Vrouwen plegen even vaak huiselijk geweld als mannen

Bij huiselijk geweld denken we meestal aan een man als dader en vrouw en kinderen als slachtoffers. De werkelijkheid is anders: steeds meer meisjes en vrouwen komen vanwege geweldsdelicten in aanraking met justitie. Behandelingen houden onvoldoende rekening met verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke geweldplegers.

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat vrouwen zich even vaak schuldig maken aan geweld naar hun huisgenoten (partner, kinderen, ouders, broers of zussen) als mannen (o.a. Lysova et al., 2019). Wel leidt geweld door vrouwen doorgaans tot minder ernstig letsel en worden vrouwen veel minder vaak gearresteerd en veroordeeld dan mannen.

Waarom is het zo moeilijk om vrouwen als dader van geweld te zien? (Zie ook: De Vogel & Uzieblo, 2020). Vrouwen worden over het algemeen beschouwd als zorgzaam en zachtaardig, zij zijn de verzorgende moederfiguur. Wanneer een vrouw toch gewelddadig is, wordt de schuld hiervoor dikwijls buiten haarzelf neergelegd: er was een man die haar ertoe dwong of er was sprake van ernstige psychische problematiek waardoor ze als minder verantwoordelijk voor haar daden wordt gehouden.

Uit onderzoek in de forensische geestelijke gezondheidszorg (ggz) blijkt dat vrouwen bij dezelfde type delicten minder streng worden bestraft dan mannen en dat ze vaker worden ontslagen van rechtsvervolging (De Vogel et al., 2016).

Een man laat zich niet slaan door een vrouw

Tegelijk speelt er wat anders: vanuit de maatschappij is er niet alleen weerstand om vrouwen als dader te zien, maar is het ook lastig om mannen als slachtoffer te zien. Een man laat zich toch niet door een vrouw slaan of seksueel misbruiken? Uit de wetenschappelijke literatuur (o.a. Tsui, 2014) blijkt dat veel mannen schaamte ervaren wanneer zij slachtoffer worden van (seksueel) geweld door een vrouw en bang zijn voor de gevolgen wanneer ze hierover naar buiten treden. Dit gevoel is zeer waarschijnlijk terecht.

Omstanders nemen geweld van een vrouw naar een man minder serieus. Dit blijkt uit meerdere onderzoeken en is bijvoorbeeld te zien in een in scene gezet filmpje uit 2014 waarin een stel in Londen op straat loopt. Wanneer de man de vrouw slaat grijpen omstanders in en beschermen de vrouw. In de situatie waarin de vrouw exact hetzelfde gedrag vertoont naar de man blijft men echter lachend staan kijken. Mannelijke slachtoffers voelen zich dus vaak uitgelachen en niet serieus genomen, ook wanneer ze wel om hulp vragen bij de politie of hulpverlening.

 Geweld door vrouwen neemt toe en is anders

In justitiële instellingen en in de forensische ggz verblijven hoofdzakelijk jongens en mannen (ongeveer 95%). Toch neemt het aantal meisjes en vrouwen de laatste jaren gestaag toe. Er wordt met name een toename gezien van geweldsdelicten door meisjes en vrouwen. Hierbij moet opgemerkt worden dat er waarschijnlijk sprake is van een behoorlijke onderschatting van geweld door vrouwen.

Geweld door vrouwen ziet er over het algemeen anders uit dan geweld door mannen: subtieler, vaker verbaal en over het algemeen leidend tot minder ernstige verwondingen. Geweld door vrouwen is minder zichtbaar omdat het zich vaker ‘achter de voordeur’ afspeelt. De meest voorkomende slachtoffers van geweld door meisjes zijn de broers, zussen en leeftijdgenoten; van geweld door volwassen vrouwen zijn dat de intieme partner of haar kinderen.

Vrouwen hebben ook andere motieven voor hun gewelddadige gedrag dan mannen. Vaak genoemde motieven voor vrouwen zijn jaloezie of zelfverdediging, terwijl het bij mannen vaker gaat om het verkrijgen of behouden van status of om instrumenteel (bewust en doelgericht) geweld, zoals bij een roofoverval.

Interventies zijn onvoldoende gendersensitief

Binnen justitiële en forensische ggz-instellingen zijn nagenoeg alle instrumenten, bijvoorbeeld om het recidiverisico in te schatten, en behandelmethoden voor mannen ontwikkeld en onderzocht. Lopend onderzoek binnen de forensische ggz laat zien dat er weliswaar veel overeenkomsten zijn in de achtergrond van gewelddadige mannen en vrouwen, maar ook dat er belangrijke genderverschillen zijn waar in de behandeling rekening mee moet worden gehouden.

Over het algemeen staan bij vrouwen de psychiatrische problemen meer op de voorgrond en hun traumatische voorgeschiedenis is complexer dan bij mannen. Zo komen mishandeling en emotionele verwaarlozing in de kindertijd even vaak voor bij vrouwen als bij mannen, maar worden vrouwen tweemaal zo vaak seksueel misbruikt in hun kindertijd (52% versus 26%). Daarnaast is er bij vrouwen sprake van een langduriger patroon van slachtofferschap in zowel de kindertijd als volwassenheid.

Geweld door vrouwen niet onderschatten

Het is belangrijk dat er meer aandacht voor dit onderwerp komt gezien het stijgende aantal meisjes en vrouwen die met justitie in aanraking komen. De gevolgen van geweld door vrouwen kunnen, ondanks dat ze minder vaak leiden tot ernstig letsel, wel degelijk groot zijn. Zo weten we dat ook emotioneel geweld zeer ernstige gevolgen kan hebben voor huisgenoten.

Het meemaken of getuige zijn van geweld vergroot de kans op allerlei problemen voor kinderen, zoals schooluitval, psychische problemen en middelengebruik als ontsnapping aan de situatie thuis. Verder is het één van de belangrijkste voorspellers dat het kind later zelf ook gewelddadig wordt binnen relaties of daarbuiten. Meer aandacht voor vrouwelijke daders kan ook leiden tot meer erkenning van slachtoffers en betere hulpverlening voor beiden.

Help voorkomen dat deze vrouwen een ernstig delict plegen

Veel vrouwen die in de forensische ggz terechtkomen, waren al op jonge leeftijd in beeld bij de hulpverlening (De Vogel et al., 2014). Vaak hadden ze problemen op allerlei gebieden en hebben ze eerdere behandelingen afgebroken. Vroege risico-inschattingen en gerichte interventies kunnen helpen voorkomen dat deze vrouwen verder afglijden en tot een ernstig delict komen.

Adequate hulp voor de omgeving, met name voor eventuele kinderen, is essentieel om de vicieuze cirkel van geweld te doorbreken. Disciplines en instellingen, zoals (forensisch) psychiatrische instellingen, jeugdzorg en justitiële instellingen, moeten daarbij intensief samenwerken en hun kennis delen.

Vivienne de Vogel is lector Werken in Justitieel Kader aan de Hogeschool Utrecht en onderzoeker bij de Forensische Zorgspecialisten in Utrecht.

 

Foto: trennyyy (Flickr Creative Commons)

Bronnen

Bronnen

Lysova, A., Dim, E. E., & Dutton, D. (2019). Prevalence and consequences of intimate partner violence in Canada as measured by the National Victimization Survey. Partner Abuse, 10(2), 199-221.

Tsui, V. (2014). Male victims of intimate partner abuse: Use and helpfulness of services. Social work, 59(2), 121-130.

Vogel, V. de, Stam, J., Bouman, Y., Horst, P. ter, & Lancel, M. (2014). Violent women: A multicentre study into gender differences in forensic psychiatric patients. The Journal of Forensic Psychiatry & Psychology, 27, 145-168.

Vogel, V. de (2017). Geweld door vrouwen. Motieven en verklaringen. Amsterdam: Boom Psychologie & Psychiatrie. ISBN 9789058758842.

Vogel, V. de, & Uzieblo, K. (2020).Geweld in tijden van Corona. Hoe de COVID-19 pandemie het stereotype denken over huiselijk geweld nog duidelijker blootlegt. De Psycholoog, oktober, 34-42.

Dit artikel is 27230 keer bekeken.

Reacties op dit artikel (11)

  1. Zelf werkte ik meer dan 10 jaar met meisjes van 12 tot 18 jaar, allen geplaatst door de jeugdrechter. Voordien stond ik bij de jongens. Wat me opviel: herstelgericht werken werd meer toegepast bij jongens, bij meisjes, die eenzelfde feit pleegden, was dit veel minder het geval. Tevens merkte ik op, dat meisjes die een feit plegen, minder juiste ondersteuning genoten dan de jongens. Een jongen heeft meestal genoeg aan een gesprek met een vertrouwenspersoon, bij meisjes ligt dit heel anders.
    Wat ook een feit is, binnen de sociale sector, staan mensen nogal snel klaar met hun ‘hokjes’, dit zowel bij de jongens als de meisjes. Dit zorgt ervoor, dat in vele gevallen, de jongere die geplaatst werd door een jeugdrechter, een stempel kreeg, met een karrevracht aan vooroordelen erbij. Een trieste zaak, en zij die verder kijken dan het gepleegde delict, worden de deur gewezen. Zo gaat het er aan toe in Vlaanderen, maar ik ben er zeker van, dat dergelijke vaststellingen ook kunnen gedaan worden in het buitenland. ‘open’ staan, voor ieder die je pad kruist, het ‘hokjesdenken’ voorbij, weg, alle vooroordelen, is de manier waarop ik in het leven sta. De reden waarom jongeren me graag spreken, voor een luisterend oor, onbevooroordeeld, een opdracht advies, ondersteuning, waar nodig …

  2. Aan de redactie: ‘een opdracht advies’ dient ‘een oprecht advies’ te worden. Indien mijn bijdrage gepubliceerd wordt, graag de aanpassing. Dank bij voorbaat!

  3. Vindt de foto misplaatst,
    Een jonge vrouw in een zeer korte broek 🩳
    ( stigmatisering)

  4. Ik zeg… Zetten. Juíst vanwege dat korte broekje..en de waardevolle bijdrage uit Vlaanderen.

  5. @anastasia,

    Je kan ook overal iets in zien en achter zoeken.. En er dan iets negatiefs aan hangen. Wat stigmatiseerd dat dan? Mannen zijn hier gestigmatiseerd, en in de rechterlijke macht worden ze zelfs gediscrimineerd op basis van man zijn.

    On topic: is dit een negatief bijproduct van de ‘emancipatie’ en ‘feministische golven’

  6. Dit artikel beschrijft precies wat ik al sinds mijn kinderjaren ervaar. Mannen zijn de laatste groep die je openlijk mag haten en benadelen.

  7. Ik vind dit een heel sterk artikel… met een ontzettend dubieuze kop.

    Echt, mannelijke slachtoffers van huiselijk geweld verdienen veel meer begrip en steun, helemaal mee eens. En we moeten vrouwen serieuzer nemen als plegers daarvan. Ja. Prima. Top.
    Maar.

    De stelling dat vrouwen even vaak huiselijk geweld plegen als mannen wordt hier onderbouwd met “o.a. Lysova et al., 2019”. Dit is een survey uit Canada uit 2014. Was dat nou de beste bron van allemaal? Canada, 2014? Wat waren de andere bronnen dan? Dit vind ik erg matig.
    Daartegenover kan ik zonder al te veel moeite drie bronnen van het Nederlandse CBS over veel recentere jaren neerzetten. En die concluderen: ja, vrouwen plegen ook huiselijk geweld; ja, mannen worden daar ook het slachtoffer van; maar nee, niet even vaak.

    “Bij alle vormen van huiselijk geweld is de pleger vaker man dan vrouw.” – https://longreads.cbs.nl/nederland-in-cijfers-2021/hoeveel-mensen-zijn-slachtoffer-van-huiselijk-geweld/

    Zie de grafiek getiteld “Geslacht plegers van huiselijk geweld, 2020.”
    https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2021/39/1-op-5-jongeren-slachtoffer-van-huiselijk-geweld

    “Van de in 2017 veroordeelde daders van huiselijk geweld was 90 procent man.” – https://www.cbs.nl/nl-nl/longread/rapportages/2021/impactmonitor-aanpak-huiselijk-geweld-en-kindermishandeling-2021?onepage=true

    Dus ja. Sterk artikel, ontzettend dubieuze kop.

  8. Ja Lara, hier dus een man die jaren lang emotioneel misbruik en uiteindelijk ook huiselijk geweld meegemaakt heeft.

    De relatie therapeut geloofde mij niet en hielp mijn ex met mij pesten.
    De politie geloofde mij niet (terwijl ik zelfs opname bewijs had, maar dat vonden ze niet interessant)
    Mijn dokter geloofde mij niet (ex had dezelfde dokter).
    De POH geloofde mij niet en heeft mij in medische rapport als dader omschreven.
    De eerste psycholoog geloofde mij niet, wist alles beter dan mij over wat ik meegemaakt had en werd steeds boos op mij.
    De tweede psycholoog zei “nou als ik dit mee zou maken, zou ik niet hier zitten”.
    De derde psycholoog werd boos op mij en stuurde mij weg.
    De vierde psycholoog heeft mij goed geholpen.
    Er is een diagnose geweest waarin naar voren kwam dat er niets met mij aan de hand is, daardoor moest de therapie met de 4e therapeut stoppen. Ik ben toen uit angst maar gestopt.

    Inmiddels is dit allemaal 2 jaar geleden en ik lig nog steeds te kloten met mijn dokter die weigert mijn medische dossier aan te passen. Ik ben nu helemaal geïsoleerd, al mijn vertrouwens personen geloven mijn ex en denken dat ik de dader ben.

    Ik heb zo’n gevoel dat mijn verhaal veel te maken heeft met jou statistieken, veel mannen hebben hetzelfde verhaald als mij.

  9. Jesses, nogal een verschil dit:

    “Geweld door vrouwen ziet er over het algemeen anders uit dan geweld door mannen: subtieler, vaker verbaal en over het algemeen leidend tot minder ernstige verwondingen. Geweld door vrouwen is minder zichtbaar omdat het zich vaker ‘achter de voordeur’ afspeelt. De meest voorkomende slachtoffers van geweld door meisjes zijn de broers, zussen en leeftijdgenoten; van geweld door volwassen vrouwen zijn dat de intieme partner of haar kinderen.”

    De conclusie uit de kop is op z’n minst gezegd ongenuanceerd, maar in een geporaliseerde discourse, dubieus. Gretig opgepakt door allerlei media en gebruikt in zogenaamde debatten met allerlei incels. Zonde, zoals een eerdere commenter ook opmerkte, is de oproep om geweld tegen mannen serieuzer te nemen namelijk wel oprecht valide.

  10. Dit artikel is nogal tendentieus, en houdt net veel zaken geen rekening.
    Mannen zijn en blijven de grootste legers van geweld. Veruit. Wereldwijd.
    Ooit gehoord van femicide? Gemiddeld elke 8 dagen vermoord een man een vrouw in Nederland. En wat horen we dan? “familie drama”, “eerwraak”, “blabla” (eufemismen!) Meestal door een naaste. En wat gebeurt er?
    Niets dus.

    Er wordt hier wel trauma bij meisjes/vrouwen genoemd, maar erg diep wordt er niet op ingegaan. Een gemiste kans.
    Meisjes worden al vanaf zeer jonge leeftijd geseksualiseerd. Ja, door mannen. Seksueel geweld in alle vormen begint al zo jong.
    En de daders (ja, bijna altijd mannen), komen er bijna altijd mee weg.
    Vrouwen die geweld melden, al of niet seksueel, worden vaak niet geloofd, niet serieus genomen, en/of gevictimblamed.
    Veel geweld in relaties gepleegd door vrouwen komt voort uit het geweld door mannen.

    Ja, mannen kunnen ook geweld door vrouwen ervaren, maar ga vooral niet de aandacht afleiden van de ware en verschrikkelijke pandemie dat geweld door mannen tegen vrouwen is.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.