Buurtfeest
Josien Arts
‘Wie op zijn twintigste geen socialist is, heeft geen hart. Wie het op zijn dertigste nog steeds is, heeft geen verstand.’ Hoewel deze uitspraak nogal ongenuanceerd is, weten we uit onderzoek dat veel mensen met het ouder worden ook andere politieke opvattingen krijgen. Wie op z’n oude dag niet van zijn verworven kapitaal geniet en het niet voor zichzelf wil houden, is dus eigenlijk een beetje gek. Ik vond het juist gek om te zien hoe mensen als ze ouder worden inderdaad 180 graden kunnen draaien.
Vorig weekend was ik bij mijn vader op bezoek. Hij woont nog altijd waar ik ben opgegroeid en met de jaren heb ik de buurt zien veranderen. Niet alleen zijn de huizenprijzen geëxplodeerd, maar de samenstelling van de buurtbewoners is ook aanzienlijk veranderd. Een aantal buurtbewoners ken ik van lang geleden. Ik ken ze als fanatieke aanhangers van een linkse politieke partij, regelmatig te vinden tussen de actievoerders en opbouwwerkers. Mensen met een groot hart en oog voor bewoners die het minder goed hadden dan zij.
Het was het laatste weekend van de zomervakantie. De beste tijd voor een buurtfeest dus, moet de bewonersvereniging gedacht hebben. Mijn vader zit in de feestcommissie, dus ik kreeg alle organisatieperikelen en voorpret mee. Hij liet me vol trots het programmaboekje zien. Het buurtfeest zou twee dagen duren. Op zaterdag waren er spelletjes en workshops georganiseerd, vanaf half vijf zou het avondeten worden geserveerd en van acht tot twaalf uur ‘s avonds stond de feestavond met meerdere live-optredens gepland. Het feestprogramma zou de dag erop beginnen met een koffieconcert met ‘zeer gevarieerde muziek (van klassiek tot jazz) van hoge kwaliteit van eigen bodem’ en eindigen met een atelierroute door de buurt, zo las ik. Verspreid over elf locaties zouden negentien buurtbewoners deze middag hun kunst exposeren.
Op het programma zag ik in dikgedrukte letters staan dat ‘Toegang exclusief voor bewoners’ van de buurt was. Door middel van een illustratie werd de buurt geografisch afgebakend – om misverstanden te voorkomen. Degenen die buiten dit gebied wonen, waren dus niet uitgenodigd. Op de achterkant van het programmaboekje zag ik maar liefst 39 sponsoren staan: meerdere hypotheekadviseurs, tandartsenpraktijken en advocatenkantoren, een makelaar, een architectenbureau, een accountantskantoor, een consultancybureau, een autodealer, een groot biermerk, een nog grotere supermarktketen, de gemeente en natuurlijk de bewonersvereniging zelf. Het programmaboekje was ontworpen door een lokale vormgever. Hier bevindt zich nogal wat economisch, cultureel en sociaal kapitaal geconcentreerd in een relatief kleine buurt van een middelgrote stad, dacht ik. En al dat kapitaal is niet toegankelijk voor mensen die in andere buurten wonen.
Dat de buurt en de mensen die er wonen door de jaren heen veranderd zijn, werd mij niet alleen duidelijk toen ik het programmaboekje las, maar ook toen ik op zondagochtend het koffieconcert bezocht. Waar degenen die ik van lang geleden ken vroeger (naar eigen zeggen) streden tegen het grootkapitaal dat ten onrechte in handen was van een selecte groep mensen, zag ik hen nu als onderdeel van dit selecte gezelschap dat vooral zelf van hun verworvenheden leek te genieten. Nu zij zelf meer kapitaal hebben verworven en (welverdiend) genieten van hun oude dag, lijkt delen met anderen er niet meer bij te horen. Ze hadden toch ook een feest kunnen organiseren waarbij de aangrenzende buurt werd uitgenodigd, zodat die buurt kon meegenieten van de financiële middelen en connecties die deze buurt bezit? Zeker nu de overheid steeds minder middelen beschikbaar stelt en buurten op zichzelf aangewezen zijn.
Ik vraag me af of het onvermijdelijk is dat mensen die vroeger (zelfverklaard) socialist waren naarmate ze ouder worden dat socialistische hart verliezen. Zullen the lucky few uiteindelijk allemaal eindigen op hun eigen exclusieve buurtfeest?
Reactie op ‘Buurtfeest’
Jac Arts
Aan het eind van de zomer was mijn dochter bij mij op visite, omdat ze het buurtfeest dat in mijn wijk zou plaatsvinden graag wilde meemaken. Ik had het feest mede georganiseerd en vertelde haar enthousiast hoe mooi het is om zoiets te doen en daarmee buurtbewoners in de gelegenheid te stellen nieuwe contacten te maken en/of bestaande contacten aan te halen. Op basis van haar ervaringen, heeft zij het stukje ‘Buurtfeest’ geschreven. Hierin stelt ze dat ze het gek vond om te zien hoe mensen als ze ouder worden 180 graden kunnen draaien. Van opbouwwerkers, fanatieke aanhangers van linkse politieke partijen en actievoerders, tot mensen die anderen uitsluiten en voornamelijk genieten van hun eigen verworvenheden. Toen ik dit las, merkte ik hoe belangrijk het is om ogenschijnlijke vanzelfsprekendheden uit te leggen. Ik maak graag van deze gelegenheid gebruik dat alsnog te doen.
Haar verbazing werd getriggerd door de zin ‘Toegang exclusief voor bewoners’ en de sponsoren op het programmaboekje, evenals de relatief homogene groep buurtbewoners die bij het koffieconcert aanwezig was. Bovengenoemde zin moest duidelijk maken dat het buurtfeest voor de buurt was en niet voor het stadsdeel bijvoorbeeld. Wij nodigden dus bewust geen mensen uit die buiten onze buurt wonen, want waar leg je dan de grens? Dat wil overigens niet zeggen dat mensen van buiten de buurt werden geweerd. Tijdens de kinderactiviteiten deden diverse kinderen uit de buurt mee met hun vriendjes en vriendinnetjes uit andere buurten. Ook tijdens de atelierroute waren mensen van buiten de buurt aanwezig: vrienden, kennissen en familie van buurtgenoten.
De wijk waar ik woon kent een zeer actieve bewonersvereniging die veel organiseert voor mensen die daar belangstelling voor hebben, ook die van buiten de buurt. De afgelopen periode hebben we verschillende bijeenkomsten georganiseerd: een buurtbewoner vertelde een verhaal (zij is verhalenverstelster van beroep), een andere buurtbewoner gaf een voordracht over Russische Tsaren, de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE) was uitgenodigd voor een informatiebijeenkomst, weer een andere buurtgenoot gaf een lezing over kunst in het ‘hiernumaals’ en we hebben een boswandeling georganiseerd waarin iemand het nut van het kappen van bomen uitlegde. Ook wordt er maandelijks door en voor buurtgenoten gekookt voor een gezellig samenzijn. De buurt is in de loop der jaren sterk verjongd, maar kent ook ouderen die tegenwoordig langer thuis blijven wonen. Gelukkig kan dat in onze buurt, omdat buurtgenoten voor ze zorgen. In samenwerking met de gemeente zorgen we voor een verbetering van faciliteiten zoals verkeersborden, drempels en energiezuinige straatverlichting. Tot slot komt een aantal bewoners maandelijks bij elkaar om zwerfafval op te ruimen. Hierbij betrekken zij een lokale middelbare school en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Al deze activiteiten dienen ertoe de leefbaarheid en sociale cohesie van de buurt te bevorderen en een bijdrage te leveren aan het welzijn van mensen die zowel in de buurt als erbuiten wonen. Wat mij persoonlijk betreft, kan ik daar nog aan toevoegen dat ik mantelzorg en technische hulp verleen (aan mensen in én buiten de wijk) en bijles geef aan kinderen en volwassenen met uiteenlopende achtergronden.
Die oude actievoerders en aanhangers van linkse politieke partijen doen nog steeds wat hun hart hen ingeeft: zorgen voor een betere wereld – ook al is die wereld tegenwoordig misschien wat kleiner. Wij zijn ons er terdege van bewust dat er buurten in de omgeving zijn waar men veel minder mogelijkheden heeft en het op sociaaleconomisch vlak veel slechter is dan bij ons. Wanneer ons daarom wordt gevraagd, werken wij dan ook graag samen om ook in die buurten activiteiten op te zetten die de buurt daar ondersteunt en het welzijn van de bewoners bevordert.
En ja, ‘Toegang exclusief voor bewoners’ heeft nooit tot doel gehad om bezoekers van buitenaf buiten de buurt te houden. Ik ben ervan overtuigd dat de achterliggende gedachte dat ook niet is of wordt. Het effect van zo’n opmerking hebben wij echter wellicht onderschat. Dit zal ik bij de evaluatie van het buurtfeest dan ook melden.
Foto: clappstar (Flickr Creative Commons)