Wajongers zijn een bijzondere groep uitkeringsgerechtigden en zullen daarom met de nodige zorgvuldigheid moeten worden herkeurd. Dit verdienen ze. Daarom heb ik bij CDA-Tweedekamerlid Mirjam Sterk gepleit voor een keuring op passende arbeid. Uit het rapport Beperkt aan het Werk van het Sociaal Cultureel Planbureau en de door het UWV uitgevoerde pilot in het Slotervaart Ziekenhuis komt naar voren dat Wajongers in een aangepaste functie het best aan het werk komen en blijven. Die functie kan een afsplitsing zijn van taken uit andere functies, of zelfs een heel nieuw ontworpen functie.
Bij dit idee van een ‘inclusieve arbeidsmarkt’ is men zich ervan bewust dat de Wajonger niet in gebruikelijk functies aan het werk kan. Daarom moet er eerst aan een functie worden gesleuteld voordat er een ‘Wajong-proof-functie’ ontstaat. Elders op deze site betoogde Frans Nijhuis reeds dat het verstandig is om bestaande functies op te splitsen te behoeve van Wajongers.
Belangrijk is dat op die benadering ook de keuringssystematiek van het UWV wordt aangepast. Alleen zo is er een kans dat de herkeuringsoperatie van 190.000 Wajongers zorgvuldig en menswaardig wordt uitgevoerd en hun re-integratie-mogelijkheden aansluiten bij de praktijk.
We moeten uitgaan van passende arbeid
Bij deze grote herkeuringsoperatie is het verstandig uit te gaan van het begrip ‘passende arbeid’. Bij passende arbeid wordt rekening gehouden met je krachten, zowel fysiek als psychisch, en je bekwaamheden, zowel kennis als vaardigheden. Anders dan bij het criterium van ‘gangbare arbeid’ wordt bij passende arbeid dus nadrukkelijk gekeken of een arbeidsongeschikte ook aangepast werk kan doen. Mocht de regering bij deze grote herkeuringsoperatie toch uit willen gaan van die gangbare arbeid, dan schiet zij zichzelf in de voet. Dan is er een grote kans dat op den duur alle goedgekeurde Wajongers de WW of misschien zelfs de WIA zullen gaan bevolken.
Uitgaan van passende arbeid en het creëren van aangepaste functies zijn ook hard nodig als we naar de arbeidsmarkt kijken. Het is niet te verwachten dat de huidige crisis snel achter de rug is, en het werk zal dus voorlopig niet voor het oprapen liggen. Verwacht mag ook worden dat werkgevers Wajongers slechts om de subsidies in dienst zullen nemen, om als het uitkomt weer afscheid van ze te nemen - met alle frustraties van dien voor de jongeren met een beperking.
Laat het niet uidraaien op wegsaneren
Tel daarbij ook nog eens de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt van de laatste vijftien jaar, en het is duidelijk dat de Wajonger een enorme achterstand heeft in te halen op het gebied van de door werkgevers geëiste sociale netwerkvaardigheden. Moderne werknemers moeten zelfsturend kunnen functioneren en ook op het gebied van automatisering zijn de eisen hoog. Of Wajongers de opgelopen achterstand kunnen overbruggen valt te bezien. Het zullen hoogstens enkele witte raven zijn die zonder meer aan de moderne eisen kunnen voldoen, maar het merendeel van 190.000 Wajongers zal er niet rijker op worden.
Als de herkeuringsoperatie geen rekening houdt met de specifieke beperkingen van Wajongers dreigen ze op de arbeidsmarkt buiten de boot te vallen. Dan zal de herkeuring uitdraaien op een ordinaire wegsaneer-operatie.
Leon de Groot Heupner is adviseur op het gebied van sociale zekerheid.