Al jaren zingt Leo Lucassen de mantra dat 'migratie cruciaal is voor [westerse] samenlevingen en vooral positieve effecten heeft', zie hier. Bovendien, zo zegt hij hier, betekenen asielzoekers, geen gevaar voor de verzorgingsstaat, want als dat wel het geval zou zijn, dan zou die 'verzorgingsstaat allang door zijn hoeven zijn gezakt'.
Als asielzoekers al een negatief effect hebben op de overheidsfinanciën, komt dat niet door de kenmerken van die asielzoekers, aldus Lucassen. Het zou vooral een gevolg zijn van een integratiebeleid waarbij asielzoekers te lang in azc’s worden vastgehouden. Het komt ook niet door een te soepel toelatingsbeleid, want de aanzuigende werking die dat volgens beleidsmakers zou hebben is 'een aanname waarvoor nooit wetenschappelijk bewijs is gevonden', aldus Lucassen.
Effecten moeten niet overschat worden
In een reactie op een stuk van mij op Sociale Vraagstukken zegt Lucassen nogmaals dat er geen wetenschappelijk bewijs is dat asielzoekers 'zich primair laten leiden door de mate van toegankelijkheid van het asiel- en integratiebeleid'. Ik had Lucassen nog geen enkele keer met een verwijzing aan zien komen, want als er geen 'wetenschappelijk bewijs' is, is er kennelijk onderzoek waaruit dat volgt.
Maar kijk aan: in zijn reactie noemt hij een bron, namelijk een artikel uit 1998, dat naar data kijkt uit de periode 1985-1994. Het lijkt mij dat de wereld er de afgelopen 28 jaar wel iets anders uit is gaan zien.
Dit is echter geen bewijs dat strengere asielcriteria geen effect hebben
Maar goed, laten we doen alsof dit artikel uit 1998 de huidige wereld beschrijft. De auteurs blijken effecten van strengere eisen voor asiel op het aantal asielzoekers te vinden. Deze effecten moeten echter, aldus de auteurs, niet overschat ('overrated') worden. Diverse landen die strengere eisen hadden opgelegd, zagen namelijk na enige tijd het aantal asielaanvragen toch weer toenemen.
Welke logica past Lucassen toe?
Dit is echter geen bewijs dat strengere asielcriteria geen effect hebben. Daarvoor zou je moeten weten hoe hoog de asielinstroom na enige tijd zou zijn geweest zonder die eisen. Om dat te meten, heb je meer geavanceerd onderzoek nodig. Bijvoorbeeld dit onderzoek uit 2017 van de Engelse econoom Timothy Hatton, dat ik eerder al aanhaalde. En waar Lucassen niet op reageert.
Intensievere grenscontroles en strengere asielprocedures blijken een negatief effect te hebben op de asielinstroom, vindt Hatton. Ik zou ervoor zijn die maatregelen te nemen. Volgens Lucassen is het dan ook noodzakelijk het Vluchtelingenverdrag op te zeggen. Het is mij niet duidelijk welke logica Lucassen hier toepast.
Ik zou juist liever willen dat de EU alleen nog maar het Vluchtelingenverdrag toepast: daarin worden de rechten voor asielzoekers tenminste eenduidig omschreven. Het Europese gemeenschappelijke asielbeleid is een opgerekte en multi-interpreteerbare variant daarvan. Dat beleid is dan ook allesbehalve ‘gemeenschappelijk’: diverse EU-lidstaten accepteren de ruime asielcriteria van dat beleid niet.
Boosaardige opmerking
Het volgende kritiekpunt van Lucassen op mijn stuk betreft de oorzaak van migratie. Ik zou gesuggereerd hebben dat open grenzen zonder meer tot migratie zouden leiden en dat is 'veel te simplistisch', want 'het gaat niet zozeer om open grenzen, maar veel meer om de aantrekkingskracht van arbeidsmarkten.'
Deze opmerking, inclusief de betiteling 'simplistisch', is boosaardig. Het is alsof je, wanneer je zegt dat de rivier de Rijn van Zwitserland naar Nederland stroomt, erbij moet zeggen dat Nederland lager ligt dan Zwitserland. Inderdaad, toen Polen onderdeel werd van de gemeenschappelijke arbeidsmarkt van de EU, gingen Poolse werknemers naar West-Europa, omdat daar de lonen (voor hetzelfde werk) veel hoger waren dan in Polen. Er gingen geen Nederlanders in Polen werken.
De kwalificatie 'simplistisch' is ook boosaardig, omdat mijn stuk nauwelijks over arbeidsmigratie gaat, maar vooral over asielmigratie. En dan vooral over de constatering dat een weinig selectief asielbeleid ertoe heeft geleid dat de helft van de vluchtelingen geen geldig asielmotief blijkt te hebben. Dat heb ik niet zelf verzonnen, maar dat blijkt uit gegevens van de Europese Commissie.
Daarover zei Lucassen in de Volkskrant: 'Het gaat hier echter om een nattevingerschatting die de [Europese] Commissie heel goed uitkomt ter legitimering van haar spijkerharde buitengrensbeleid (…)'. Nattevingerschatting? Het blijkt eenvoudigweg uit statistieken van Eurostat. Dat gegeven wordt door Lucassen genegeerd.
Relevantie voor EU ontgaat me
Lucassen zwijgt maar liever over arbeidsmigranten die zich als asielzoekers voordoen. In plaats daarvan begint hij over illegale migratie vanuit Mexico naar de VS, die niet tegen te houden is. Dat is mij bekend, maar de relevantie voor de EU ontgaat me. Bijvoorbeeld, voordat de Oost-Europese landen deel gingen uitmaken van de gemeenschappelijke arbeidsmarkt van de EU, werkten er nauwelijks Polen in Nederland, legaal of illegaal.
Bovendien is illegale migratie vanuit Afrika en Azië relatief eenvoudig tegen te houden. Laat Frontex, de grensbewaker van de EU, de bootjes van mensensmokkelaars in de Middellandse Zee terugslepen. Maar, zoals ik in de Volkskrant heb beschreven, is Frontex een krachteloos EU-agentschap dat niet zelfstandig de grenzen van de EU kan bewaken.
2,2 miljard euro aan uitkeringen
Lucassen pleit voor open grenzen als er veel vraag naar arbeid is, want gesloten grenzen leiden eerder tot grote ongelijkheid en uitsluiting van burgerschap. Ook daar heb ik het niet over gehad, en ik kan ook nauwelijks tegen die suggestie zijn, al is er wel een risico. Van de gastarbeiders die Nederland in de jaren zestig hierheen haalde – wegens een tekort aan arbeiders – keerden vooral de Turken en de Marokkanen niet terug. Van de Marokkanen en Turken in Nederland zijn momenteel 45 procent, respectievelijk 39 procent van een uitkering afhankelijk.
Nog een paar van dit soort cijfers: van de immigranten uit Afghanistan, Iran, Syrië en Irak is 57 procent van een uitkering afhankelijk, van de immigranten uit de Hoorn van Afrika bedraagt de uitkeringsafhankelijkheid 71 procent. Een snelle berekening leert dat de laatste twee groepen de Nederlandse overheid jaarlijks ruim 2,2 miljard euro alleen al aan uitkeringen kosten.
Er zit een systeem in de manier waarop Lucassen het migratiedebat voert
Als deze migrantengroepen wat de uitkeringsafhankelijkheid betreft volledig geassimileerd zouden zijn (12 procent ontvangt dan een uitkering), zouden de kosten voor de overheid nog geen 0,5 miljard euro bedragen. Van dat verschil van 1,7 miljard euro zakt de verzorgingsstaat niet door zijn hoeven, om met Lucassen te spreken.
De vraag is wel hoe lang de Nederlandse kiezer het accepteert dat sommige migrantengroepen zo’n hoge uitkeringsafhankelijkheid kennen en hoe lang de kiezer ook nog bereid blijft deze groepen te blijven ontvangen.
Die cijfers over uitkeringsafhankelijkheid haalde ik overigens uit het rapport De grenzeloze verzorgingsstaat. De auteurs van dat rapport hadden berekend dat als immigratie op dezelfde manier zou worden voortgezet als de afgelopen jaren, dat de overheid zo’n 50 miljard euro per jaar zou kosten. Dit onderzoek was gefinancierd door Forum voor Democratie, wat zeker niet erg handig was.
Pure misleiding van de lezer
Voor Lucassen was het een godsgeschenk. Hij schreef over het rapport: 'De pessimistische conclusies van het rapport lijken dan ook vooral bedoeld ter legitimatie van de xenofobe opvattingen van Baudet en de zijnen (…).' En even verderop: 'de politieke aap komt aan het einde triomfantelijk uit de mouw, wanneer op de laatste bladzijde opeens wordt gesproken over ‘misbruik op grote schaal’ van het asielrecht (zonder dat aan te tonen)…'
De laatste opmerking was pure misleiding van de lezer. Het misbruik van het asielrecht was namelijk niet door de auteurs geconstateerd, maar zij citeerden op bladzijde 216 van hun rapport uit een brief van de regering aan de Tweede Kamer.
Er zit een systeem in de manier waarop Lucassen het migratiedebat voert.
Harrie Verbon is emeritus hoogleraar openbare financiën aan de Universiteit van Tilburg
Foto: thierry ilansades (Flickr Creative Commons)