‘Maar dat hoort niet zo!’ ‘Een breuk met tradities!’ Via Twitter volg ik de felle debatten over ‘gay marriage’ in de VS op de voet. Volgens tegenstanders is het huwelijk nu eenmaal ‘bedoeld’ voor man en vrouw. Een eeuwenoude traditie wordt wezenlijk veranderd wanneer het huwelijk opengesteld wordt voor man-man- en vrouw-vrouw-koppels. Gelukkig is deze discussie letterlijk een ver-van-mijn-bed-show: ik lig al weer jaren iedere nacht naast mijn wettige echtgenote te slapen. Wij Nederlanders waren meer dan 10 jaar geleden niet te beroerd om de traditie van het huwelijk te moderniseren: twee mannen in een strak pak zien er toch ook mooi uit. En aangezien bruiloften zo’n beetje draaien om de vraag over ‘wat zal de bruid dragen?’ zijn twee verliefde bruidjes in een maagdelijke witte jurk double fun. Traditioneel maar een tikkeltje anders. Daar doen we in Nederland niet moeilijk over.
Ik ben blij dat ik een land woon waar we tradities zo gemakkelijk moderniseren. We zijn er stiekem als Nederlanders ook wel een beetje trots op, denk ik, dat wij moderner zijn dan onze - soms een tikje arrogante - Amerikaanse vrienden. Als ik kijk naar projecten van Movisie, de organisatie waarvoor ik werk, valt op dat we tegenwoordig ook van onze culturele minderheden vragen om kritisch te kijken naar hun eigen tradities. Een traditionele Afghaanse bruiloft? Leuk, maar dan wel met een bruid en bruidegom die elkaar zelf hebben uitgekozen. Een modernisering van eeuwenoude huwelijkstradities dus. En soms vragen we simpelweg om tradities echt los te laten: de traditie van meisjesbesnijdenis bijvoorbeeld accepteren we niet. We zetten stevig in op het veranderen van de mentaliteit van groepen die meisjesbesnijdenis hoog in het vaandel hebben staan als ze naar Nederland komen. En ook de traditie van eerwraak bestrijden we met effectieve projecten. Met excuses over dat het ‘nu eenmaal traditie is’ kom je bij ons niet weg.
Terecht dat Nederland pertinent de kant kiest van gelijkheid en de welzijn van het individu in plaats van voor het instant houden van tradities. Oude tradities kunnen namelijk gewoon worden vervangen door nieuwe tradities die fijner en beter voor iedereen zijn. We zijn gewoon niet zo traditiegetrouw.
En daarom verbaasde het me zo dat Twitter afgelopen week bijna ontplofte door het ‘Zwarte Piet-debat’. Je zou verwachten dat Nederlanders op de klacht van racisme, pragmatisch zouden reageren door Zwarte Piet bijvoorbeeld een make-over te bieden (ik denk Mari van der Ven!) en hem te ontdoen van zijn ouderwetse en racistische kenmerken. Dan gaan we met zijn allen weer als vanouds verder met schoenen zetten, gedichten schrijven en pepernoten eten.
Maar nee hoor: net als bij onze Amerikaanse overburen zie ik verbazingwekkend verhitte discussies waarin we elkaar de huid volschelden en de ‘zwarte piet’ toespelen. ‘Blijf van onze tradities af!’. In het land waar het aantal witte jurken best mag verdubbelen mag de zwarte kleur van de Piet niet verdwijnen. Zijn we misschien dan toch meer traditiegetrouw dan we ons zelf voordoen? Of breken we met onze traditie van het aan de tijd aanpassen van tradities?
Ik wacht met spanning (en de nodige pepernoten) af wie deze Twitter discussie gaat winnen…