Verbod op alcohol tot 18 jaar: zin of onzin?

Een initiatiefwetsvoorstel om de alcoholleeftijd naar 18 jaar te brengen wordt gesteund door een meerderheid van de Tweede Kamer. Nu geldt deze leeftijdsgrens alleen voor de verkoop van sterke drank. Het plan is om deze grens te gaan hanteren voor alle alcoholhoudende dranken. Goed idee?

Verschillende kanten hebben om een verhoging van de alcoholleeftijd gevraagd. Het pleidooi kwam van Marleen Barth, voorzitter van GGZ Nederland, de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde en Nico van der Lely, kinderarts en oprichter van de eerste alcoholkliniek voor jongeren. Ook het Trimbos-instituut, het landelijke kennisinstituut op het gebied van geestelijke gezondheid en verslaving, en STAP, het Nederlandse Instituut voor Alcoholbeleid willen de leeftijdsgrens verhogen. Tweederde van de 27 Europese landen hanteert inmiddels een leeftijdsgrens van 18 jaar of hoger.

Waarom de leeftijdsgrens verhogen?

Er is veel bewijs voor de nadelige effecten van alcohol voor jongeren. Alcoholgebruik kan leiden tot lichamelijke en psychische gezondheidsproblemen. Bovendien, hoe jonger de gebruiker des te groter zijn gevoeligheid voor alcohol. Problemen variëren van acute alcoholvergiftiging tot hersenbeschadigingen bij langdurig veel drinken. Onder andere de periodiek terugkerende berichten over het aantal comazuipers in Nederland hebben geleid tot een roep om aanscherping van het beleid. In 2011 meldden kinderartsen 762 gevallen, 12 procent meer dan het jaar ervoor. Gemiddeld zijn de jongeren ruim 15 jaar, de jongste was 10. Verhoging van de leeftijdsgrens moet het alcoholgebruik terugdringen. Daarnaast zijn voorlichting, toezicht en handhaving gebaat met een duidelijke, eenduidige leeftijdsgrens.

Ja, het werkt

In het alcoholbeleid is een onderscheid te maken in maatregelen die het aanbod van alcohol beperken, maatregelen die de vraag naar alcohol tegengaan en maatregelen die gericht zijn op het beperken van schade ten gevolge van alcohol (harm reduction). Maatregelen die het aanbod beperken, omvatten bijvoorbeeld accijnsverhoging en allerlei maatregelen zoals een verbod op verkoop in supermarkten en een verbod op happy hours.

Bij het tegengaan van de vraag gaat het vooral om mediacampagnes en voorlichting op scholen. Bij harm reduction valt te denken aan maatregelen rond alcohol en verkeer. Aanbodbeperkingen en sommige 'harm reduction'-maatregelen zijn in verhouding effectief. Educatieve maatregelen alleen leiden niet of nauwelijks tot gedragsverandering.

Het verhogen van de minimum leeftijd voor het kopen van alcohol is een effectieve maatregel die onder de eerste categorie valt: de beperking van het aanbod, in dit geval voor een bepaalde groep. Voor elke maatregel die de beschikbaarheid van alcohol beperkt, geldt overigens dat mensen die al (veel) drinken dat gewoonlijk blijven doen, maar het aantal mensen dat gaat beginnen met (veel) drinken neemt af.

Is leeftijdsgrens te handhaven?

Het is nu zo dat jongeren onder de 16 jaar die alcohol willen kopen daar redelijk gemakkelijk in slagen. Onderzoek met zogenaamde mystery shoppers wijst uit dat veertien- en vijftienjarigen geen problemen hebben om alcohol via de detailhandel te verkrijgen. Daarnaast blijkt het voor jongeren eenvoudig om alcohol te bestellen via internet. Het is een illusie om te verwachten dat een leeftijdsgrens echt goed kan worden gehandhaafd, een jongere die aan drank wil komen, zal daarin slagen. Toch gaan er minder jongeren drinken. Veel jongeren (en hun ouders) houden zich namelijk wel aan de gestelde leeftijdsgrenzen. De norm zal naar verwachting op termijn verschuiven. En, bij een leeftijdsgrens van 18 jaar zal het voor zeventienjarigen niet zo moeilijk zijn om alcohol te kopen maar voor veertien- en vijftienjarigen wordt het wel een groter probleem.

Er zijn ook nadelen

Natuurlijk zijn er nadelen. Elke maatregel die het alcoholgebruik effectief terugdringt, brengt met zich mee dat de alcoholindustrie en de horeca minder inkomsten kunnen verwachten wat kan leiden tot banenverlies. Het clandestien (in een minder gecontroleerde omgeving) drinken kan toenemen. Een geheel andersoortig argument is dat het overheidsbeleid veel te betuttelend wordt: het behoeden van jongeren voor alle risico’s leidt ertoe dat we daardoor alleen maar ‘watjes’ kweken.

Doen of niet doen?

Verschillende groepen zullen deze vraag verschillend beantwoorden. Veel volwassenen ondersteunen een verhoging van de leeftijdsgrens. Henzelf treft het ook niet. Niet alle jongeren van 16 tot 18 zullen er even blij mee zijn. Ook de alcoholindustrie en Horeca Nederland reageren kritisch. Maar vanuit volksgezondheidsperspectief lijkt er maar een antwoord mogelijk: doen.

Henk F.L.Garretsen is hoogleraar Health Care Policy en directeur van Tranzo aan de Universiteit Tilburg

Dit artikel is 64896 keer bekeken.

Reacties op dit artikel (9)

  1. Er is al zo dikwijls bewezen dat alcohol op zo’n jonge leeftijd (18 jaar!) al zoveel schade aanbrengt
    Het is gewoon niet te rijmen dat er dan nog steeds zoveel mensen, en vooral hulpverleners zijn, die het gebruik van alcohol en/of middelen maar willen tolereren en hier zeker geen morele uitspraak over durven / willen doen.

  2. Iets wat niet te handhaven valt, kan je beter niet doorvoeren. Hoe goed bedoeld het ook is. De meeste mensen zijn niet geinteresseerd in het feit wetenschappelijk bewijs voor de nadelige effecten van alcohol zich opstapelt. Zij herinneren liever het achterhaalde resultaat dat matig alcoholgebruik gezond is.

  3. Beste,
    Los van het probleem van formele handhaving is het een duidelijk signaal naar ouders/ verzorgers van pubers; kan ondersteunend werken. Mogelijk drinken ze geen sterke drank doch ik hoop dat er een ‘lampje gaat branden’ bij ouders met #zuipketendrinkendekinderen. In een krat bier 20 flesjes zit 30 Eenheden alcohol= gelijk aan 30 glazen sterke drank…

  4. ik ben tegen het systeem van de regering.
    de wet heeft totaal geen zin jongeren blijven evengoed drinken en doen dat nu thuis of op feestjes. dit is ook nog eens slecht voor de horeca. en bovendien wordt er toch niet veel gecontroleerd. ik vind dat de wet naar 16 jaar terug moet worden gezet. dan kunnen jongeren ook rustig genieten en drinken ze minder op een avond dan dat ze dat doen als ze het stiekem moeten doen dan drinken ze veel sneller en dus uit eindelijk ook meer dus dan ben je nog helemaal niet van dronken jongeren af

  5. Ik ben zelf 16 en dus weet ook precies wat er gebeurd. Wat we nu doen is heel makkelijk we laten een meerderjarige (onze ouders of een oudere vriend) de alcohol kopen en dan wordt het even snel achterover gegooid. Vroeger deden ze een hele avond over 2 liter per persoon. Wij drinken 2 liter in 15 minuten op omdat we anders misschien gepakt worden. Zo is dan ook het aantal comadrinkers sterk toegenomen. Als 2de is het ook een puntje dat we nu officieel mogen drinken als we 18 zijn MAAR DAN HALEN WE OOK ONS RIJBEWIJS dus wat het dan is, ’s avonds even goed drinken tijdens een feestje want we mogen eindelijk en dan naar huis rijden. Nou sorry hoor maar ik denk niet dat iemand hier na 3/4 liter bacardi nog normaal recht kan rijden. Dan als 3de en gelijk ook als laatste iedere volwassenen is vroeger begonnen met drinken op zn 14de/15de en toen waren er heel weinig comadrinkers, dus waarom zou je een wet gaan aanschaffen waardoor het helemaal veranderd, dan zie je dat het mis gaat, en dan laat je deze wet gewoon zoals je het heeft opgesteld. Voor mij is het heel simpel, verander het terug naar vroeger zo komen er (theoretisch gezien) ook minder ongelukken.

  6. Ik ben 15, en zie om me heen ook dat elke jongere aan alcohol kan komen, van 15 t/m 17 jaar. Ik ben het er mee eens dat jongeren (deels omdat het niet mag, en pubers doen vaak dingen die juist niet mogen) waarschijnlijk meer drinken dan wanneer de leeftijd 16 is. Het gaat simpelweg rond op feestjes in cafés, want al die 15/16-jarigen kennen wel iemand die het even voor ze willen halen, maar omdat het niet mag moet het wel even snel op zijn. Ik denk dat het daarom averechts werkt. Ik denk dat voorlichting wel kan werken, maar niet als het op een uiterst kinderlijke manier gebeurt zoals een toneelstuk, maar eerder laten zien dat drinken niet slecht is zolang het met mate gebeurt, en wat alcohol nou werkelijk voor schade oplevert als het niet met mate gebeurt.

  7. ik vind deze maatregel, sterk averechts werken. het aantal comazuipende jongeren is sinds het invoeren van deze regel in 2014 alleen maar toe genomen

  8. Ik hou van dit artikel. Tijdens de lessen Nederlands heb ik dit gebruikt als bron voor een debat tegen mes amis Johnny-Koen en T420r.
    Ik kreeg er zelf een boner van.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.