Je gaat naar de wereld van een ander, verkent opvattingen, herinneringen en ervaringen op plekken, bij momenten en situaties die jou niet zijn overkomen. De kronkelige weg van het lot is bij iedereen anders. Het terloopse uitwisselen van verhalen gaat uiteindelijk over grote ervaringen en gedachten. We zouden het daarom niet klein moeten noemen.
‘Hier lijk ik soms niet te bestaan’
Niet zo lang geleden kwam ik een jonge vrouw tegen in de trein. Ik weet niet hoe, maar we raakten met elkaar in gesprek en voordat ik het wist, liep ze een kilometer of twee om om ons gesprek voort te zetten. Ze was 21 jaar en straalde een jeugdige ongecompliceerdheid uit waar je jaloers van werd. Ze maakte mij deelgenoot van haar reis uit Aruba. Een jaar geleden kwam ze vanuit de prachtige Caribische zee naar Nederland om te studeren. Sinds haar komst was ik volgens haar de eerste persoon die interesse had getoond in wie ze was. ‘Als ik op Aruba of een van de Caribische eilanden ergens liep, hadden mensen met mij allang contact gemaakt, mij gegroet en of waren ze met mij in gesprek geraakt. Hier lijk ik soms niet te bestaan.’
Ze vond niet alleen de temperatuur, maar ook de mensen in Nederland koud. Contactarm in de omgang.
‘Omdat ik luisterde’
Dit verhaal bleef bij mij hangen. Het bracht me terug naar de tijd dat wij als gezin naar Nederland waren gekomen. Hoe wij het contact met de gemiddelde Nederlander doorgaans positief, maar soms wel ingewikkeld vonden. Iemand kon je de ene keer begroeten, met je in gesprek gaan, vragen naar je welzijn, maar kon de andere keer de andere kant op kijken en doorfietsen. Selectieve begroeting dus, afhankelijk van of die persoon op dat moment zin had in een contactmoment. Dit realiseerde ik me pas na het gesprek met deze jonge vrouw.
‘Maar waarom gingen ze met je praten?’ vraagt ze. ‘Omdat ik luisterde’, antwoord ik
Mijn jongste vraagt mij geregeld of ik die ene meneer of mevrouw met wie ik op straat, in de supermarkt of in de trein in gesprek was, kende. Mijn antwoord is vaak ‘nee’. ‘Maar waarom gingen ze met je praten?’ vraagt ze. ‘Omdat ik luisterde’, antwoord ik dan.
Sociale lijm
Solidariteit, empathie en verbinding verdwijnen steeds meer naar de achtergrond in onze huidige samenleving. We zouden daar wat aan moeten doen, door bewust op zoek te gaan naar gesprekken met onbekenden die ons zullen doen beseffen dat de wereld niet om ons draait. Sterker nog, we zullen als mensheid niet verder komen met egocentrisme, maar juist door in verbinding te staan met onze medemensen. Luisteren, begrijpen en voelen. Een cliché weliswaar, maar nog altijd de sociale lijm die ons verbindt. Je toont daarmee niet alleen respect en interesse in je medemens, nee, het gaat dieper. Het kan gevoelens van empathie en compassie bij je oproepen. Begrip dat ieder mens uniek is. Begrip dat ieder mens een verhaal heeft, of wellicht meerdere verhalen, die hun levens hebben vormgegeven.
Uiteindelijk biedt luisteren naar terloopse verhalen ons een lesje in nederigheid
Het gaat bovendien ook om de uitwisseling die dan plaatsvindt. Bedenk dat iemand er baat bij kan hebben als iemand geïnteresseerd naar ze wil luisteren. Het is net als de zolderkamer die we allemaal een keer willen opruimen. Zo kan iemand iets kwijt aan een volstrekt vreemde. We hoeven er niets van te vinden. Uiteindelijk biedt luisteren naar terloopse verhalen ons een lesje in nederigheid. We durven ons klein te maken terwijl onze wereld groot wordt.
Sahar Noor is onderzoeker, schrijver, journalist, moderator, adviseur en trainer