I’m in love. Ik heb een fantastische nieuwe baan gevonden. Ik mag werken als verslavingsdeskundige in de maatschappelijke opvang. Terwijl ik dit typ, fladderen er wat kleine vlindertjes door mijn buik. Goddank zijn die eindelijk in de plaats gekomen van de knoop in mijn maag die, naarmate de tijd verstreek en de stress toenam, steeds strakker werd aangetrokken.
Van alles een beetje
Wat een zoektocht is het geweest. Nu moet ik gedeeltelijk ook de hand in eigen boezem steken: ik vind lang niet alles leuk. (Outreachend) ambulant wilde ik niet meer, mits huisbezoeken af en toe zijn. Ik heb geen rijbewijs – eigen schuld – en weer elk uur door wind en regen op de fiets zie ik voorlopig gewoon niet zitten. Ook jeugd en geriatrie is het niet voor mij.
Kwam ik even van een koude kermis thuis…
Desondanks leek het me met mijn kennis en ervaring en ook gewoon gezien de schrijnende personeelstekorten zo gepiept. Kwam ik even van een koude kermis thuis, haha...
In deze zoektocht zijn me een aantal dingen opgevallen. Hoewel je als sociaal werker als generalist bent opgeleid en dus ‘van alles een beetje’ moet kunnen, zijn veel vacatures erg specifiek in gewenste ervaring en kwaliteiten. Aan alle kanten zijn er in de zorgketen tegenwoordig projecten om als zij-instromer aan de slag te gaan, in samenwerking met scholen. Als je al de professional bent, lijk je op veel plekken echter direct in het veelomvattende plaatje te moeten passen.
Veel vacatures vielen voor mij al af, terwijl ik toch wel moedig genoeg ben om het te proberen als ik niet helemaal voldoe aan alle criteria. Ik vond die versnippering echt ontmoedigend.
Mijn horecabaantje
Ik had een sollicitatiegesprek bij een kliniek waarbij ik heel duidelijk had aangegeven en geschreven dat ik nog nooit eerder groepswerk had gedaan en dat echt nog zou moeten leren. Enthousiaste mensen tegenover me, door naar de tweede ronde. Na een meeloopdag kreeg ik te horen dat ik te weinig ervaring op de groep had en of ik a.u.b. weer kwam solliciteren als ik die elders had opgedaan. Ze vonden dat ze niet de mankracht hadden om het mij te leren en mij in te werken. Hmm...
Als ik ooit zou stoppen achter de bar, was ik meer dan welkom
Bij een behandelorganisatie in de verslavingszorg maakte het gelukkig niet uit dat ik alleen als begeleider had gewerkt, wat wezenlijk een andere rol is. Ze wilden me aannemen als behandelaar en zouden mij trainen in groepsbehandeling en bijscholen in het geven van echte therapieën. Helaas kwam er een heel ander probleem om de hoek kijken: mijn horecabaantje. Dat heb ik zowel naast het hbo als naast mijn vaste baan altijd gedaan en is echt een deel van mij. Deze organisatie kon het vanuit hun visie van totale onthouding in verslavingsbehandelingen niet verantwoorden dat ik drankjes zou verkopen in het weekend. Als ik ooit zou stoppen achter de bar, was ik meer dan welkom.
De afwijzing op mijn prachtige brief was dat ik als niet-christen niet welkom ben. Heftág!
Dat baantje gooide elders ook roet in het eten. Een organisatie had een gave vacature voor een begeleider in de verslavingszorg. Zij konden zich ook vinden in een potentiële samenwerking met mij, maar aan het einde van het gesprek werd duidelijk dat er nog een telefonische contactdienst bij zou komen. Die stond niet in de vacature. Eens per zoveel weken zou ik dag en nacht de telefoon moeten opnemen voor cliënten. Dat dit af en toe op vrijdag- en zaterdagnacht niet zou kunnen, heeft ertoe geleid dat ik van de baan moest afzien. Er was geen mouw aan te passen. Jammer!
We leven in 2025 hè
Het kan mooier. Ik wil graag werken met daklozen. Als iedereen eens met een dakloos persoon in gesprek gaat, zou de stigmatisering om hen heen gauw verdwijnen. Het logo voor mijn bedrijf The Social Pen is zelfs ontworpen door iemand die ik op het Malieveld in Den Haag heb ontmoet.
Ja, er is maatwerk, maar wel vanuit ons eigen hulpverleningsaanbod
Alleen: ik ben geen christen. De afwijzing op mijn prachtige brief was dat ik als niet-christen niet welkom ben. Heftág! We leven in 2025 hè, lieve collega’s? Een blik op Google vertelt mij dat de christelijke waarden gelijkwaardigheid, naastenliefde, vertrouwen, respect voor elkaar en (geloofs)vrijheid voor iedereen zijn. Do I need to say more?
Tunnelvisie
We roepen in de zorg dat we vraaggericht werken. We weten dat dit in de praktijk wel meevalt. Ja, er is maatwerk, maar wel vanuit ons eigen hulpverleningsaanbod. Het is niet voor niets dat zo veel mensen nog tussen wal en schip vallen. Ik denk dat dit in het werven van nieuwe medewerkers ook speelt. Natuurlijk moet je voldoen aan minimale eisen, maar we lijken wel met een tunnelvisie naar potentiële kandidaten te kijken. Ik weet bijvoorbeeld dat christelijke organisaties zich beroepen op de uitzonderingsregel van de Algemene Wet Gelijke Behandeling. Toch ben ik van mening dat ze veel goede collega’s mislopen. Meer in het algemeen gesproken over vacatures lijkt het wel of er een steeds specifiekere vraag gesteld wordt en als jouw persoonlijke en professionele aanbod niet precies daarop aansluit, is er geen match.
Nog ‘even’ allerlei activiteiten erbij doen, waardoor je ineens een week 24/7 beschikbaar moet zijn
Daarnaast heb ik moeite met het beslag dat sommige organisaties op je privéleven leggen. Nog ‘even’ allerlei activiteiten erbij doen, waardoor je ineens een week 24/7 beschikbaar moet zijn. Of dus van alles niet naast je werk mogen doen. Hulpverlenen doe je vanuit je hart, maar dat betekent niet dat je hele leven rondom je baan ingericht moet zijn.
Met alle respect: de zorg betaalt ons niet genoeg om die claim op onze vrijetijdsbesteding te leggen. Ik heb niet voor niets een tweede baan. Mooi verhaal dat een ander voor mij moet kunnen bepalen dat ik die niet meer mag uitvoeren. De Kamer van Koophandel schrijft in 2024 dat een verbod op een bijbaan en andere nevenactiviteiten alleen met een objectieve reden mag, bijvoorbeeld als de gezondheid of de veiligheid op de werkvloer in gevaar komt. Ook moeten we ons houden aan de Arbeidstijdenwet. De arbeidsrechter vult nog aan dat wat een medewerker naast het werk doet, in beginsel niet tot de invloedssfeer van de werkgever behoort.
Onschatbare waarde
Kunnen we in plaats van potentiële kandidaten in rete-specifieke vacatures proberen te proppen ook met elkaar in gesprek om te kijken wat we voor elkaar kunnen betekenen? Wat meer out of the box denken om het te laten passen? Goede hulpverleners zijn schaars. Vacatures opvullen lukt überhaupt al nauwelijks.
Laten we ook eerlijk zijn: in de tijd die we nodig hebben om een zij-instromer op te leiden, kunnen we ook een paar doorgewinterde hulpverleners omscholen naar onze werkvloer-specifieke wensen. Of een net beginnende professional, die nog wat ervaring mist maar wel alle kennis in zijn of haar rugzak heeft zitten, goed inwerken. Daarmee wil ik niet zeggen dat we niet moeten investeren in zij-instromers. Iemand die graag wil, zou meer dan welkom moeten zijn. Juist omdat de bewuste keuze voor dit vak van onschatbare waarde is. Dat is precies wat ik bedoel.
Marieke Bourgonje is verslavingsdeskundige.
Bronnen
Arbeidsrechter.nl (2025). 7. Privacy bij het werk en scheiding tussen werk en privé. Verkregen op 27 februari 2025, via arbeidsrechter.nl/privacy-werk-scheiding-werk-prive-prive-werknemer-werkgever/
KvK (2024). Tweede baan verbieden mag alleen met goede reden. Verkregen op 26 februari 2025, via kvk.nl/wetten-en-regels/verbod-op-nevenwerkzaamheden-alleen-met-goede-reden/
Foto: Andrea Piacquadio via Pexels