Nederland doet het niet goed als het gaat om gelijke behandeling en non-discriminatie. Uit experimenteel onderzoek blijkt dat in Nederland meer wordt gediscrimineerd als je een Turkse of Marokkaanse naam hebt dan in bijvoorbeeld Duitsland (Thijssen et al. 2019) en Spanje (Ramos et al. 2019). En als het gaat om discriminatie op grond van huidskleur, doen we het even slecht als de Verenigde Staten.
Zelfs al hebben personen zonder migratieachtergrond een strafblad voor een geweldsdelict gekregen, dan nóg hebben zij bij een sollicitatie een grotere kans op een positieve reactie, dan personen met een migratieachtergrond en zónder strafblad (Van den Berg et al. 2017).
Voorgetrokken op de arbeidsmarkt
Om de ellende compleet te maken: uit onderzoek vanuit ons (KIS) en TNO bleek eerder dit jaar dat bedrijven nog maar aan het begin staan van het invoeren van evidence based aanpakken. Zo wordt er nog veel geselecteerd op een ‘klik’ of het gevoel dat iemand ‘in het team past’. Uit onderzoek weten we dat mensen eerder klikken met mensen die op hen lijken, dus die aanpak leidt tot uitsluiting. En als je een team hebt van Jeroen, Maarten en Mark, dan is er een grote kans dat je gevoel zegt dat Stefan beter past in het team dan Indrah.
Zo worden op de Nederlandse arbeidsmarkt mensen dus massaal voorgetrokken die lijken op de mensen die er al zitten. Nog dramatischer is het feit dat arbeidsmarktdiscriminatie soms ook zeer openlijk en onbeschaamd gebeurt, zoals deze week duidelijk werd uit het onderzoek op het ministerie van Buitenlandse Zaken van Bureau Omlo en anderen.
Behoefte aan lesmateriaal
Maar er is ook goed nieuws te melden: de hrm-medewerker van de toekomst wordt steeds vaker opgeleid om discriminatie op de werkvloer of in werving en selectie te voorkomen.
Daar ging een proces aan vooraf: in 2020 deden wij vanuit Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS) een onderzoek onder hrm-opleidingen (met name) aan het hbo. Toen viel op dat de meesten wel enige kennis doceren over het voorkomen van discriminatie, maar dat het nog niet overal goed ging.
Staat het in het profiel, dan moeten de opleidingen er wat mee
Er waren bijvoorbeeld ook opleidingen die er alleen aandacht voor hebben als de studenten dat zelf initiëren en dat komt in de praktijk amper voor. En veel opleidingen doceerden nog geen evidence based kennis over wat je kan doen tegen discriminatie op de arbeidsmarkt. Docenten bleken behoefte te hebben aan concreet lesmateriaal hiervoor. Ook waren er enkele opleidingen die er helemaal geen aandacht voor hadden. Onder meer doordat het niet duidelijk in het landelijk opleidingsprofiel van hbo hrm-opleidingen staat.
Toolbox voor docenten
Binnen korte tijd is er echter veel veranderd. We hebben vanuit KIS een netwerk opgezet van docenten van de hbo-opleidingen hrm. Daarin wisselden zij goede voorbeelden met elkaar uit en dachten ze na over een toolbox met lesmateriaal voor de docenten.
Samen met hen kwam zo een toolbox Inclusie bevorderen en arbeidsmarktdiscriminatie voorkomen tot stand, aangepast op de behoeften van de docenten. Met onder meer video’s met opdrachten, artikelen, concrete interventies, complete powerpoints en een lijst met gastdocenten. We lanceerden deze toolbox op 10 november 2022 (met als speciale gast, Rabin Baldewsingh, de Nationaal coördinator tegen racisme en discriminatie). Begin december 2022 was deze al 888 keer bekeken. Dat dit alles zo soepel ging is natuurlijk dankzij de Black Lives Matter beweging in Nederland die het thema goed op de agenda heeft gekregen van menig organisatie.
Er is vaak weerstand als het gaat om aanpak van discriminatie, maar ook enthousiasme en commitment
Een belangrijk moment bij de lancering van de toolbox was dat John Fahrenfort, voorzitter van het landelijk hrm-opleidingsoverleg, zei dat de aanpak van discriminatie een duidelijkere en prominentere aanpak krijgt in het opleidingsprofiel van de hrm-medewerker. Dat is erg belangrijk, want dit profiel is leidend voor de opleidingen in het samenstellen van hun curriculum. Staat het in het profiel, dan moeten de opleidingen er wat mee. Zelfs die laatste enkele opleiding die er liever niets mee wil, moet er dan toch aan geloven.
Voorbeeld voor andere opleidingen
De hrm-medewerker van de toekomst wordt hiermee veel beter voorbereid om discriminatie op de arbeidsmarkt tegen te gaan. Er zijn ook al mooie voorbeelden te vinden van hoe je dat kan doen, bijvoorbeeld bij de Haagse Hogeschool, bij Fontys in Eindhoven en de Hogeschool Utrecht. Overal ontmoeten wij enthousiaste docenten die het thema erg belangrijk vinden en er volop mee aan de slag zijn of dat nu gaan doen. Gesteund door elkaar, zorgen deze docenten een verandering.
Voor ons vanuit KIS een verademing. Er is vaak weerstand als het gaat om de aanpak van discriminatie, maar er is ook veel gedrevenheid, enthousiasme en commitment. En dat laatste is wat wij vooral tegenkomen bij de docenten van hbo-opleidingen hrm. Laten we hopen dat veel andere opleidingen (denk aan pabo’s, sociaalwerkopleidingen of managementopleidingen) dit mooie voorbeeld van de hbo-opleidingen hrm gaan volgen.
Hanneke Felten is onderzoeker bij Movisie en bij Kennisplatform Inclusief Samenleven
Foto: Rodnae productions via Pexels.com