Gelijkheid is als Ajax in de Champions League-finale. Ondenkbaar! Oh nee, toch niet, ik wist het wel! Ach, mislukt, ik zei het je. Nou ja, over tot de orde van de dag. Toch hebben de wetenschappers van het Amsterdam Centre for Inequality Studies een interdisciplinaire bundel uitgebracht over gelijkheid in Amsterdam, een gedeelde beleids- en onderzoekagenda.
En terecht. Het is een goed leesbaar boek vol tastbare voorbeelden van praktijken uit de grootstedelijke omgeving, over kinderopvang, basisschoolleerkrachten, laaggeletterdheid, high dosage tutoring, schoolsegregatie, buurtcohesie, gezondheid, echtscheiding, gender, verstandelijke beperking, de woningmarkt en de arbeidsmarkt.
De boodschap stemt natuurlijk niet vrolijk. Ongelijkheid ontstaat vroeg (vaak dankzij je ouders) en kan zich snel van het ene domein (onderwijs) naar het andere verplaatsen (arbeidsmarkt, woningmarkt of gezondheid). En zo’n beetje elke keer als iemand iets verzint om wat aan ongelijkheid te doen, profiteren slimme mensen daar méér dan gemiddeld van.
Het hoofdstuk over ‘schaduwonderwijs’ van Louise Elffers is een schitterende illustratie. Wat kan er tégen bijles zijn, of extra school, of extra cursussen? In principe niets. Maar het gaat allang niet meer om dat ene kind dat de staartdelingen lastig vindt. Daarvoor is het onderwijs inmiddels veel te competitief geworden, want het is hét ticket naar succes en geluk. Maximale Cito-scores, Chinees en algemene studievaardigheden zijn dus het doel.
Inmiddels geven ouders meer dan 200 miljoen per jaar uit aan bijles, and counting. Meer dan er (volgens mij) op de rijksbegroting staat voor het arbeidsmarktbeleid van docenten, zeg maar het beleid om leraren ook na een paar jaar nog een beetje knap voor de klas te laten staan. Via lage belastingen houden we de docenten murw en wie het kan betalen, vangt de klappen voor het kind zelf op. Wat in naam publiek onderwijs heet, verdient dus die naam allang niet meer, want welvarende ouders verschaffen hun kinderen eindeloze privileges.
De enige duurzame interventie tegen ongelijkheid is domheid: een fikse oorlog of een langdurige epidemie. Tot die tijd hangt het op blijven proberen, en de stedelijke professional kan het boek dus maar beter snel (en gratis) downloaden via oapen.org om er zijn of haar voordeel mee te doen.
Herman van de Werfhorst en Erna van Hest (red.), Gelijke kansen in de stad, 240 p. Amsterdam: Amsterdam University Press, 2019