskansen. In de afgelopen decennia is de omvang van migrantengroepen toegenomen en daarmee ook de etnische concentratie en segregatie. Immigranten vestigen zich vaak in de grote steden en binnen die steden ook nog eens in bepaalde wijken. Het aantal zwarte wijken en zwarte scholen is sterk toegenomen. De toegenomen segregatie heeft de ontmoetingskansen verslechterd.

Conjuncturele tegenwind belemmert ook interetnisch contact

Ook de huidige economische crisis vormt een belemmering voor de interetnische contacten. Een betaalde baan gaat voor migranten samen met meer interetnische vrijetijdscontacten. De zwakke economische conjunctuur raakt de migrantengroepen onevenredig hard. Het zijn de werknemers in kwetsbare posities – laaggeschoold, flexibele contracten en werkzaam in conjunctuurgevoelige sectoren – die doorgaans als eerste hun baan verliezen. Onder hen bevinden zich veel niet-westerse migranten.

Culturele verschillen blijven groot

Naast ontmoetingskansen spelen ook voorkeuren een belangrijke rol bij interetnische contacten. De individuele voorkeuren voor contact worden sterk gekleurd door gelijkenis: mensen hebben een voorkeur voor contact met anderen die op hen lijken. Zo is men geneigd om sociale relaties aan te gaan met personen met dezelfde sociale en culturele kenmerken. De culturele afstand tussen groepen is groot, met name tussen autochtonen en migranten van Turkse of Marokkaanse komaf. Opvattingen over man-vrouwrollen, medisch-ethische kwesties en homoseksualiteit liggen ver uit elkaar. Een Turkse of Marokkaanse hogeropgeleide heeft gemiddeld traditionelere opvattingen over deze zaken dan een autochtone lageropgeleide. Voor een belangrijk deel liggen hier religieuze verschillen aan ten grondslag. Bijna alle Marokkaanse en Turkse Nederlanders zijn moslim en hechten veel waarde aan hun geloof. Anders dan bij de Surinaamse en Antilliaanse Nederlanders zien we bij Marokkaanse en Turkse Nederlanders geen ontwikkelingen in de richting van secularisering.

Rol van ontvangende samenleving

Een gebrekkige sociale integratie wordt vaak gezien als een probleem dat bij migranten ligt. Maar, it takes two to tango. Bij interetnisch contact speelt de opstelling van autochtone Nederlanders ook een belangrijke rol. Opvattingen over migratie en integratie zijn veelal negatief. Een aanzienlijk deel van de autochtone Nederlanders is gekant tegen contacten met migranten (als vriend of partner van kinderen). Migranten geven aan zich steeds minder geaccepteerd te voelen in Nederland. Zij zijn in de achterliggende jaren somberder geworden over de kansen die migrantengroepen in dit land krijgen. Tevens is de ervaren discriminatie toegenomen. Migranten zijn van mening dat in het afgelopen decennium de interetnische verhoudingen in Nederland zijn verslechterd. De afgenomen ervaren acceptatie en toegenomen ervaren discriminatie hebben ertoe hebben geleid dat migranten en autochtone Nederlanders steeds verder van elkaar af zijn komen te staan. Een negatief (gepercipieerd) maatschappelijk klimaat dempt dus de ontwikkeling naar meer interetnisch contact.

Maakt het uit?

Vrijetijdscontacten zijn niet toegenomen. Is dit erg? Mensen mogen toch zelf bepalen wat zij in hun vrije tijd doen en met wie zij al dan niet omgaan? Ja, natuurlijk. Maar tegelijkertijd weten we dat door interetnisch contact vooroordelen en interculturele spanningen tussen groepen kunnen afnemen. Ook zijn er gunstige individuele effecten. Het  onderhouden van contacten met autochtonen kan van positieve waarde zijn voor de arbeidsmarktkansen van migranten. Autochtone contacten leiden voor hen gemiddeld gesproken naar betere hulpbronnen en posities dan contacten met personen uit migrantengroepen; tevens is er een duidelijke relatie met de beheersing van de Nederlandse taal.

Dichter bij elkaar?

Een aanzienlijk deel van de migranten en autochtone Nederlanders leeft gescheiden van elkaar. De fysieke en sociale leefwereld lopen vaak uiteen. Negatieve opvattingen heersen er over en weer. Wat betekent dit voor de toekomst? Enerzijds is het hier gehanteerde tijdsperspectief relatief kort. Soms wordt gesteld dat integratie twee á drie generaties duurt. Misschien is het een kwestie van een langere adem. Anderzijds is de segregatie op het gebied van woon-, werk- en schoolomgeving een weerbarstig verschijnsel en niet eenvoudig omkeerbaar. En ook de culturele verschillen zijn niet zo maar overbrugd. Wat dat betreft is het niet te verwachten dat groepen op korte termijn wel dichter bij elkaar komen te staan.

Willem Huijnk en Jaco Dagevos zijn werkzaam bij het Sociaal en Cultureel Planbureau en auteurs van het recent verschenen SCP-onderzoek ‘Dichter bij elkaar? De sociaal-culturele positie van niet-westerse migranten in Nederland’.

Foto: Bas Bogers

Dit artikel is 3801 keer bekeken.

Reacties op dit artikel (6)

  1. En wat nu als de ‘ontvangende gemeenschap’ helemaal niet op die massaal geimporteerden zit te wachten? Heeft u in uw onderzoek daar wel eens aan gedacht?

    En ga me a.u.b niet vertellen dat dit ‘racistisch’ is. Het is gewoon de wil van het volk.

  2. Het is bij de sharia wet ook verboden om te integreren. Er staan meer dan 10 soera’s in de koran, die moslims verbieden vriendschappelijke contacten te onderhouden of te leggen met mensen die geen moslim zijn. Daar kunnen we jaarlijks miljarden (7) euro’s tegenaan smijten, maar die koran veranderd daar echt niet door.

  3. Pijnlijk dat anno 2013 mensen van het SCP nog steeds met dergelijke stukjes op de proppen durven komen. Ik begrijp dat fanatici hun ideologie als een religie beleven en dus lijden onder het daarbij behorende gebrek aan realiteitszin maar beide auteurs hebben zich in dit weg-met-ons-allochtonen-zijn-zielig-en-slachtoffer-stukje ronduit belachelijk gemaakt. Tuurlijk, het past prima in het jaren 70-denken waarin alles wat niet autochtoon goed en geweldig is (Het religieus fanatisme waarmee dit idealisme door mensen zoals de auteurs beleefd wordt leidt al snel tot een conservatieve rigiditeit waar menig Zwarte Kousen Protestant jaloers op is! Extra pijnlijk is het bij gelovigen zoals Huijnk en Dagevos het idee is vastgeroest dat ze na 40 jaar nog altijd ‘progressief’ zijn.) maar het is verontrustend dat er van Nederlands belastinggeld nog altijd dergelijke wereldvreemde verhaaltjes volkomen serieus door het SCP de wereld in worden gestuurd. Eigenlijk wel benieuwd, Vraagje aan de auteurs: Hoe lezen religieuze fanatici bijvoorbeeld het verhaal in Trouw of Elsevier dat een Parlementaire Commissie in Turkije wil voorkomen dat Turkse pleegkinderen in een aantal Europese landen worden geplaatst bij niet-Islamitische pleegouders uit angst voor, wat de Commissie noemt, ‘assimilatie’? Conflicteert dit niet met uw religieuze overtuiging dat elke vorm van mislukte integratie de schuld van de autochtoon moet zijn? Of staat u / uw geloof een assimilatie van de autochtoon in de allochtone cultuur voor. In dat geval heeft u volkomen gelijk. Maar ik denk dat de Linkse Kerk dan toch echt haar propaganda moet wijzigen en meer de nadruk moet leggen op bekering naar het Islamofascisme. ’t Lijkt mij een zware klus om dat dusdanig te verkopen dat bekering gretig aftrek gaat vinden maar voor mensen met de realiteitszin die u aan de dag legt zal deze koers misschien geen probleem lijken. Tot slot, wat hoopt u met uw onderzoek te bereiken? Denkt u dat er nu meer allochtonen hun school gaan afmaken en misschien doorleren? Of dat werkgevers mensen gaan aannemen die niet geschikt zijn? Vooral in een economisch moeilijke tijd is dat niet echt realistisch…… oh wacht. Dat is geen criterium natuurlijk. Of misschien legt u de lat helemaal niet zo hoog. Misschien dient uw preek alleen maar om zoveel mogelijk subsidie voor de al 35 jaar volstrekt nutteloze ‘integratie’-projectjes’ te redden. Is prima hoor, maar is er nou helemaal geen schaamte dat u daarvoor publiek geld gebruikt? Natuurlijk, er zal niks veranderen. Instellingen zoals het SCP zijn zichzelf in stand houdende kliekjes die er echt wel voor zullen blijven zorgen dat de mensen met de juiste hoeveelheid religieus fanatisme het voor het zeggen houden. Het enige wat ik, als burger, kan doen is mijn beklag doen. Bij deze. Met vriendelijke groet, Ales.

  4. Wat een idioot onderzoek! Ik kan het veel korter maken, de immigranten komen hier om op elk mogelijke manier de zakken te vullen, hebben schijt aan onze cultuur, gebruiken en geloof. Laten hier zieke familie heenkomen om op onze kosten te laten behandelen, eten al onze potjes van sociale zekerheid op, bouwen hier moskeeën en moslimscholen, praten in de eigen taal waar je bij staat, zijn zwaar vertegenwoordigd in de criminaliteit ( die carrière kunnen ze wel maken) en zo nog wat lijstjes met negatieve dingen. Dit is ons autochtonen opgedrongen, niemand wilde deze mensen hier behalve linkse knuffelaars die op vakantie de mensen zo lief vonden. Ik vind die mensen ook lief op vakantie, maar ga ik ze toch ook niet meenemen naar mijn huis. Dan moet ik opeens voor meer mensen gaan zorgen, eten ze alles op, en ga ik failliet. Zeg maar wat met Nederland gebeurd…en dan vervolgens ook nog dan mijn buurman de schuld geven dat hij mijn meegenomen allochtoontjes niet leuk vond en ik daarom failliet ben. Nederland had moeten inzetten op grotere gezinnen in de jaren ’80, dan hadden we WEL die handen aan de bedden gehad, was er geen etnisch probleem, waren onze sociale potjes niet zo leeggeroofd geweest, dan was Nederland gewoon nog mijn Nederland.

  5. Het maakt niet uit, waarop de kiezer gestemd heeft. Degene, die werkelijk aan de touwtjes trekken, hebben bepaald dat Europa een nieuwe crisis moet doorstaan. Mark Rutte zal niet durven toegeven, dat zijn broodheren een agenda hebben. En er zijn signalen, dat er met de verkiezingen grootschalige fraude gepleegd is. Ik heb zo het vermoeden, dat Wilders wel eens de grote winnaar geweest kon zijn. En daarin sta ik zeer zeker niet alleen. Onderzoek dit maar eens!

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.