Registratieplicht prostituees moet landelijk ingevoerd

Op dinsdag 30 oktober stemt de Eerste Kamer over de nieuwe prostitutiewet, waarmee er een landelijke registratieplicht voor sekswerkers kan komen. Ook al vrezen tegenstanders voor de privacy, deze registratieplicht zal juist bijdragen aan betere opsporing en bestrijding van misstanden, en aan een grotere zelfbeschikking van prostituees.

In 2011 zijn er bij het coördinatiecentrum mensenhandel Comensha 1222 (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel aangemeld, waarvan het overgrote deel vanuit de seksindustrie. Dat is een toename van 23 procent ten opzichte van 2010. Schattingen van het percentage prostituees in Nederland dat gedwongen of uitgebuit wordt, lopen uiteen van 10 procent tot zelfs 80 procent, op een totaal van circa 30.000 sekswerkers. Zelfs als de waarheid in het midden ligt, is dit een schokkend gegeven. 

Dat gedwongen prostitutie en uitbuiting in de seksindustrie op grote schaal plaatsvinden, is een direct gevolg van de vergaande legalisering van de branche. Pooiers en exploitanten kregen vrij spel en konden onder weinig voorwaarden en met weinig controle meisjes voor zich aan het werk zetten.

De opheffing van het bordeelverbod in het jaar 2000 werd door progressief Nederland toegejuicht. Een logische stap vond men, voor een land dat tolerantie en seksuele vrijheid hoog in het vaandel heeft staan. Inmiddels wordt echter ook door de voorstanders van destijds erkend dat de verwachte positieverbetering van prostituees is uitgebleven. Sterker nog, in de schijnveiligheid van de inmiddels legale prostitutiesector is zo mogelijk nog meer mis dan toen prostitutie nog slechts gedoogd werd.

Bij verwerping van de wet blijven misstanden voortbestaan

De nieuwe prostitutiewet die komende week in de Eerste Kamer wordt besproken zoekt een aanpak ergens in het midden tussen het verbieden en het volledig vrijgeven van de branche. Belangrijkste maatregel is een landelijke registratieplicht voor prostituees. Ook gaat minimumleeftijd voor prostituees omhoog van 18 naar 21 jaar, worden klanten van illegale prostituees strafbaar gesteld en worden malafide exploitanten harder aangepakt. Hoewel een bijna voltallige Tweede Kamer in maart 2011 voor het wetsvoorstel stemde, is het nog niet beklonken dat de wet door de Eerste Kamer wordt aangenomen. Verwerping zou echter betekenen dat de grove misstanden in de sector blijven voortbestaan.

Tegenstanders van de beoogde registratieplicht roeren zich. Sekswerkers vrezen dat hun privacy niet gewaarborgd is als ze worden opgenomen in een register. Zij verwachten dat veel vrouwen er daarom voor zullen kiezen om zich niet te laten registreren. Die zouden dan terechtkomen in het schemergebied van de branche, bij illegale sekshuizen, in de escort die via internet loopt en in de thuisprostitutie. Daar is al helemaal geen zicht op misstanden en hebben hulpverleners als GGD en belangenorganisaties geen toegang. De rechtspositie van deze vrouwen zou door de registratieplicht dus alleen maar zwakker worden.

Privacy is gewaarborgd

De privacy is in de praktijk evenwel gewaarborgd doordat er strenge eisen worden gesteld aan het nieuwe landelijke register. Alleen bevoegde opsporingsambtenaren hebben toegang, alleen BSN en telefoonnummer van een prostituee worden geregistreerd, en de registratie vervalt automatisch na drie jaar en drie maanden. Belangrijk aandachtspunt in de uitvoering is natuurlijk wel de communicatie richting sekswerkers hierover, zodat onnodige huiver wordt weggenomen.

Het probleem in de perceptie rond de registratieplicht is dat tegenstanders denken dat registratie een doel op zich is. Zij beargumenteren dat het louter registreren van sekswerkers de sector niet beter reguleert. Als bewijs voor deze stelling wordt vaak aangevoerd dat een registratiemedewerker die bij aanmelding signalen opvangt van uitbuiting of onvrijwilligheid, de registratie toch niet mag weigeren, bijvoorbeeld wanneer een meisje aan het loket angstig is, als ze alleen Roemeens spreekt, of als haar verhaal overduidelijk ingestudeerd is. Tegenstanders nemen ten onrechte aan dat er niets met die informatie wordt gedaan.

Met registratieplicht komt mensenhandel in beeld

Idee achter de registratieplicht is echter dat signalen van mensenhandel en uitbuiting in beeld komen. Die signalen worden doorgegeven aan politie en hulpverlening. Het kan zowel gaan om individuele zorgmeldingen als om inzichten in patronen in werkwijzen van mensenhandelaren. Het doel van de registratieplicht is dan ook primair de informatiepositie van de overheid te verbeteren, om daarmee de opsporing en bestrijding van misstanden te versterken.

Voorbeelden van de positieve gevolgen van registratie zijn te vinden in Utrecht. Deze stad werkt al sinds eind 2011 met de registratieplicht. In juni 2012 waren er 602 vrouwen geregistreerd, waarvan er 417 werden doorverwezen naar de hulpverlening met problemen op onder meer medisch, financieel en sociaal-psychologisch vlak. Er zijn 80 signalen van uitbuiting doorgegeven aan de politie. Een landelijke registratieplicht is nodig om zogenaamde waterbedeffecten naar andere gemeenten tegen te gaan.

Vanzelfsprekend is registratie geen wondermiddel tegen misstanden. Desondanks is het wel een manier van werken waarmee op lokaal niveau al successen zijn behaald, en die in combinatie met de andere beleidsmaatregelen in de nieuwe prostitutiewet een sterkere regulering van de legale maar kwetsbare branche betekent. Dat is broodnodig en zal uiteindelijk bijdragen aan een transparantere prostitutiesector en een grotere mate van zelfbeschikking voor sekswerkers.

Merel Baracs is godsdienstwetenschapper (islamoloog) en werkzaam bij een adviesbureau. Zij is vooral actief op de thema's  integratie van minderheden, de positieverbetering van migrantenvrouwen en jeugdproblematiek.

Dit artikel is 2417 keer bekeken.

Reacties op dit artikel (3)

  1. Als deze wet doorgaat, komt deze branche nog ernstiger in de problemen. Niet alleen mensenhandel is het probleem geweest maar ook uitbatend gedrag en moreel weren van diverse gemeentes die hun gedrag zelf strafbaar misbruikt hebben, zie artikel 274f sr en door dwangmatig vergunning op te leggen trachten ze abnormaale leges kosten te werven die bij zelfstandige betaald moesten worden uit seksueele diensten dit is strafbaar. Zie link met een topje van de ijsberg: http://home.versatel.nl/yack33/intro.htm

    Deze mensen bestreden mensenhandel en worden willens en wetens te gronde gericht. Wat gebeurt er als deze wet er door komt. Trek uw conclusie hoe gemeentes met deze groep burgers al omgaat ze worden al rechteloos gemaakt deze mensen hadden geen regestratie nodig in de huidige wetgeving en wilden altijd al legaal hun ding doen. Fair-play spelen is een must voor een behoorlijk bestuur maar ontbreekt veelvuldig door verboden morele bezwaren en is er een groep burgers rechteloos gesteld en word er nu gestemd om voor deze een politie staat te creeren.

    Groetjes yack

  2. Hi Merel,
    Bedankt voor je artikel. Heel interessant! Ik ben bezorgd over het effect dat een registratieplicht zou hebben op juist de meest kwetsbare vrouwen in de seksindustrie. Je noemde al de zorg dat mensen die zich niet durven of mogen registeren mogelijk verminderde toegang krijgen tot hulpverlening, politie etc. Ik ben benieuwd naar de ervaringen van Utrecht wat dat betreft. Is er bijvoorbeeld onderzoek gedaan naar sekswerkers in Utrecht die zich NIET geregistreerd hebben? Ik zou het leuk vinden om er een keer verder met je over te praten!
    Groeten, Emma

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.