Combineer het maatschappelijk tekort van de reguliere banken met nieuwe toepassingen van informatie- en communicatietechnologie, doe er nog een crisis bovenop, en zie, er ontstaan mogelijkheden voor financiële innovatie: crowdfunding. Crowdfunding is investeren door de maatschappij, voor de maatschappij, met behulp van moderne informatie- en communicatietechnologie. Voor de crisis was dit fenomeen nog vrijwel onbekend, maar inmiddels worden er in Nederland al miljoenen en wereldwijd miljarden euro’s via crowdfunding opgehaald.
Crowdfunding omvat een grote verscheidenheid aan financieringsvormen, variërend van donaties met en zonder (niet-financiële) tegenprestatie, tot leningen en investeringen in aandelen. In 2012 zijn er substantiële bedragen opgehaald via crowdfunding zoals 32 miljoen euro voor KWF Kankerbestrijding door Alpe d’Huzes en 7 miljoen euro voor windenergie van de Windcentrale. Deze crowdfunding werd door duizenden burgers gerealiseerd.
Crowdfunding kan een aanjager zijn voor publieke investeringen, zoals de Luchtsingel, een door burgerinitiatief ontstane loopbrug in het centrum van Rotterdam, waarbij 50.000 euro aan bijdragen uit ‘de massa’ als aanloop fungeerde voor 4 miljoen euro financiering vanuit het Stadinitiatief van de gemeente Rotterdam. Deze miljoenenbedragen zijn misschien het meest in het oog springend, maar crowdfunding kan vooral zorgen voor een toestroom van financiers in het segment van 15 duizend tot 250 duizend euro. Dit segment wordt traditioneel slecht bediend door het bestaande financieringsaanbod.
Aanjager van voor bankfinanciering
Inmiddels groeit ook het segment voor leningen en investeringen in aandelen. Hierdoor krijgen kleine, vaak jonge bedrijven de kans om innovaties te financieren waarvoor de bank niet thuis geeft. Hier kan crowdfunding fungeren als een aanjager voor bankfinanciering of andere vormen van risicokapitaal. Crowdfunding kan de eerste, meest risicovolle fasen van het innovatietraject financieren – waar overigens ook veel projecten het niet zullen redden; trial-and-error is een onoverkomelijk kenmerk van innovatie (Nooteboom en Stam 2008). Als de innovatie levensvatbaar blijkt, en de grootste risico’s verdwenen zijn kunnen andere private financiers aanhaken.
Crowdfunding voor bedrijven zal blijven groeien
De verwachting is dat crowdfunding voor bedrijven zal blijven groeien en in 2015 in Nederland al een omvang van zo’n 255 miljoen zal hebben (Douw & Koren 2013). Het realiseren van de groei van crowdfunding – met name leningen en investeringen in aandelen - vereist wel regulering van de sector om misbruik te voorkomen. Anderzijds kan regulering deze groei juist in de weg staan. Het is aan de sector zelf en de Nederlandse overheid om hierin de juiste weg te vinden. Ook dat is trial-and-error, in nieuwe constellaties van markt, staat en samenleving (zie WRR 2012). Hopelijk levert dit veel kleine fouten en grote opbrengsten op. Financiële innovatie die de samenleving dient, in plaats van ten onder brengt (Shiller 2012). Het zou prachtig zijn als deze alternatieve vorm van financiering nog meer duurzame en sociale innovaties mogelijk gaat maken. De crisis zou wel eens een keerpunt ten goede kunnen zijn.
Erik Stam is is directeur van het Centre for Entrepreneurship van de Universiteit van Utrecht. Een verkorte versie van dit artikel verscheen op 1 augustus in Trouw.
Referenties:
Douw & Koren (2013) Crowdfinance. Crowdfunding voor startende ondernemingen en het MKB: status, knelpunten en kansen. Advies aan het Ministerie van Economische Zaken. Douw&Koren crowdfunding consultancy.
Nooteboom, B. en Stam, E. (2008) Micro-foundations for Innovation Policy. Amsterdam: Amsterdam University Press.
Shiller, R.J. (2012) Finance and the Good Society. Princeton: Princeton University Press.
WRR (2012) Publieke Zaken in de Marktsamenleving. Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid / Amsterdam University Press, Den Haag/Amsterdam.