Een paar maanden terug werd de documentaire Push opnieuw op de televisie uitgezonden. Daarin wordt de kijker meegenomen door Leilani Farha, advocaat en huisvestingsgezant van de Verenigde Naties, die voor haar onderzoek grote steden in Spanje, Engeland, Chili en Zuid-Korea bezoekt. Het structurele probleem dat zij op elke plek tegenkomt? De almaar stijgende huur waardoor de oorspronkelijke bewoners langzaam maar zeker uit de stad worden verdreven, of zoals de titel van de documentaire stelt: ‘weggedrukt’.
De problematiek die VN-gezant Farha tegenkomt is onderdeel van een algeheel stedelijk probleem: gentrificatie. Gentrificatie is ook wel het proces van het economisch en cultureel ‘opwaarderen’ van plekken in de stad die eerder bestempeld werden als the wrong side of town, maar steeds meer worden bewoond en geconfisqueerd door kapitaalkrachtige huishoudens, ondernemers en machtige bedrijven. Zij voelen zich aangetrokken tot deze plekken door de gunstige ligging bij het centrum en haar karakteristieken kenmerken, zo leerde ik van Massih Hutak, expert op het gebied van gentrificatie.
Het gevolg van het gentrificatie-proces is dat de huurprijzen stijgen en het kopen van woningen op deze plekken almaar duurder wordt, waardoor de oorspronkelijke inwoners gedwongen zijn om de stad te verlaten.
Jongeren, de ziel van de stad, maken geen kans op de woningmarkt
Deze oorspronkelijke bewoners zijn onder andere stedelijke jongeren. Jongeren die wij als sociaal werkers tegenkomen in ons dagelijks werk. Jongeren die de straten van de stad op hun duimpje kennen en de geest en de ziel van de stad belichamen. Veel van deze jongeren maken geen schijn van kans op de huidige woningmarkt. Families die zijn geworteld in de stad worden langzaam maar zeker ontworteld.
Deze ontwikkeling is zeer zorgelijk. In mijn dagelijkse werkzaamheden op de Hogeschool van Amsterdam spreek ik veel studenten van wie de ouders en grootouders al jaren in de Amsterdamse stadsdelen wonen. Ze uiten hun bezorgdheid over het vinden van een geschikte woonplek in de stad. De gemeente zet ondertussen projecten op voor Amsterdamse jongeren om leiderschap in de wijken te bevorderen. Het is prachtig om leiderschapskwaliteiten van de jeugd te ontwikkelen, maar hoe kunnen jongeren leiders zijn in de Amsterdamse wijken als hun recht op het wonen in diezelfde wijken wordt bedreigd? Hoe kunnen de jongeren deze buurten leiden als zij straks noodgedwongen naar Purmerend, Zaandam of Almere moeten verhuizen?
Een verantwoordelijkheid voor sociaal werkers
Alhoewel gentrificatie fatale gevolgen heeft voor de stad en haar mensen houd ik moed. Als sociaal werkers ligt er bovendien een verantwoordelijkheid op onze schouders. Ga in gesprek met de jongeren die jij in de stedelijke context ontmoet. Hoe kijken zij naar de toekomst? Wat merken zij van de veranderende stad die almaar meer verandert?
Dien namens deze jongeren raadsadressen in bij de gemeente en neem deel aan raadsdebatten. Dit zijn de manieren om het huidige woonbeleid te bevragen en te ontregelen. De jongeren die jij dagelijks in stedelijke context tegenkomt zullen hier anders niet meer over tien jaar wonen. De bezieling uit de stad, plaatsgemaakt voor de rijke elite en machtige bedrijven.
Samira Shadid is sociaal werker en docent aan de Hogeschool van Amsterdam.
Dit artikel verscheen eerder als column in het Tijdschrift voor sociale Vraagstukken.
Foto: Dennis van Zuijlekom (Flickr Creative Commons)