Rotterdam sloopt huizen en sociale cohesie in een moeite door

Rotterdam maakt zich op voor het Woonreferendum op 30 november. Mogen er nog eens 20 duizend  betaalbare woningen in een stad verdwijnen waar al jarenlang wordt gesloopt? Met de kaalslag verdwijnt ook de sociale cohesie.

De afgelopen vijftien jaar verdwenen 30 duizend betaalbare woningen in Rotterdam. Daar doet het Rotterdams college nu een schepje bovenop in de Woonvisie 2030: de afbraak van nog eens 20 duizend woningen in de komende vijftien jaar. Dat is 15 procent van de totale woningvoorraad in de havenstad (bron: Rotterdam Buurtmonitor 2014). De Rotterdammers kwamen in opstand en wisten ruim13 duizend handtekeningen te verzamelen: voldoende voor een Woonreferendum waar burgers zich voor of tegen de Woonvisie 2030 mogen uitspreken.

Woningcorporaties slopen de woningen vaak tegen de zin van de bewoners, getuige de vele protesten die  telkens weer ontstaan. Zij willen helemaal niet weg en kunnen de nieuwe, duurdere woningen vaak niet betalen. In de Rotterdamse wijk Pendrecht verdwenen tussen 2006 en 2014  ruim 1200 huurwoningen op een totaal van 5021 huurwoningen (cijfer 2006). In dezelfde periode steeg het aantal koopwoningen van 1223 naar 1700 (bron: Rotterdam Buurtmonitor 2014). In het zuidelijke deel van de wijk gingen twintig portiekflats, een bejaardenhuis en een klein aantal rijtjeshuizen en winkelpanden tegen de vlakte. Nu staan hier 550 nieuwe woningen onder de noemer ‘De Tuin op het Zuiden’: merendeels eengezinswoningen, op twee 55+-flats en een 54 appartementen tellend woon-zorgcomplex na. De eengezinswoningen zijn te koop vanaf 169.500 euro en te huur vanaf 869 euro per maand.

Een berekening

Een rekensom: de vuistregel voor de maximale hypotheek die iemand kan krijgen, is meestal 4,5 maal het jaarinkomen. Voor een woning van 169.500 euro is dan een jaarinkomen van minimaal 37.666 euro nodig. Om de woning voor 869 euro per maand te mogen huren, is een jaarinkomen van minimaal 44.300 euro vereist. Voor de 55+-flat geldt een minimale inkomenseis van 34.912 euro per jaar. (bron: Woonstad Rotterdam)

In Rotterdam heeft 53 procent van de huishoudens een inkomen tot 25.200 euro (bron: Feitenkaart Inkomensgegevens Rotterdam en regio 2013). Recht op huurtoeslag bestaat wanneer het jaarinkomen maximaal 22.100 euro bedraagt. Ofwel, een nieuwbouwwoning in de genoemde prijsklasse is voor ruim de helft van de Rotterdammers onbereikbaar. Afgezien hiervan dien je voor het verkrijgen van een hypotheek meestal over een vast inkomen uit dienstverband te beschikken. Dat is tegenwoordig steeds lastiger omdat werkgevers vaker met tijdelijke arbeidscontracten werken. Ook voor parttimers, zzp'ers, studenten, AOW'ers met of zonder klein pensioen en mensen die om welke reden dan ook een uitkering hebben vanwege arbeidsongeschiktheid of werkloosheid is dit niet haalbaar. Zoals bewoner Cor uit de wijk Smeetsland in het boek zegt: 'Je hebt ook de vrijheid om te kiezen om minder te werken omdat de huur laag is. (…) De vrijheid mis ik nu. De huur is 300 euro hoger.'

Terugkeergarantie is wassen neus

Vooral portiek- en galerijflats zonder lift vallen ten prooi aan de sloop. Deze woningtypen beslaan 28 procent van de totale woningvoorraad in de stad. Hier komen grotendeels eengezinswoningen voor terug om meer gezinnen met kinderen aan te trekken. Echter,  68 procent van de Rotterdamse huishoudens heeft geen kinderen (bron: Rotterdam Buurtmonitor 2014 en 2015).

Er wordt met andere woorden nauwelijks gebouwd voor de bestaande buurtbewoners, maar voor mensen uit andere delen van of buiten de stad met een hoger inkomen en een andere gezinssamenstelling. De voorraad sociale huurwoningen krimpt door de massale sloop nog verder, terwijl de gemiddelde wachttijd al minimaal vier jaar bedraagt (bron: Monitor aanbodmodel Rotterdam 2010). Bewoners kunnen vaak niet terugkeren naar hun vertrouwde wijk, en komen elders in een sociale huurwoning terecht die vaak ook weer op de nominatie voor sloop staat. De beloofde terugkeergarantie blijkt vooral een wassen neus.

Sloop trekt sociale cohesie uiteen

'Het was één grote familie. (…) De hele wijk wordt uit elkaar gescheurd. Die buurvrouw gaat echt niet met haar pannetje soep naar de andere kant van de stad, hoor. En de kleinkinderen gaan toch minder vaak bij opa en oma op bezoek als ze ver weg wonen', zegt Jenny Flantua uit Nieuw Crooswijk. Met de stenen brokkelt tegelijkertijd de sociale cohesie af: zorgvuldig en duurzaam opgebouwde sociale verbanden op buurtniveau worden uit elkaar getrokken door de sloop.

Het valt op dat juist de bewoners uit de betreffende sloopwijken elkaar al jarenlang kennen, bij elkaar over de vloer komen en gezamenlijke activiteiten organiseren. Hier weten ze nog wél wie er naast hen woont en hebben ze zelfs een goed contact ermee. 'Je maakt een praatje en een lolletje. (…) Het is een echt dorp. Als de buurvrouw weg is, let ik op haar huis en andersom', vertelt Antoine Hendriks uit Smeetsland.

Kwalitatief goede sociale contacten zorgen voor een betere gezondheid. Hoe groter het sociaal netwerk, des te meer steun mensen van elkaar kunnen verwachten. Niet onbelangrijk in een stad waar bijna de helft van de inwoners zich eenzaam voelt (bron: Factsheet eenzaamheid Rotterdam-Rijnmond juli 2014). De sloop dwingt deze betrokken bewoners zich over de stad uit te spreiden waardoor ze elkaar uit het oog verliezen. Ondertussen hamert de gemeente Rotterdam er voortdurend op dat mensen elkaar leren kennen, naar elkaar omkijken en dichter tot elkaar komen. Dit lijkt in schril contrast met de grootschalige herstructurering te staan.

Zolang de terugkeergarantie niet reëel is, waardoor de sociale cohesie wordt ondermijnd, kan de grootschalige herstructurering in Rotterdam niet bijdragen aan een 'sterkere en aantrekkelijkere stad' waar de Woonvisie 2030 op focust. Ook in Rotterdam wordt de stad er namelijk niet beter op als ze niet meer toegankelijk is voor iedereen en mensen zich minder verbonden met elkaar voelen.

Sara Klaverdijk is journaliste, schrijfster en fotografe in Rotterdam. Zij schreef dit artikel op basis van haar boek 'Is dit onze terugkeergarantie? Bewoners uit sloopwijken vertellen'.

Foto: Marieke van Santen (Flickr Creative Commons)

­

Dit artikel is 3547 keer bekeken.

Reacties op dit artikel (2)

  1. Prima om deze feiten op een rijtje te zetten. Dit zijn geen daden maar woorden als het om maatregelen tegen eenzaamheid in de stad gaat. Hoop van harte dat dit artikel bijdraagt aan een kentering na het referendum

  2. Ik heet Fatima, Mijn ouders wonen in Rotterdam Noord de oude Noorden wordt het genoemd.
    De woningcorpocatie woonstad heeft de aankomende jaar woningen te slopen in het oude noorden ook waar mijn ouders wonen. Mijn ouders zitten hier niet op te wachten natuurlijk maar wat moet gebeuren doen ze gewoon normaal om mee te werken ze hebben hun woonwensen gegeven aan de woningcorpatie Woonstad maar om een andere manier wordt er niet geluisterd naar de woon wensen van mijn ouders. Ze zijn niet meer jong en hebben hulp van me zus en haar kinderen ze willen het liefst in de buurt blijven wonen oude noorden daar woont ook mijn zus vlakbij.
    Hoop dat ze de juiste woning aanbieden anders ben ik van plan een advocaat op deze zaak te zetten.

    Ze slopen woningen maar kunnen de mensen niet plaatsen dat is heel vreemd.

    Met vriendelijke groet,

    Fatima

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.