Jaarboek 2022: Raadselen van de Maatschappij - Honderd jaar Sociologie in Nederland

In Raadselen van de maatschappij worden de opbrengsten van honderd jaar sociologie in Nederland onder de loep genomen. De auteurs, allen Nederlandse sociologen van verschillende generaties en diverse universiteiten en instituten, werd gevraagd naar de oogst van hun deelterrein, maar ook naar de maatschappelijke invloed van de vergaarde kennis. Wat hebben sociologen bijgedragen aan het denken over ingrijpende transformaties in de samenleving, zoals individualisering of secularisatie? Wat is hun duiding van actuele uitdagingen op het gebied van migratie, klimaat, onderwijsongelijkheid? Hoe tekenden hun inzichten het beleid en het maatschappelijk debat? En: Wat kunnen we voor de toekomst verwachten? Met bijdragen van: Abram de Swaan, Tanja van der Lippe, Paul Schnabel, Marjolein Broese van Groenou, Dick Houtman, Inge Sieben, Jeroen van der Waal, Anne-Rigt Poortman, Peer Scheepers, Willem de Koster, Halleh Ghorashi, Jan Willem Duyvendak, Marcel Lubbers, Helga Valk, Bettina Bock, Jan Rath, Rafael Wittek, Monique Kremer, Frank van Tubergen, Mark van Ostaijen, Anke Brons, Rudi Wielers, Hilje van der Horst, Yolie Michielsen, Barbara van Mierlo, Sigrid Wertheim-Heck, Arie Glebbeek, Peter van Laarhoven, Thijs Bol, Sara Geven, Quita Muis, Tim Reeskens, Roy Kemmers, Kjell Noordzij, Ellen Verbakel en Bas Hofstra. Klik hier voor een digitale versie van Raadselen van de Maatschappij.

Jaarboek 2020: Streng maar onrechtvaardig - De bijstand gewogen

In 1965 werd de Algemene Bijstandswet ingevoerd. Volgens verantwoordelijk minister Marga Klompé was dat een radicale verandering van ‘genade naar recht’ voor mensen die niet zelf hun inkomen konden verdienen. De bijstand zou die mensen waardig en rechtvaardig behandelen. De bijstand moest genoeg zijn voor ‘een bloemetje op tafel’. In dit boek vragen bijstandsonderzoekers zich af of hoe rechtvaardig de bijstand ruim vijftig jaar later is. Worden mensen in de bijstand rechtvaardig behandeld? Ervaren bijstandsgerechtigden de bijstand nog steeds als een recht? Hoe beleven zij de tegenprestatie en de ‘activering’? En hoe kijken uitvoerende klantmanagers hier tegenaan? Streng maar onrechtvaardig is een fascinerende zoektocht naar de fundamenten van een rechtvaardige bijstand én een inspirerend boek van een groep vooraanstaande wetenschappers. De samenstelling van Streng maar onrechtvaardig was in handen van Thomas Kampen, Melissa Sebrechts en Evelien Tonkens, alle drie verbonden aan de Universiteit van Humanistiek in Utrecht, en Trudie Knijn, emeritus hoogleraar Interdisciplinaire Sociale Wetenschappen aan de Universiteit Utrecht. Bijdragen leverden onder meer Paul de Beer, Anja Eleveld, Monique Kremer, Wim van Oorschot en Margo Trappenburg. Klik hier voor een digitale versie van Streng maar onrechtvaardig.

Jaarboek 2018: De verhuizing van de verzorgingsstaat - Hoe de overheid nabij komt

Hoe pakken de beloften van de decentralisaties uit in de praktijk? Sinds 2015 is een deel van verzorgingsstaat verhuisd naar de gemeenten. Die zouden dichter bij hulpbehoevende mensen kunnen komen. Gemeenten zouden beter weten aan wat voor langdurige zorg of jeugdzorg mensen behoefte hebben, of hoe ze willen ‘participeren’. Burgers zouden ook meer gaan zorgen voor mensen in hun nabijheid. Maatwerk, zelfredzaamheid, vertrouwdheid - dat waren een paar van de grote beloften van de nieuwe nabijheid. Hoe pakt dat uit in de praktijk? Lukt het professionals om mensen zelfredzamer te laten worden? Onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam en de Universiteit voor Humanistiek deden daar de afgelopen vier jaar uitvoerig onderzoek naar. Ze doen in dit boek onver­bloemd verslag. Ze analyseerden beleid, observeerden 127 ‘keukentafelgesprekken’ en interviewden tientallen professionals en cliënten in zes gemeenten. Met bijdragen van Femmianne Bredewold, Jan Willem Duyvendak, Thomas Kampen, Evelien Tonkens, Loes Verplanke, Vicky Hölsgens, Marc Hoijtink, Mirjam de Rijk en Yoren Lausberg. Bestel het jaarboek hier (19,90 euro, excl verzendkosten). Kijk hier voor een digitaal exemplaar van De Verhuizing van de Verzorgingsstaat.  

Jaarboek 2017: 1 op de 4 - Kindermishandeling, een publiek probleem

Jaarlijks zijn in ons land meer dan 118.000 kinderen slachtoffer van kindermishandeling of verwaarlozing. Eén op vier Nederlanders heeft er ooit onder geleden of doet dat nog steeds. De cijfers dalen niet. We staan als samenleving machteloos tegenover een van de meest schadelijke van alle misdaden. Dat heeft veel te maken met onze omgang met dit wicked problem. We beschouwen het al snel als privéprobleem, want met de opvoeding van andermans kinderen bemoei je je niet. We weten ook niet goed wat er aan te doen is en wie dat dan moet doen. In het nieuwe jaarboek van het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken onderzoeken experts en wetenschappers kindermishandeling als publiek probleem. Hoe krijgen we er grip op? Met bijdragen van: Sander van Arum, Hilde Bakker, Jurre van den Berg, Jan van Dam, Lia van Doorn, Sietske Dijkstra, Petri Embregts, Dana Feringa, Rien Fraanje, Noud Frielink, Malou van Hintum, Mariëtte van den Hoven, Esmah Lahlah, Lilian Linders, Katinka Lünnemann, Hanan Nhass, Marijke Nijboer, Floor Peels, Lobke van Rijn, Jitske van der Sanden, Carlo Schuengel, Chris Sigaloff, Rutger Stafleu, Majone Steketee, Peter Vasterman, Caroline Vink en Jacques Wallage.Redactie: Krijn van Beek, Majone Steketee, Lia van Doorn en Marcel Ham. Uitgeverij Van Gennep en Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken. In de inhoudsopgave vind u een compleet overzicht van de verschillende hoofdstukken. Bestel het jaarboek hier (19,90 euro, excl verzendkosten). Bekijk hier een impressie van de boekpresentatie.

Jaarboek 2016: Hoe de verzorgingsstaat verbouwd wordt

In 2015 begon een ingrijpende verbouwing van de verzorgingsstaat. Gemeenten werden verantwoordelijk voor de nieuwe jeugdwet, de participatiewet en de Wmo. Met ingrijpende veranderingen voor jongeren in de jeugdzorg, ouderen met zorg, werknemers van sociale werkplaatsen, mensen met een uitkering of degenen die een traplift of huishoudelijke zorg nodig hadden. Gemeenten moesten het daarbij ook nog eens met 20 procent minder budget doen.Hoe krijgt die verbouwing vorm? Een keur van wetenschappers en journalisten brengt de nieuwe situatie scherp in beeld. Door professionals en burgers te volgen en te bevragen. Voor het eerst wordt daarmee een balans van de decentralisaties opgemaakt. Zijn zelfredzaamheid, uitgaan van eigen kracht, participatie haalbare doelstellingen? Met bijdragen van Thomas Kampen, Evelien Tonkens, Jos van der Lans, Pieter Hilhorst, Pepijn van Houwelingen, Sjors van Beek, Dana Feringa, Rob Arnoldus, Cher Steinfeld, Jitske van der Sanden, Floor Peels, Josien Hofs, Monica Stouten-Hanekamp, Alke Haarsma, Lobke van Rijn, Piet-Hein Peeters, Sterre ten Houte de Lange, Jan van Dam en Sandra Klokman. Uitgeverij Van Gennep. Bestel het jaarboek hier (19,90 euro, excl verzendkosten).

Jaarboek 2015: De ondernemende burger - De woelige wereld van lokale intiatieven

admin-ajax.phpHet fenomeen 'burgerinitiatief' maakt de tongen los. Sommigen zien een nieuwe democratie gloren, anderen ontwaren vooral uitbuiting van vrijwilligers. Marcel Ham en Jelle van der Meer werpen een blik achter de schermen van een twaalftal burgerinitiatieven. Wie zijn die ondernemende burgers die onbetaald een buurthuis runnen, een zwembad overnemen of een zorgcoöperatie beginnen? Wat is hun motivatie, wat presteren ze en hoe komen ze aan geld? En hoe onafhankelijk zijn ze van de overheid? Dit boek is een kritisch onderzoek naar de woelige wereld van de lokale initiatieven. Met verhalen die inzicht en verdieping geven. Het is boek is te bestellen via Movisie voor 12,50 euro.

Jaarboek 2014: Verlossing van schuld en boete - Onorthodoxe oplossingen voor onbetaalde rekeningen

OVerlossingvanschuldenboeteverheden en huishoudens steken zich massaal in de schulden. Ruim 2 miljoen huishoudens hebben een betalingsachterstand. Het aantal aanmeldingen voor schuldhulpverlening verdubbelde vorig jaar sinds het begin van de crisis tot 89.000. Steeds meer mensen komen er niet meer uit. We zijn gewend door een financiële bril naar schulden te kijken en zien dan: de 3 procents-norm, het toepassen van renteregels, de protocollen van de schuldhulpverlening. De schuldproblematiek is er niet minder om geworden en aan de diepere oorzaken gebeurt zo weinig. Zijn er ook andere manieren te bedenken om met schulden om te gaan dan aflossen, boetes en schuldsanering? Wat zien we als we door een morele bril kijken? Hoe haalbaar is kwijtschelding? Hoe kunnen schuldenaren met een digitaal platform weer greep op hun leven krijgen? En waarom is meer gelijkwaardigheid tussen schuldenaar en schuldeiser geen illusie? Dit boek is een zoektocht van de beste deskundigen van de schuldenproblematiek naar onorthodoxe oplossingen voor schuldproblemen, met verrassende ontdekkingen. Met bijdragen van: Nadja Jungmann, Roeland van Geuns, Marcel Canoy, Robin Fransman, Marc Räkers, Femmianne Bredewold, Rodrigo Fernandez, Anneke Menger, Jaap van Vliet, Erik Bähre, Jelle van der Meer, Tamara Madern, Anna van der Schors, Marc Anderson. Het jaarboek van Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken onder redactie van Stijn Verhagen, Lilian Linders en Marcel Ham is een uitgave van Uitgeverij van Gennep. Geen abonnee? Bestel het boek.

Duojaarboek 2013: Als meedoen pijn doet / De affectieve burger

Er is een stille revolutie aan de gang. In zorg, arbeidsre-integratie, veiligheid,  sport, jeugdhulpverlening, kinderopvang, buurthuizen en bibliotheken - overal moeten we minder van de overheid verwachten en meer van elkaar. De overheid beoogt affectief burgerschap: zorgzame burgers die door affectieve banden in beweging komen. Die positieve gevoelens koesteren voor elkaar en hun omgeving en door die gevoelens betrouwbare vervangers van betaalde krachten zullen zijn. Willen we dat wel? Is iedereen die roept dat mantelzorgers en vrijwilligers  meer kunnen doen, zelf ook bereid dit te doen of denkt hij impliciet aan zijn vrouw, zuster of buurvrouw? Waarom zou informele zorg beter zijn dan formele? Daarover ging in 2013 het duo jaarboek van het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken, een duojaarboek deze keer. De Amsterdamse hoogleraren sociologie Evelien Tonkens en Jan Willem Duyvendak tekenden met collega’s voor de twee bundels: Als meedoen pijn doet. Affectief burgerschap in de wijk, redactie: Evelien Tonkens & Mandy de Wilde De affectieve burger. Hoe de overheid verleidt en verplicht tot zorgzaamheid, redactie: Thomas Kampen, Imrat Verhoeven & Loes Verplanke. Beide boeken verschijnen bij Uitgeverij Van Gennep. Bestel De affectieve burger en Als meedoen pijn doet.

Jaarboek 2012: Wat werkt nu werkelijk? Politiek en praktijk van sociale interventies

Politici willen graag bewijzen dat hun beleid effectief is. Maar wie bepaalt eigenlijk wat ‘effectiviteit’ betekent of hoe het gemeten kan worden? En welk beleid is dan effectief? In Wat werkt nu werkelijk? Politiek en praktijk van sociale interventies onderscheiden prominente wetenschappers de goede van de slechtste maatregelen op het gebied van criminaliteit, jeugd, gezondheid, re-integratie en sociaal beleid. Kun je de rapportcijfers van kinderen echt verbeteren door ze veel te laten sporten? Vermindert de agressie van jonge gedetineerden daadwerkelijk als je ze visolie toedient? Een scherp en kritisch overzicht van kennis over sociale interventies, dat inzoomt op exemplarische voorbeelden van succesvolle maatregelen. Met bijdragen van onder anderen Paul Schnabel, Hans Boutellier, Godfried Engbersen, Tom van Yperen, Lia van Doorn, Jos van der Lans, Pierre Koning en Peter Rensen. Redactie: Justus Uitermark, Amy-Jane Gielen en Marcel Ham. Bestel het boek hier.

Jaarboek 2011: Brave Burgers Gezocht - De Grenzen Van De Activerende Overheid

De overheidsambities stapelen zich op: achterstandswijken moeten socialer, buurten veiliger, mensen minder dik en burgers moeten elkaar meer gaan helpen. De overheid is voor het realiseren van die ambities indringend op zoek naar brave burgers: die moeten vrijwilligerswerk doen, mantelzorg bieden, afslanken, actief worden in hun wijk en de politie helpen om de buurt veiliger te maken. Er lijkt sprake van een nieuwe maakbaarheid, waarbij de overheid niet zozeer zelf ingrijpt, maar burgers zover probeert te krijgen dat zij de problemen oplossen die de overheid uit naam van het publieke belang benoemt. In 'Brave burgers gezocht' onderzoeken sociale wetenschappers wat de nieuwe focus op brave burgers betekent. Worden zij voor het karretje van de overheid gespannen? Of hebben ze zelf ook nog wat in te brengen? Mogen ze bedanken voor de eer? Gaan ze ook in tegen de overheid? Wat vinden burgers eigenlijk zelf van hun nieuwe rol? Met onder ander bijdragen van Evelien Tonkens, James Kennedy, Willem Trommel en Bas van Stokkom. Redactie: Imrat Verhoeven en Marcel Ham. Bestel het boek hier.

Jaarboek 2010: Omstreden ruimte - De Spanning Tussen Regulering En Spontaniteit

Pleinen, straten en andere openbare plekken staan in toenemende mate in het teken van fear en fun. Vanwege een behoefte aan veiligheid zien we in de publieke ruimte steeds meer camera’s, piepende Mosquito’s, surveillance en strengere regelgeving. Maar we zien de regulering ook toenemen omdat we onze kinderen buiten vermaakt willen zien of ongestoord willen feestvieren. De samenleving lijkt soms wel een gereguleerd pretpark te worden. Harde en regulerende maatregelen zijn soms noodzakelijk, maar vaak wordt het kind met het badwater weggegooid. Bijvoorbeeld als een bepaalde groep onbedoeld uitgesloten wordt van een plein of winkelcentrum. Waar zucht de publieke ruimte onder overregulering en komen de toegankelijkheid en de spontaniteit in het gedrang? Waar gaat regulering over in verstikking? Deze spanning tussen regulering en spontaniteit onderzoeken verschillende auteurs in Omstreden ruimte op concrete plekken in de samenleving: op pleinen, in uitgaansgebieden, winkelcentra, het openbaar vervoer en op andere openbare plekken. Criminologen, sociologen en politicologen putten daarvoor rijkelijk uit onderzoek. Redactie: Hans Boutellier, Nanne Boonstra en Marcel Ham. Bestel het boek hier.

Jaarboek 2009: In de greep van de technologie - Nieuwe toepassingen en het gedrag van de burger

In dit boek geen betogen van technofoben of technogoeroe’s, maar antwoorden op de vraag hoe de immigrant, de verdachte, de voetbalsupporter, de zwangere vrouw, het kind of de oudere nieuwe technologietoepassingen ervaren. En hoe die hun leven veranderen.Wetenschappers en journalisten verkennen hoe nieuwe informatietechnologieën oude zekerheden op lossen schroeven zetten. Kan de oudere met thuistechnologie straks nog over zijn eigen leven beschikken? Bepaalt ‘het systeem’ straks of er actie wordt ondernomen bij een beschadigd kind? Met bijdragen van onder meer advocaat Geert-Jan Knoops, socioloog Willem Schinkel, filosoof Huub Dijstelbloem en WRR-onderzoeker Dennis Broeders. Redactie: Marguerite van den Berg, Corien Prins en Marcel Ham. Bestel het boek hier.

Jaarboek 2008: Gaat de elite ons redden? De nieuwe rol van de bovenlaag in onze samenleving

We zijn weer een elitair land. In het voetspoor van de onderklasse - die rond de eeuwwisseling terugkeerde in het spraakgebruik - hebben we tegenwoordig ook weer een elite. Niet dat we heel precies weten wie of wat precies tot die elite behoort: dat kunnen de rijken zijn of de intellectuelen, mensen met veel connecties, bekende Nederlanders, snelle zakenlieden, politici. Maar onmiskenbaar proberen we op allerlei plekken leiders te ontdekken en voorbeeldfiguren te vinden. En andersom, van mensen van wie we denken dat ze op de een of andere manier een podiumpositie bezetten, hebben we ook verwachtingen. Die moeten het voorbeeld geven, en o wee als ze dat niet doen. 'Gaat de elite ons redden?' gaat behalve over elite en elitevorming, vooral over de verwachtingen die we koesteren van onze elites en over de idealen die we op hen projecteren. Welke perspectieven bieden oude en nieuwe ondernemers, notabelen, edelen, idolen en mentoren? Gaan zij de dingen beter doen, waarvan we vonden dat de verzorgingsstaat er een potje van maakte? Redactie: Krijn van Beek en Marcel Ham. bestel het boek hier.

Jaarboek 2007: Handboek Moraliseren - Burgerschap en ongedeelde moraal

In het Handboek moraliseren onderzoeken wetenschappers en journalisten hoe professionals maar ook gewone burgers in uiteenlopende maatschappelijke praktijken omgaan met dat dilemma. Hoe voeren deze mensen gesprekken, en op wat voor manier hanteren zij daarbij hun noties over goed leven? Wat gebeurt er in het grijze gebied tussen vrijheid en dwang? Alles over hun twijfels en de steun die ze ondervinden. Over de strategieën die ze hanteren. En over de veranderingen die aan de gang zijn. Marcia Luyten beschrijft de worsteling van docenten op het vmbo om hun leerlingen iets bij te brengen. René Diekstra onderzoekt hoe buren, gestimuleerd door gemeentelijke projecten, met elkaar in gesprek gaan over de buurt. Justus Uitermark en Marcel Ham analyseren de moraliserende stijl van allochtone bestuurders als Aboutaleb, Karacaer en Marcouch. Redactie: Evelien Tonkens, Justus Uitermark en Marcel Ham. Bestel het boek hier.
 

Jaarboek 2006: Vrijheid verplicht - Over tevredenheid en de grenzen van keuzevrijheid

Van veel meeslepende ideeën is bekend dat ze, ondanks al hun goede bedoelingen, in de praktijk negatief uitpakken voor mensen. Keuzevrijheid is typisch zo'n idee dat op papier iedereen gelukkig maakt. Alle politici zijn ervoor. Maar wat als mensen eigenlijk niet willen kiezen - zoals nu het geval lijkt op de vrije energiemarkt? En wat als mensen niet kunnen kiezen, omdat ze op de een of andere manier niet helemaal bekwaam zijn? Krijg je, als je niet kiest, nog steeds kwaliteit, of heb je dan je rechten op fatsoenlijke behandeling verspeeld? Is keuzevrijheid in morele vraagstukken niet van een heel andere orde dan keuzevrijheid in consumentenkwesties? Burgers blijken het meest tevreden met beperkte keuzes. Dit boek brengt de grenzen van de keuzevrijheid in beeld aan de hand van recent praktijkonderzoek. Wetenschappers van naam gaan in op de verschillende ontwikkelingen in de verzorgingsstaat. Redactie: Menno Hurenkamp en Monique Kremer.

Jaarboek 2005: Kiezen voor de kudde - Lichte gemeenschappen en de nieuwe meerderheid

We zijn tegenwoordig allemaal unieke wezens. De druk van moraal, familie, kerk en staat, die vroeger voor iedereen bij geboorte een vaste levensroute uitstippelde, is weg. Er zijn geen collectieve verbanden meer waar je verantwoording aan af moet leggen. Volgens sommigen is dit goed en volgens anderen is dit erg slecht. Maar niemand vraagt zich af of het ook waar is. Als je kijkt naar het gedrag van mensen, zoals in dit boek gebeurt, heeft het alle schijn van moderne kuddegedrag. Hoewel bevrijd van dwang maken we toch massaal dezelfde keuzes, of deze nu gaan over het stichten van een gezin, het kopen van een auto of huis, het kiezen van een school of een jas. Gevraagd naar opvattingen over het goede leven vinden we allemaal hetzelfde. Van individualisering blijkt in de praktijk maar weinig. Herkennen van dit moderne kuddegedrag voorkomt veel misverstanden en is bovendien noodzakelijk voor het denken over integratie van vreemdelingen. Redactie: Jan Willem Duyvendak en Menno Hurenkamp.