Wie dacht dat na het vertrek van de PVV uit de coalitie de xenofobische framing van migratie een zachte dood zou sterven, is na het ‘strengste asielwetten’-pandemonium in de Tweede Kamer bedrogen uitgekomen. Nu het stof is opgetrokken, kunnen we constateren dat een groot deel van de Tweede Kamer voor de zoveelste keer met open ogen in de val van Wilders is gelopen.
Veelzeggend
Op zich hoeft dat niet te verbazen, aangezien de VVD op dit punt nauwelijks verschilt van de PVV, en de BBB zo mogelijk nog extremere maatregelen wenst. Maar dat ook christendemocratisch geïnspireerde partijen als het CDA en NSC hierin meegaan, is veelzeggend voor het uitdijende vreemdelingvijandige klimaat.
Het CDA trok pas de grens bij het strafbaar stellen van hulp aan illegalen
Het CDA maakte goede sier door de hakken in het zand te zetten, maar kijk je goed, dan is het verschil met de coalitie en de PVV flinterdun. Voordat Wilders zijn illegalenbommetje de arena in slingerde, leek er voor Henri Bontenbal en de zijnen geen vuiltje aan de lucht. Ook hem leek het een goed idee om gezinshereniging in te perken, verblijfsvergunningen tijdelijk te maken, en de rechtspositie van asielzoekers uit te hollen. En ook illegaliteit strafbaar stellen was voor het CDA bespreekbaar.
Het CDA trok pas de grens bij het strafbaar stellen van hulp aan illegalen. Bovendien, voor zover het CDA bezwaren had, ging het om de haalbaarheid, niet om de wenselijkheid van de maatregelen. Van een partij die onder Bontenbal een wat ethischer en menselijker koers is gaan varen, zou je verwachten dat ze juist die wenselijkheid vooropstelt en niet zomaar meegaat in het radicaal rechtse frame.
Duurkoop
Er zijn ook zakelijke redenen om kritisch naar de voorgestelde maatregelen te kijken. Als ze al door de Eerste Kamer komen, zal het vooral de integratie verder vertragen en de kosten verhogen.
Er zijn nog meer redenen om de Wilders-Faber fuik te vermijden
Het weigeren van een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd aan een deel van de statushouders en het beperken van gezinshereniging betekenen nog meer onzekerheid, wat de animo zal doen afnemen om voluit voor inburgering te gaan. Want wat is die investering waard, als je na drie of zes jaar weer teruggestuurd kunt worden?
Er zijn nog meer redenen om de Wilders-Faber-fuik te vermijden. De Adviesraad Migratie publiceerde onlangs het rapport ‘Talenten benutten’. Daarin constateert ze dat een vijfde van de groep migranten in de werkzame leeftijd aan de zijlijn staat, met name asielmigranten. Dat komt omdat de overheid veel te weinig investeert in het snel en goed leren van de taal, diploma’s veel te langzaam erkent, en tot slot veel te weinig doet om discriminatie op de arbeidsmarkt tegen te gaan.
De thans voorgestelde asielwetten zullen die problemen alleen maar verergeren, met meer menselijk leed voor asielzoekers en hogere financiële kosten voor de staat en daarmee voor de belastingbetaler.
Minder animo
En alsof dat nog niet genoeg is voor politieke partijen om een andere (rationeler) koers te varen, wordt Nederland steeds minder aantrekkelijk voor expats. Mensen van buiten die hard nodig zijn voor de kenniseconomie, en voor techbedrijven als ASML. Ook de energietransitie en ziekenhuizen zitten te springen om gespecialiseerde medewerkers.
Dat de animo van hoger opgeleide immigranten afneemt, zal hoogstwaarschijnlijk samenhangen met het negatiever geworden politieke klimaat voor migratie. De Amerikaanse geograaf Richard Florida wees er in zijn boek De creatieve klasse op dat kennismigranten hun keuze voor landen en steden deels laten afhangen van de mate van tolerantie jegens migranten, ook als zij zelf niet direct door restrictieve maatregelen worden geraakt.
Eerlijk
De kosten van het asielbeleid dat de afgelopen tien jaar is opgetuigd, zijn veel hoger dan menig politicus zich realiseert.
Het negatieve economische effect van xenofobisch beleid is veel breder
Het gaat niet alleen om peperdure tijdelijke locaties voor asielzoekers, omdat er niet wordt geïnvesteerd in een permanente (veel goedkopere) opvang. Of om uitkeringen aan statushouders die geen werk kunnen vinden. Het negatieve economische effect van xenofobisch beleid is veel breder. Om nog maar te zwijgen over de menselijke kosten van de bewuste keuze om een van de meest kwetsbare groepen in hun eigen sop te laten gaarkoken.
Het is hoog tijd voor partijen als het CDA, maar ook het liberale smaldeel van de VVD, om zich af te vragen wat het mobiliseren van antimigratiegevoelens en het tot rust brengen van Wilders en consorten hun waard is. Waarom vertellen zij de kiezer niet het eerlijke verhaal, namelijk dat voor een demografisch krimpend en vergrijzend land als Nederland migranten hoognodig zijn. En dat als de kiezer echt minder migranten wil, er fors gesneden zal moeten worden in laagbetaalde arbeidsintensieve sectoren zoals de distributie en logistiek en de intensieve landbouw. Blijkbaar is dat eerlijke verhaal lastiger te verkopen dan de al dan niet verdunde xenofobische retoriek van de PVV.
Leo Lucassen is directeur van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis in Amsterdam en hoogleraar aan de Universiteit Leiden.
Foto: Joseph Oti Nyametease via Pexels.com