De laatste jaren is in ons land de stemming ten aan zien van prostitutie fors omgeslagen. Een mengeling van pessimisme en morele verontwaardiging heeft de schrijvende en politieke klasse in Nederland bevangen.
Verdwenen zijn de idealen van een gelegaliseerde prostitutiesector waar de vrouwen vrijwillig, beschermd door het arbeidsrecht, een acceptabel inkomen kunnen genieten. De Amsterdamse wethouder en PvdA-coryfee Lodewijk Asscher vat de huidige stemming goed samen. Vrouwen in de prostitutie werken volgens hem niet, maar worden er ‘commercieel verkracht’, soms zelfs wel tot 20 keer per dag. ‘Een groot deel van de prostituees op de Wallen is slachtoffer van mensenhandel, intimidatie, mishandeling en verkrachting.’ ‘Dat is afgrijselijk’, voegt de wethouder daar ten overvloede aan toe. GroenLinks-ideoloog Dick Pels pleit iets voorzichtiger voor een ‘vrijzinnig paternalisme’, maar is het met Asscher eens dat er een omslag in het denken over prostitutie moet komen en een andere beleidsaanpak. Voor Pels en anderen is dat een nogal vaag omschreven ontmoedigingsbeleid; volgens Asscher de invoering van het Zweedse model, ofwel de criminalisering van de klant. Dat die aanpak weinig effectief is werd op dit forum gisteren betoogd.
Nieuw Zeeland wil rechten prostituee beschermen
Veel zinvoller is het om ons te laten leiden door decriminalisering zoals die in Nieuw Zeeland en Australië plaatsvindt. Decriminalisering bestaat uit het afschaffen van specifiek op prostitutie gerichte wetgeving. Daaraan ligt de gedachte ten grondslag dat prostitutie een dienstverlenende bedrijfstak, waar ‘service professionals’ werken, die ook als zodanig benaderd dient te worden.
Behalve legalisering en handhaving van de openbare orde zoals we dat nu in Nederland of Duitsland kennen richt zo’n aanpak zich sterk op de rechten van de prostituee. In Nieuw Zeeland hebben belangenorganisaties van prostituees, zogenaamde sekswerkerscollectieven, een belangrijke say in het behartigen van de rechten van de ‘sekswerkers’. Zo staan er op dwang tot onveilige seks hoge boetes. Zeker, dwang komt nog steeds voor, maar door een goede samenwerking met de politie is de bereidheid om aangifte te doen groot. Ook is de positie om veilige seks te eisen is veel sterker, en moeten werkgevers daarvoor de middelen verschaffen.
De aanpak is bewezen effectief
Decriminalisering houdt niet een morele goedkeuring van prostitutie in, maar wordt gezien als een praktische oplossing voor problemen zoals politiecorruptie, het beschermen van de rechten van de prostituee en een betere communicatie met bewoners van buurten waar prostitutie plaatsvindt. Het motto is ‘Nooit zonder ons over ons beslissen’.
In tegenstelling tot Zweden is de uitvoering van de wetgeving in Nieuw Zeeland onderworpen aan uitgebreide en zorgvuldige wetenschappelijke evaluatie. Daaruit blijkt dat prostitutie en uitbuiting niet zijn toegenomen, maar dat de veiligheid, de gezondheid en arbeidsrechten van prostituees significant zijn verbeterd. Een kanttekening is wel op zijn plaats: door hun geografische ligging is het aantal migranten dat in de prostitutie werkt aanzienlijk minder dan in de meeste Europese landen.
Doorgaan met pragmatische aanpak
Toegegeven, zo’n benadering om met prostituees te praten in plaats van over ze heeft niet de morele aantrekkingskracht van het verbieden van prostitutiebezoek. Maar de keuze is wat ons betreft duidelijk. Ruilen we het bestaande beleid in voor een extremistische en niet bewezen morele kruistocht á la Zweden, voortkomend uit een voor Nederland wezensvreemde seksuele moraal, een bestuurscultuur die er niet voor terugschrikt deze af te dwingen, en waarin prostituees behandeld worden als passieve, onmondige subjecten?
Of gaan we door met een aanpak die goed aansluit bij de pragmatische op overleg en wederzijds respect gebaseerde Nederlandse bestuursstijl?
Voor ons is de keuze helder.
Hendrik Wagenaar is hoogleraar aan de University of Sheffield (UK). Hij leidt momenteel een groot internationaal vergelijkend onderzoek naar prostitutiebeleid in Nederland, Oostenrijk en Zweden. Sietske Altink is auteur van diverse artikelen over prostitutiebeleid en mensenhandel, onderzoeker, en voormalig beleidsmedewerker van De Rode Draad.
Dit is het tweede deel van een tweeluik over prostitutie. De auteurs gingen gisteren in op de valse beloftes van het Zweedse prostitutiebeleid.