Wat een toestanden in Nederland he? Vrouwen worden bijna aangereden door dikke BMW’s. Raadzalen worden ontruimd. Mensen zingen mooie liedjes om de vluchtelingen te begroeten. En bizarre mannetjes gewapend met vuurwerk en eitjes voeren charges uit. Tja, de vluchtelingencrisis. Wat te doen? Halbe Zijlstra – VVD-politicus van beroep – is deze toestanden natuurlijk zat, en deed afgelopen weekend een voorstel om de toegang tot de verzorgingsstaat te beknotten voor nieuw gearriveerde vluchtelingen: Grenzen aan de opvang. Nieuwkomers kunnen af met minder. Veel minder! Een groot deel van het Nederlandse publiek is het daarmee eens – maar de spanningen zullen nog wel eens kunnen toenemen…
Een verzorgingsstaat voor een volk?
Hoewel het volgens recent onderzoek van Tim Reeskens en Wim van Oorschot (zie blog hierover) niet zo is dat migranten afkomen op de Nederlandsche sociale zekerheid en zorg, is het natuurlijk wel zo dat de initiële opvang van vluchtelingen geld kost. Velen zijn getraumatiseerd, door toestanden in de regio, en/of door rotjes en eieren gooiende tokkies, en velen moeten worden opgevangen, verzorgd, en ondersteund. Halbe Zijlstra wil daar paal en perk aan stellen. Geen recht op sociale zekerheid.
Geen bijstand. Geen huurhuis. Gewoon wat leefgeld – liefst niet te veel – en dan zodra de situatie het weer toelaat weer terug naar huis. Zo snel mogelijk. Eén Nederlandse verzorgingsstaat voor één Nederlands volk. En alle anderen, die moeten maar voor zich zelf zorgen. Als het niet lukt om grenzen om het land te handhaven, dan leggen we gewoon grenzen om de verzorgingsstaat!
Wat denkt het Nederlandse publiek?
De vraag is wat het Nederlandse publiek zal vinden van Zijlstra’s voorstel. Hieronder is een grafiekje te vinden uit het boek Omstreden Solidariteit dat geschreven werd door Peter Achterberg, Romke van der Veen & Judith Raven (2010). Wat blijkt? Mensen houden niet verschrikkelijk veel van asielzoekers. Vergeleken met ouderen die zorg behoeven, bijstandsmoeders en diverse andere categorieën, stellen Nederlanders doodleuk dat asielzoekers af kunnen met minder. Let wel – helemaal onderaan staan ze niet, hè. Illegale buitenlanders en mensen die te lui zijn om te werken, worden nog strenger bezien… Maar, toch kan gerust worden geconcludeerd dat het voorstel van Zijlstra naadloos aansluit bij de heersende publieke opinie. Asielzoekers kunnen best af met wat minder.
Allen tegen allen?
Maar, dat is niet het hele verhaal. Want als je niet kijkt naar de gemiddelden, maar naar de verdeling van de opinies over deservingness dan valt op dat precies over deze categorie, de meningen nogal verdeeld zijn. Nog wat stoutmoediger geformuleerd: Als er één categorie is waarover men het hartgrondig oneens is of ze aanspraken mogen maken op sociale zekerheid dan is het wel de categorie van asielzoekers.
Dat kan ook nog op een andere manier worden laten zien. Vergelijken we de achterbannen van de politieke partijen met elkaar op hun mening over sociale zekerheidssteun aan asielzoekers en aan mensen die niet willen werken, dan valt pas op hoe groot de onenigheid is als het gaat over asielzoekers. Terwijl iedereen het er wel zo’n beetje over eens is om die luie donders aan te pakken – voor hen geen verzorgingsstaat! – is dit geenszins het geval als het gaat om asielzoekers. Hier staan VVD’ers en PVV’ers lijnrecht tegenover D66’ers en GroenLinksers.
Dus: In een land waar gemiddeld genomen men dus best voor het beknotten van het recht op sociale zekerheid is, zijn de meningen hierover heel sterk gepolariseerd. Halbe Zijlstra’s plan voor één verzorgingsstaat voor één volk, zal dan ook onherroepelijk leiden tot een grotere strijd van allen tegen allen. Twee kampen tegenover elkaar, en geen zal wijken. Wie er zal winnen – daar waagt de socioloog des vaderlands zich niet aan – maar het is zeker: het zijn spannende sociologische tijden.
Peter Achterberg is samen met Tim Reeskens zelfverklaard Socioloog des Vaderlands (volg hem op facebook en twitter). Achterberg is als hoogleraar Sociologie verbonden aan het departement Sociologie van Tilburg University.
Dit stuk verscheen gisteren op Univers (https://universonline.nl/2015/10/12/een-voor-een-allen-tegen-allen).
Foto: SP Groningen (Flickr Creative Commons)