Een wonder is een gebeurtenis die je tot voor kort voor onmogelijk hield. Mensen in grote moeilijkheden bijvoorbeeld blijken vaker dan verondersteld, zelf hun problemen op te kunnen lossen. Het miraculeuze bestaat er vooral in dat zij slagen waar professionals tot dan niet geslaagd zijn. Het is wonderlijk dat mensen in de marge een netwerk blijken te hebben dat ze kunnen mobiliseren. En dat ze in hopeloos lijkende situaties toch (weer)perspectief zien.
Uitgangspunt is dat gezin zelf zijn problemen oplost
Ook de introductie in Nederland van de Eigen Kracht-conferentie (EK-c) betekent een zodanig radicale breuk met de bestaande praktijk dat hier met recht van een wonder gesproken kan worden. Met de inzet van Eigen Kracht kunnen mensen laten zien dat ze veel meer zelf kunnen oplossen dan professionele hulpverleners in het algemeen verwachten.
Wanneer het gezin en zijn netwerk zelf de regie voeren bij de oplossing van hun probleem, is meteen het fenomeen van over elkaar heen buitelende hulpverleners in ‘multiprobleemgezinnen' minder actueel. Met behulp van zijn netwerk kan een gezin zichzelf uit zijn isolement trekken. Ik ben daar enthousiast over!
Het is voor mij een politiek en maatschappelijk uitgangspunt dat burgers beter zelf oplossingen voor problemen vinden. De sociale veerkracht van burgers is nodig omdat de samenleving niet langer voor elk probleem een loket en oplossing kan bieden. En bovendien is het gezonder als burgers zelf hun problemen oplossen. De inzet van een Eigen Kracht-conferentie is een goede manier om dit te ondersteunen, omdat bij de fase van planvorming alleen de mensen in het netwerk zelf een rol spelen. Een misverstand is dat er geen rol meer zou zijn voor professionals. Betrokken professionals kunnen en moeten soms beoordelen of het plan voldoende oplossing biedt voor de ontstane problemen. Zo zal een gezinsvoogd alleen met een plan instemmen als een veilige opvoedsituatie voor het kind wordt gecreëerd.
Eigen Kracht-conferentie is effectief gebleken
De vraag of de inzet van middelen voor EK-c effectief is, is terecht. Daarom heeft mijn voorganger, Lodewijk Asscher, onderzoek laten uitvoeren naar 100 EK-c's binnen de stadsregio. In dit onderzoek is in kaart gebracht wie bij het plan betrokken was en wat voor soort ondersteuning het gezin vanuit het plan kreeg, van het netwerk én de professionals. Op basis van de onderzoeksresultaten heeft de stadsregio geconcludeerd dat bij een toenemende inzet van EK-c's de vraag naar de zware vorm van jeugdzorg (verblijf in een internaat) zal afnemen. In aansluiting op die conclusie heeft de stadsregio het voor residentiële zorg beschikbare budget verminderd. Nu, begin 2013 kunnen wij constateren dat ondanks de afname van budget de wachtlijst voor residentiële zorg in de Stadsregio Amsterdam vrijwel geheel verdwenen is. Een mooi resultaat waar behalve Eigen Kracht overigens ook andere factoren een rol bij spelen.
Voor mij is Eigen Kracht-conferentie geen hulpverleningsinterventie, maar een besluitvormingsmodel. Een model dat wordt ingezet om te bevorderen dat burgers zelf oplossingen voor hun problemen vinden. Een Eigen Kracht-conferentie is effectief als er een plan komt van het netwerk zelf; op de uitvoering van het plan wordt toegezien door het netwerk of een door hem aangetrokken professional en gedwongen ingrijpen door de overheid (ondertoezichtstelling, uithuisplaatsing)niet of minder vaak nodig is.
Op dit forum en elders is betoogd dat meer wetenschappelijk onderzoek nodig is naar de werking en effectiviteit van EK-c's alvorens het verder uit te rollen. Ik juich wetenschappelijk onderzoek van harte toe. Mijn uitnodiging aan de wetenschappers is om stevig met elkaar en anderen te discussiëren over de vraag wanneer een EK-c effectief te noemen is, zodat in wetenschappelijk onderzoek op de juiste vragen antwoord wordt gegeven. Kennis verwerven via wetenschappelijk onderzoek is prima; ondertussen ga ik voort op de ingeslagen weg.