AFSCHEID NICO DE BOER Ten einde

In het recente zomernummer van het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken neemt Nico de Boer afscheid als boekrecensent. Veel van zijn bijdragen verschenen eveneens op dit platform, daarom plaatsen we zijn ‘Ten einde’ hier ook. 

De afgelopen bijna twintig jaar kon u achter in het tijdschrift mijn boekbesprekingen lezen. Vanaf nu niet meer, want ik heb ALS. Zoals u misschien weet, is dat een progressieve en dodelijke spierzenuwziekte met een levensverwachting van gemiddeld drie tot vijf jaar. Die teistert me nu drie jaar. Ik ben inmiddels zo in verval dat boeken bespreken fysiek niet langer gaat. Waardig doodgaan vraagt bovendien steeds meer aandacht.

Ik vind het verschrikkelijk om te moeten stoppen. In 1986 was ik een van de oprichters van de voorganger van het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken. Op een korte onderbreking na ben ik er 32 jaar actief bij betrokken geweest, ooit als eind- en hoofdredacteur, later dus als recensent. Bijna 500 boeken heb ik er de afgelopen jaren voor besproken. En daar had ik altijd enorm veel lol in.

Het zal u niet zijn ontgaan dat in die besprekingen een lijn zat, namelijk die van het burgerperspectief. Kort gezegd: de burger verdient in het sociaal domein een prominentere plek. De afgelopen decennia zijn staat en professies (en in zekere zin markt) in het sociale de dominante partijen geworden, in wisselende verhoudingen. De institutionele macht van burgers steekt daar wel heel mager bij af. Dat moet anders. Het sociale verbeter je anno 2019 niet in de eerste plaats door een slimmere staat of beter toegeruste professionals, maar door burgers een sterkere positie te geven. In de spreekkamers, in de buurt, in de instellingen, aan de beleidstafels en in de institutionele ordening.

‘Burgerkracht’ dus, gelijk de titel van het roemruchte pamflet dat ik daarover in 2011 met mijn maat Jos van der Lans schreef. Dat is geen pleidooi tégen de staat of tégen professionals (en zelfs niet tegen de markt), maar een pleidooi voor andere verhoudingen, met de burger veel meer als initiatiefnemer, opdrachtgever, eigenaar.

Ik had die denklijn graag nog een eindje verder gebracht, niet alleen in mijn boekbesprekingen. In 2016, het jaar voordat de ALS toesloeg, was ik gestart met een promotieonderzoek naar de institutionele geschiedenis van welzijnsinstellingen. Hoe kon het toch dat deze van oudsher burgerinitiatieven in een paar decennia tijd speelbal werden van overheid en markt, met een soms deerniswekkende positie van professionals en burgers in de rol van klant? Het wetenschappelijke antwoord op die vraag zal niet meer van mij komen.

En de boekbesprekingen dus ook niet meer. Een beetje bang, een beetje boos, maar vooral bedroefd leg ik de pen neer om met Mary Ann, de kinderen, de kleinkinderen, familie, vrienden en buren het einde te beleven. Het ga jullie goed!

Nico de Boer
post@nicodeboer.nl