‘Waarom wij tegen het associatieverdrag met Oekraïne zijn’

Daarmee is meteen een punt gemaakt: de bronnen. Verbrugh (68) en zijn kompaan Roel Mooijekind (31) zijn van het Burgercomité EU dat het Oekraïne-referendum van de grond tilde en nu campagne voert om op 6 april tegen het associatieverdrag te stemmen.

Op onze uitnodiging komen de twee vertellen over hun drijfveren. En daar is dan meteen die kloof: zij zien en weten dingen die de politiek, de elite, de media, de mainstream niet ziet of niet wil zien.

Verbrugh was in zijn werkzame leven secretaris van een werkgeversorganisatie: 'Mijn rol was het doorprikken van kletsverhalen. Je kan zeggen dat ik mijn hele leven al kritisch ben over zaken die door anderen als zoete koek worden geslikt. Nu gaat dat over de EU, het euro-bedrog, de centrale banken die ons geld vernietigen.' Hij praat met grote stelligheid én met veel schaterlachen. 'Ik kan smeuïge verhalen vertellen, maar dit is een serieuze zaak. Mijn motto is: samenwerking ja, superstaat nee. En het Oekraïne-verdrag is geen samenwerking, dat is het voorportaal van een nieuw lid.'

Het liefste Europa als een lappendeken
'Vanuit filosofisch aspect is de EU failliet', springt Roel Mooijekind in als Verbrugh even stil valt. Mooijekind studeerde politicologie aan de VU, maar vertrok daar omdat ze hem in denkkaders duwden waar hij als Fortuynist niet in paste. Hij schoolde zich vervolgens zelf, onder andere bij het Nexus Instituut van Rob Riemen en het Forum voor Democratie, de denktank van Thierry Baudet. 'Mensen met politiek afwijkende opvattingen worden niet alleen op de universiteit, maar overál afgewezen. Dat heeft geleid tot het exces Wilders. De boosheid van steeds meer mensen over die afwijzing lijkt op de boosheid in de Weimar Republiek en leidt straks tot dictatuur. Die dictatuur is er trouwens al een beetje. De EU forceert besluiten, niet uit kracht, maar uit zwakte.'

Verbrugh: 'De taal is gansch het volk, om een negentiende-eeuwse Vlaming te citeren. Ik zie de EU het liefst uit elkaar vallen. Europa als een lappendeken van autonome staten, daar vaart iedereen wel bij. Zie de Sovjet-Unie, toen dat uiteen viel veroverden al die landen hun vrijheid. Wat zijn we dan met Europa aan het doen?!'

Mooijekind: 'De Europese samenwerking begon met idealen, maar later werd het allemaal economie en nu politiek.'

Verbrugh: 'De EU neemt ons onze soevereiniteit af. Daarover worden we voorgelogen. Ik weet het nog goed, maart 2010, na een Eurotop ontkende premier Rutte dat er soevereiniteit was overgedragen. Terwijl hij er net daarvoor mee had ingestemd. Het is allemaal heel ernstig. Als ik met journalisten praat die insider zijn in Brussel, geven ze toe dat we voor de gek gehouden worden. Schrijf dat op, zeg ik dan. Nee, nee, zeggen ze dan, dan graven we ons eigen graf. Erg! Het is structureel mis.'

'Oekraïne is niet corrupt, corruptie is Oekraïne’
Om zich tegen leugens te wapenen zit Verbrugh tot diep in de nacht achter zijn computer te lezen in wel betrouwbare bronnen. 'Ik volg Duitstalige websites als de Deutsche Wirtschafts Nachtrichten en de Neue Züricher Zeitung, de Amerikaanse financiële website Zero Hedge, en in Nederland onder andere Follow the Money, Joost Niemöller, The Post Online, Lang Leve Europa!' Daaruit stelt hij berichtenoverzichten samen die hij rondstuurt onder de naam 'Hoezo Europa'. Hij zit inmiddels bij nr. 75. (Diezelfde nacht stuurt hij ons het overzicht nr 65 van een jaar geleden – 'nog altijd actueel' – en 763 pagina's lang.)

Hij heeft meer hobby's, zegt hij, om ons gerust te stellen. Fotograferen en treinreizen. Met een aantal vrienden was hij in 2009 naar Oekraïne. Op zijn tablet zoekt hij de foto's: de 'suikerbollen' op de kerktorens, de trappen van Odessa. 'Mijn indruk van het land? Een arm land. Veel onzekerheid, onbestemd.' En nu is Oekraïne opeens weer terug in zijn leven. 'Nee, ik had nooit gedacht dat ik me over dat land druk zou gaan maken. We zijn verrast door het associatieverdrag met dat door en door corrupte land.'

Mooijekind: 'Oekraïne is niet corrupt, corruptie is Oekraïne. De president en de premier zitten daar tot de nek toe in. Het verdrag legitimeert die corruptie. Nee, dit referendum gaat voor mij niet over EU, dit gaat voor mij echt om Oekraïne. Ik heb me er in verdiept.' Hij spuit een stroom argumenten tegen het verdrag: handel, Monsanto, dieronvriendelijk vlees, Cyprus en oligarchen. 'Ik wil een neutrale status voor Oekraïne, dat land moet met beide blokken kunnen handelen. In Nederland is hier geen informatie over, er is geen inhoudelijk debat, alles is gekleurd. Voorstanders zeggen dat het Oekraïne kansen biedt op ontwikkeling. Dat is een geloof, ik baseer me op de feiten. Journalist Laura Starink [oud-NRC-correspondent en auteur van boeken over die regio; red.] heeft bij ons gesproken, zij heeft geen objectief betoog. Ze laat alleen Oekraïners aan het woord die voor zijn, terwijl er ook veel tegengeluiden zijn. Die eenzijdigheid maakt zoveel mensen boos. Je moet alle aspecten in ogenschouw nemen. Ik snap het wel, voor progressieven is dit een duivels dilemma: je wil internationaal zijn en dan sta je in Oekraïne zij-aan-zij met boeven.'

Daarom is hij voorstander van referenda. 'Omdat mensen dan mee kunnen doen, meepraten. Dat vermindert de woede. Dan trek je de angel Wilders eruit. Maar als straks een nee genegeerd wordt, komt er opstand.'

Inspiratie bij Thierry Baudet en David van Reybrouck
Ze noemen zichzelf politiek dakloos, al is Verbrugh 'rebels lid' van de ChristenUnie en heeft Mooijekind waardering voor PvdA-voorzitter Hans Spekman. 'Die is oprecht, ik waardeer hem voor zijn poging de PvdA terug te brengen naar oude beginselen van gelijkheid en solidariteit, dat is niet gelukt helaas.' Hij laat op zijn laptop een lijst met artikelen zien van auteurs die hem inspireren en dat gaat van Fortuyn, Syp Wynia en Gerry van der List naar Achterhuis, Žižek en Bauman tot de Amerikaanse dichter Walt Whitman. Mooijekind: 'De huidige politiek elite wil geen elite meer zijn. Ze willen niet leiden. De oude politiek staat voor conformeren. Binnen het Forum voor Democratie ontstaat een nieuwe intelligentsia en nieuwe politici. Ik hoop op Thierry Baudet.'

Verbrugh: 'Wij moeten het niet zoeken in de bestaande politieke kaders. Ik geloof in de analyse van David van Reybrouck in zijn boekje Tegen verkiezingen.'

Mooijekind maakt zich er boos over dat ze in hokjes worden gedrukt. 'Als je tegen het associatieverdrag bent, ben je een vriendje van Poetin. In een artikel in Trouw pleitte ik voor het hermetisch afsluiten van de Europese buitengrenzen, dan word je meteen geframed als xenofoob. Het lijkt hard, maar is humanitair, want dan kan je in de regio helpen, en de echt zwakken alsnog hierheen halen.' Hij is vrijwilliger voor een stichting die hulp organiseert voor Syrië. 'Inzamelingen en dan noodhulp in containers direct naar de mensen daar.'

Klassieke muziek
Verbrugh: 'Ik heb het vuur uit mijn sloffen gelopen voor handtekeningen. Maar ik heb genoeg andere dingen te doen hoor, ik ben ook nog opa. En ik houd van klassieke muziek. Wist je dat je bij Vredenburg een abonnement kan nemen op 29 concerten voor 420 euro! Prokofjev, Romeo en Juliet. Dat zijn de bloemen in het leven als ik me de hele dag heb zitten ergeren. Schitterend.’

Jelle van der Meer is journalist. Marcel Ham hoofdredacteur van het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken. Dit interview verscheen vorige week in de laatste editie van dit tijdschrift.