AVG: disproportioneel en contraproductief

De Algemene Verordening Gegevensbescherming, inmiddels algemeen bekend als de AVG, is een gruwel.  Niet alleen omdat elke burger die over een e-mailadres beschikt er mee doodgegooid wordt, maar vooral omdat het een voorbeeld is van disproportionele, onuitvoerbare en contraproductieve wetgeving.

Omdat er een aantal specifieke problemen bestaan van grote commerciële krachten die ongevraagd persoonsgegevens exploiteren, stellen we een verordening op waar iedereen aan moet voldoen. Dus ook al die instanties en personen die nooit en te nimmer voor een probleem hebben gezorgd en die met de bestaande wetgeving prima uit de voeten kunnen. Was de speeltuinvereniging bezig met het exploiteren van haar ledenbestand? De basisschool? De zzp’er die zijn klanten van een nieuwsbrief voorziet? Natuurlijk niet. Maar allemaal worden ze gedwongen om een privacybeleid vast te stellen, dat kenbaar te maken en in een modus-van-toestemming-vragen te gaan staan. Dat is buiten proporties.

We willen juist verbonden zijn

De AVG is bovendien onuitvoerbaar. Het is het dreigen met een boeman die zijn onbegonnen werk met hoge boetes moet zien te legitimeren. We leven immers in een netwerksamenleving die gedreven wordt door technologieën wier kracht het nu juist is om mensen permanent met elkaar te verbinden. Of het nu likes zijn, opgeslagen telefoonnummers, cookies, mails, ons bestaan is meer en meer getekend door het feit dat onze persoonsgegevens als stofdeeltjes door het digitale heelal zwerven.

Ja, zegt de Europese wetgever, maar daar willen we juist paal en perk aan stellen door burgers het recht op verwijdering te geven. Nog even afgezien van het feit dat je dit recht veel eenvoudiger kunt regelen, is het ook een illusie. We zijn al zover gedigitaliseerd dat het idee dat je daar als persoon een streep door zou kunnen trekken een naïeve voorstelling is, gebaseerd op het achterhaalde idee van papieren dossiers die je in een papierversnipperaar kunt stoppen.

Professionals worden teruggeworpen

Oké, je kunt je uit de digitale dossiers laten verwijderen van de speeltuinvereniging, de hockeyclub. Maar is dat de bedoeling? Je hoeft maar een blik te werpen op de ultra gewiekste privacyformulieren die je als Facebooker, Twitter-account-houder of WhatsApp-gebruiker geacht wordt in te vullen om te begrijpen dat deze bedrijven allang door de mazen van het AVG-net zijn ontsnapt.

Maar het meest dramatische is dat we met de AVG jaren worden teruggeworpen als het gaat om samenwerking tussen professionals in de publieke sector. Om die samenwerking mogelijk te maken zijn we onder meer gaan decentraliseren, om op de werkvloeren van buurten en wijken de verkokering te doorbreken. We wilden een einde maken aan de schier eindeloze opdeling van het menselijke bestaan, in door specialisten beheerde levensdomeinen waarvoor aparte loketten zijn ingericht (voor schulden, inkomen, werk, opvoeding, geestelijke gezondheid, et cetera).

Privacybescherming soms een obstakel

Die opdeling, daar wilden we vanaf, hetgeen tot vervelens toe geïllustreerd werd door verhalen over multiprobleemgezinnen waar 22 hulpverleners over de vloer kwamen. En al die professionals deden hun stinkende best, maar van kennis delen, informatie uitwisselen en vlot samenwerken kwam weinig terecht. De belangrijkste reden: mag niet vanwege ‘de’ privacy.

Inmiddels weten we dat dit argument vooral in de jeugdzorg aanzienlijk meer ernstige ongelukken, soms met dodelijke afloop, heeft opgeleverd dan rechtszaken waarin mensen juridisch verhaal probeerden te halen over de schending van hun privacy. Precies om die reden evalueerde de professionele praktijk in bijvoorbeeld wijkteams naar een ruimere, maar nog steeds wettelijke omgang met privacy, waarin bijvoorbeeld de veiligheid van kinderen of het voorkomen van oplopende schulden een belangrijker gewicht in de schaal legde dan het angstvallig naleven van vaak zelf veronderstelde privacyregels. Meer en meer werd privacy een situatie-gerelateerd begrip.

Aangezet tot behoedzaam gedrag

Deze nog lang niet voltooide omslag heeft heel veel moeite gekost omdat professionals als het om privacybescherming gaat vaak roomser zijn dan de paus. Zij zien het delen van persoonlijke informatie als een schending van hun professionele ethiek. Dat de wetgeving veel meer ruimte biedt dan dat zij veronderstellen wilden ze daarom vaak niet eens horen.

Die houding krijgt nu dankzij de AVG weer volop de wind in de zeilen. Daar zorgt de dreiging met grote boetes wel voor. Dat zal vooral managers bewegen om hun professionele troepen te instrueren om toch vooral geen risico te lopen. Er hoeft straks maar een keer een boete te worden uitgeschreven en heel hulpverleningsland schiet in de kramp.

Professionele angstvalligheid

Sterker, de AVG zal in dat opzicht als een uitnodiging fungeren voor bijvoorbeeld ouders die met hun kinderen in het onderwijs gaan shoppen wetend dat hun dossier toch niet zal worden doorgegeven. De AVG beschermt dus niet alleen persoonsgegevens, maar op deze manier ook bureaucratische praktijken, professionele angstvalligheid, institutionele risicomijding, shoppende cliënten, stronteigenwijze ouders, verwarde patiënten, meedogenloze incassobureaus, eigenlijk al die praktijken waar we nu juist van af wilden.

Misschien moeten we het in Europa daar ook eens over hebben.

Jos van der Lans is cultuurpsycholoog en publicist. Zie: www.josvdlans.nl en @josvanderlans

Foto: www.bluecoat.com/

Dit artikel is 8430 keer bekeken.

Reacties op dit artikel (5)

  1. Wat een waardeloos stuk. Ik ben zelf patiënt en de meeste dossiers die her en der zijn aangelegd slaan compleet nergens op.
    Mijn behandelaars zijn totaal niet geïnteresseerd in wie ik ben en wat ik doe. Als ze maar geld krijgen van de verzekering. Ze kunnen in het dossier kalken wat ze willen, niemand die dat controleert en ze krijgen geld.
    Incassobureaus heb ik verboden dus ik zou er niet voor gaan werken want we weten je te vinden.

  2. De onvoldoende en slechte samenwerking tussen hulpverleningsinstanties heeft niets met de toepassing van (nieuwe) privacy regels van doen. Hooguit wordt de ‘bescherming’ van privacy gebruikt om niet te hoeven samenwerken.
    Dossiervorming is trouwens een bureaucratische uiting van subtiele machts uitoefening zoals filosoof Michel Foucault reeds in zijn boek “de Wil tot Weten heeft beschreven.

  3. Het ‘hooguit’ in de vorige reactie, is mijns inziens precies waar het artikel over gaat. Juist dat veroorzaakt knelpunten. Dat dossiers onzinnig en soms zelfs onjuiste informatie bevatten, zoals in de eerste reactie staat, is waar, maar niet direct gekoppeld aan de AVG. Sterker nog, ook dit wordt nog minder transparant als het delen van informatie ‘onder het mom van AVG’ belemmerd wordt.

    Ik ben zelf al jaren patiënt en daarnaast incident onderzoeker in de zorg en de sociale sector. Daarnaast bestuurslid van een patiëntenorganisatie. Ik herken wat er in het artikel staat al uit de tijd voor de AVG en zie ook dat er nu een zeker spasme dreigt op te treden. Ook wordt vergeten dat heel veel onveranderd is, en dat nu vooral duidelijk wordt, dat er al jaren eigenlijk niet heel goed nagedacht werd over wat wel en niet kom.

    Privacy beschermen is nodig, maar de juiste informatie op de juiste plek krijgen evengoed. Ik vraag me al die jaren al af, wanneer wij zelf een echte stem krijgen over wie informatie uit de dossiers mag inzien en wie niet en voor welk doel? Nu beslissen in alle varianten anderen over wat er gedeeld mag worden over iemand en wat niet……

  4. “Nu beslissen in alle varianten anderen over wat er gedeeld mag worden over iemand en wat niet……

    De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) zal daar niets aan veranderen. Paradoxaal moet een patiënt straks zijn toestemming voor inzage geven zonder zelf de kennis over de inhoud daarvan te hebben. Wie is de ‘eigenaar’ van het dossier?
    Ben het met de schrijver eens dat de AVG dit probleem eerder verergert dan oplost. De slechte samenwerking van hulpverleningsinstanties gaat echter aan dit probleem vooraf. De patiënt is altijd de klos.

  5. AVG en sleepwet / Verdeel en Heers

    Met de sleepwet verzameld de overheid onbeperkt data van iedereen.
    En met de AVG beperkt de overheid de burgers onderling hierin.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.