We onderzochten de mate waarin de wervingsvoorkeuren van 1688 Vlaamse lokale politici wijzigen op basis van de leeftijd, etniciteit en gender van fictieve kandidaten voor een gemeenteraad of topmanagementfunctie in Vlaamse lokale besturen.
De Vlaamse lokale politici kregen via een online survey een korte profielschets van de kandidaat toegewezen. In de controlegroep was deze kandidaat een man van 38 jaar met een Vlaamse naam, in de andere groepen werd gevarieerd met gender, een Arabische naam en leeftijd (55 jaar). Andere kenmerken (diploma, ervaring in lokale besturen, sociale herkomst) werden constant gehouden.
Uit eerder onderzoek bleek reeds dat bovenstaande kenmerken van sollicitanten wel degelijk invloed hebben op hun kansen op de Vlaamse arbeidsmarkt – de vraag in dit onderzoek is echter of deze discriminatie ook opgaat in de publieke sector en specifiek bij lokale politici.
Discriminatie op basis van etniciteit en leeftijd
Uit de analyses blijkt dat kandidaten met een Arabische naam als meer gekwalificeerd werden aangeduid. Echter, ondanks dat kandidaten met een Arabische naam zogezegd meer gekwalificeerd waren, hadden ze niet meer kans om uitgenodigd te worden voor een interview en werden ze minder beschouwd als een ‘vertegenwoordiger’ van het bredere publiek. Dit illustreert misschien enige sociale wenselijkheid bij het invullen van de vragenlijst – zogezegd is de persoon meer gekwalificeerd (sociaal wenselijk?), maar toch heeft deze niet meer kans om op gesprek te komen.
De meest frappante bevinding betreft de rol van leeftijd. Kandidaten van 55 jaar werden gepercipieerd als minder gekwalificeerd, hadden minder kans om uitgenodigd te worden voor een gesprek en werden minder beschouwd als een ‘vertegenwoordiger’ van het bredere publiek. Ondanks de vele initiatieven die tewerkstelling van 55-plussers dienen te stimuleren, blijkt er dus nog steeds enig voorbehoud te heersen bij de politieke elite.
Rol van politieke ideologie (links versus rechts)
In bijkomende analyses werd gekeken of politieke ideologie een rol speelt in hoe Vlaamse lokale politici reageren op gender, leeftijd en etniciteit van fictieve kandidaten voor een secretarisfunctie. Politieke ideologie betekent de mate waarin politici zichzelf als links of rechts beschouwen.
De bevindingen illustreren dat politici die zichzelf als ‘links’ beschouwen mannelijke kandidaten en kandidaten met een Vlaamse naam discrimineren, terwijl politici die zichzelf als ‘rechts’ beschouwen vrouwelijke kandidaten en kandidaten met een Arabische naam discrimineren. Beide groepen politici discrimineren met andere woorden – maar de persoon tegen wie wordt gediscrimineerd verschilt.
Intuïtief, maar niet minder frappant
Bovenstaande resultaten zijn wellicht vrij intuïtief maar daarom niet minder frappant. Om de publieke sector performanter te maken, is er nood aan getalenteerde en gekwalificeerde ambtenaren ongeacht hun gender, leeftijd of etniciteit. Dat deze demografische kenmerken toch zo’n sterke invloed hebben op de aanwervingsvoorkeuren van – zowel linkse als rechtse – lokale politici illustreert de huidige sociale verhoudingen alsook het belang van onafhankelijke rekruterings- en selectieorganen bij de aanwerving van (top)ambtenaren.
De vraag is natuurlijk of deze bevindingen ook van toepassing zijn in Nederland. Echter, om deze vraag te beantwoorden dient het onderzoek gerepliceerd te worden bij Nederlandse lokale politici. Desalniettemin zijn uit deze studie ook lessen te trekken voor Nederlandse publieke organisaties: Hoe wordt omgegaan met demografische kenmerken van kandidaten voor een job in de publieke sector? Hoe sterk zijn politici betrokken bij rekrutering- en selectiebeslissingen van topambtenaren? Wie garandeert een objectieve beoordeling op basis van competenties? Er lijkt alvast een interessante onderzoeks- en beleidsagenda open te liggen wat betreft discriminatie ten opzichte van ambtenaren door politici.
Bert George is als onderzoeker verbonden aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Martin Baekgaard aan de Aarhus Universiteit.
Foto: Humberto Chalate (Flickr Creative Commons)