Geachte bestuursleden van Vindicat,
Onlangs kwam jullie vereniging wederom negatief in het nieuws. Een van jullie leden had een bangalijst rondgestuurd, een lijst met namen van vrouwelijke leden vergezeld van schunnige en seksueel getinte opmerkingen. Dat zo’n lijst opnieuw rondging moet voor jullie een grote teleurstelling zijn geweest. Gelukkig hebben jullie dit keer adequaat gehandeld: de vereniging nam direct afstand van de lijst en de maker werd direct en voor onbepaalde tijd geschorst. Dit kordate optreden verdient complimenten en toont aan dat uw vereniging geleerd heeft van eerdere incidenten.
Na dit ferme optreden kunnen wij ons voorstellen dat de kous hiermee niet af is. En dat een gesprek plaatsvindt binnen de vereniging waarin de vraag centraal staat: Waar staan deze incidenten voor? Is er sprake van een breed gedragen cultuur? Bij het creëren van een gezond verenigingsleven past ook het werken aan een veilig klimaat voor studenten.
Dat daarin nog grote stappen gezet moeten worden blijkt uit recent onderzoek van Amnesty International. Daaruit blijkt namelijk dat voor heel veel vrouwelijke studenten de situatie alarmerend is. Een op de tien vrouwen heeft tijdens de studententijd seks gehad tegen haar wil, zo blijkt uit het onderzoek van Amnesty.
Achter deze cijfers schuilen verhalen, ervaringen en problemen. De gevolgen van seksueel geweld zijn groot. Zo ervaart 70 procent van de vrouwelijke studenten uit het onderzoek problemen. Hier vallen niet alleen psychische en seksuele problemen onder, maar ook problemen met de studie, zoals het oplopen van studievertraging en het wisselen van studie. Het beste uit je studie halen en vrienden maken voor het leven is niet voor iedereen weggelegd, althans niet voor deze vrouwen.
Bovenstaande cijfers zullen jullie als bestuur ongetwijfeld zorgen baren. En waarschijnlijk hebben jullie ze in het achterhoofd bij het nemen van maatregelen. Besteed bij de gesprekken in jullie vereniging ook aandacht aan culturele aspecten van seksisme, grensoverschrijdend gedrag, verkrachtingen en andere vormen van seksueel geweld jegens vrouwen.
Dit gedrag speelt zich namelijk niet binnen een vacuüm af. En het gedrag is niet incidenteel van aard maar altijd onderdeel van ongeschreven regels, patronen en gedragingen die structureel van aard zijn en gevaarlijk voor vrouwen. Hoe is bijvoorbeeld de cultuur bij Vindicat waarin bangalijsten kunnen ontstaan?
Natuurlijk, je kunt het bestaan van bangalijsten niet één-op-één vertalen naar seksueel geweld. Maar bangalijsten zijn wél grensoverschrijdend, waarbij de belangrijke kernwaarden als gelijkwaardigheid, vrijwilligheid en wederzijdse instemming ver zijn te zoeken. En juist deze kernwaarden moeten centraal staan bij gezonde seks. Als het al niet op papier lukt om deze kernwaarden centraal te stellen, hoe lukt het dan wel in bed?
Vaak wordt als oplossing genoemd dat het belangrijk is om grenzen aan te geven. Dat is het ook: zeg nee, als je iets niet wilt. Maar uit onderzoek van Movisie blijkt dat het probleem complexer is en dus niet alleen maar op te lossen is door grenzen aan te geven. Er is bijvoorbeeld bekend dat veel slachtoffers van angst bevriezen en hierdoor verstijven en zich passief gedragen.
Uit het onderzoek van Amnesty blijkt dat het overgrote merendeel van de studenten, die slachtoffer zijn geworden van verkrachting, door bekenden zijn verkracht. Bestuur, het gaat dus niet alleen over bescherming en veiligheid voor vrouwelijke leden. Jullie hebben ook een opdracht richting jullie mannelijke leden om hun kennisniveau en handelingsperspectief te vergroten. Hoe zorgen zij ervoor dat zij de kernwaarden gelijkwaardigheid, vrijwilligheid en wederzijdse instemming centraal stellen. Altijd én overal.
Wij ondersteunen jullie bestuur graag bij deze ingewikkelde opgave. Bij het vergaren van kennis, het agenderen van dit belangrijke thema, het bespreekbaar maken en het bieden van handelingsperspectief om vergelijkbare en nieuwe problemen in de toekomst te voorkomen en bij te dragen aan een veilige omgeving voor vrouwelijke leden van uw vereniging.
Hoogachtend,
Nelleke Westerveld
Senior projectleider Movisie
Amma Asante
Senior Onderzoeker Movisie
Foto: Marco Derksen (Flickr Creative Commons)