De Veiligheidsmonitor (VM) is een jaarlijks terugkerend bevolkingsonderzoek naar veiligheid, leefbaarheid en slachtofferschap en wordt uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Veiligheid en Justitie, gemeenten en politie. (zie: http://www.veiligheidsmonitor.nl). De monitor bevat informatie over diverse aspecten rond de veiligheidsbeleving, zoals de beoordeling van mensen over criminaliteit, over de plekken die zij als onveilig beschouwen, en over hun vermijdingsgedrag.
Op grond van de gegevens die de Veiligheidsmonitor heeft verzameld, blijkt dat ouderen vanaf 65 jaar op al deze veiligheidsaspecten positiever antwoorden dan jongeren. In concrete termen vervat: ongeveer 25 procent van de 65-plussers geeft aan zich wel eens onveilig te voelen. Dat percentage is relatief laag, als je het vergelijkt met dat van de gehele bevolking van 15 jaar en ouder, van wie ruim 33 procent zich wel eens onveilig waant. Als het gaat om onveiligheidsgevoelens spannen jongeren met ruim 50 procent echter de kroon.
Verschil in veiligheidsbeleving tussen seksen neemt af met de leeftijd
Gelet op de positieve score van ouderen op veiligheidsbeleving, is het opmerkelijk dat ruim 16 procent van de ouderen ’s avonds de deur niet open doet. Voor de overige leeftijdscategorieën ligt dit percentage rond de 7 procent.
Behalve leeftijd speelt ook geslacht een belangrijke rol bij veiligheidsbeleving, dat wil zeggen: vrouwen voelen zich vaker onveilig dan mannen. Het wekt dan ook geen verbazing dat ook vrouwen vanaf 65 jaar meer dan mannen van dezelfde leeftijd aangeven zich onveilig te voelen. Maar, en dat is opvallend, het verschil in veiligheidsbeleving tussen beide seksen neemt af met de leeftijd. Een goede verklaring daarvoor is nog niet gevonden.
Tabel 1: Veiligheidsbeleving naar leeftijd en geslacht
Etniciteit is in het algemeen van weinig betekenis op de veiligheidsbeleving, behalve bij 65-plussers. In die leeftijdsgroep rapporteren niet-westerse allochtonen van 65 jaar of ouder rapporteren wel vaker dan westerse allochtonen of autochtonen een gevoel van onveiligheid. De verschillen zijn overigens klein.
Figuur 1: Veiligheidsbeleving algemeen naar leeftijd en etniciteit
Figuur 2: Veiligheidsbeleving in de eigen buurt naar leeftijd en etniciteit
Beeldvorming rond veiligheid is sterker dan de feiten
Bij de inzet van maatregelen om de veiligheid en de veiligheidsbeleving te bevorderen, wordt onderscheid gemaakt tussen sociaal-preventief gedrag en preventieve voorzieningen in en rond de woning. Uit ons onderzoek blijkt dat ouderen vaker dan jongeren bij afwezigheid ‘s avonds het licht laten branden. Ook laten ze vaker dan jongeren waardevolle spullen thuis als ze op stap gaan.
Bij het treffen van preventieve voorzieningen in en om de woning, scoren 65-plussers eveneens hoger dan jongeren. Ze hebben vaker extra veiligheidssloten op ramen en deuren en buitenverlichting. Jongeren daarentegen geven vaker dan ouderen aan dat zij rolluiken voor ramen en deuren hebben en een alarminstallatie hebben aangelegd.
Ouderen zijn niet alleen minder vaak slachtoffer van criminaliteit dan jongeren, ze voélen zich ook veiliger. Of die veiligheidsbeleving verband houdt met het al dan niet treffen van preventieve maatregelen, is vooralsnog onduidelijk. Wel duidelijk is dat er in de media regelmatig berichten blijven opduiken dat ouderen zich minder veilig voelen dan mensen uit andere leeftijdscategorieën. Hoewel de Veiligheidsmonitor heeft aangetoond dat dit pertinent onjuist is, valt te vrezen dat de beeldvorming rondom deze problematiek voorlopig sterker zal blijven dan de feiten.
Razia Ghauharali is Adviseur Bureau Veiligheidsmonitor en Ruud Dorenbos is Senior Projectleider bij Platform 31.
Foto: Roberto Taddeo (Flickr Creative Commons)