Er moet een ‘Deltaplan’ komen voor de opvang van vluchtelingen, zo bepleitte Bernt Schneiders, burgemeester van Haarlem en voorzitter van het Genootschap van Burgemeesters, onlangs. Ik ben het daar als oud-vluchteling mee eens. Ik zie in de term Deltaplan geen insinuatie dat vluchtelingen een gevaar zijn voor onze samenleving. De term roept juist terecht een krachtig beeld op, een roep om een nieuwe ordening van dit land. Zo’n nieuwe ordening is nodig om met de immigratie, die inherent is aan mondialisering, redelijk en constructief om te gaan. Wij als samenleving moeten gaan handelen.
De watersnoodramp van 1953 was ook zo’n moment. En het Deltaplan was blijvend. Het was meer dan mensen waterbewustzijn bijbrengen en leren zwemmen. Het hele landschap ging op de schop.
Maar een Deltaplan voor vluchtelingen moet wel ingenieus zijn. Hier alvast wat ideeën:
* Politici moeten de bevolking eerlijk vertellen over de noodzaak van lange-termijn-denken en het integreren van vluchtelingen. Want de meeste vluchtelingen zullen hier voorgoed blijven.
* Stop met de grootschalige opvang en het behorende korte-termijn-denken van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA). Het is op de lange termijn in alle opzichten contraproductief, zowel voor de integratie van de vluchteling als voor de lokale cohesie. Maak de weg vrij voor kleinschalige en gespreide opvang. Geef alle gemeentes een eerlijk quotum en laat op lokaal niveau de beste oplossingen gevonden worden voor de huisvesting van vluchtelingen en kansrijke asielzoekers.
* Geef de vluchteling in het begin minder rechten en meer kansen. Als de eerste opvang kleinschalig en menselijk wordt, is voorrang op de huizenmarkt bijvoorbeeld niet meer nodig. Vooral de jonge, alleenstaande vluchtelingen - vaak mannen - hebben niets aan de eenzaamheid van een eigen huis. Wonen in een studentenhuis komt hun integratie meer ten goede. Maak van lege kantoorgebouwen aantrekkelijke leef- en werkomgevingen voor jongeren, inclusief jonge vluchtelingen. Zo komt er ook een oplossing voor de grote leegstand van kantoren in Nederland.
* Betrek ex-vluchtelingen erbij. Werf professionals met een vluchtelingenachtergrond als taal- en carrièrecoach. Volwassenen leren een tweede taal vaak beter als het onderwijs gekoppeld is aan hun eigen taal. Voor vluchtelingen die Arabisch, Dari of Farsi spreken, zijn er voldoende potentiële taalcoaches die nieuwkomers kunnen helpen. Deze ex-vluchtelingen, zoals ik zelf, kennen ook het beste de culturele en sociale hobbels die vluchtelingen hier te wachten staan.
* Het Nederlands burgerschap, met alle bijbehorende rechten, is een winnend lot in de mondiale loterij. Laat de bestaande burgers dus zien dat je er alles aan doet om de potentiële nieuwe burgers te laten integreren en te laten bijdragen aan de welvaart en het welzijn in Nederland. Maak goede afspraken met het bedrijfsleven om de talenten van vluchtelingen te benutten. En maak het voor vluchtelingen wettelijk mogelijk om met behoud van uitkering te werken aan inburgering, opleiding en stage.
* Erken de Nederlandse samenleving in haar grieven. De toelating van vreemdelingen tot haar midden moet geleidelijk gaan. Het proces van naturalisatie mag wat mij betreft wel tien jaar duren in plaats van vijf jaar. Dat is te vergelijken met het socialisatieproces van onze kinderen. Zij worden dankzij het verplichte onderwijs tussen hun vijfde en zestiende jaar blootgesteld aan de gedeelde waarden van de Nederlandse samenleving.
Er is intellectuele moed nodig om ons uit het huidige, slecht functionerende en de maatschappelijke cohesie storende opvangregime te bevrijden. Hoog tijd dus voor een Deltaplan.
Shervin Nekuee is Iraans-Nederlands socioloog en hoofdredacteur van IranGeo.net.
Dit artikel verscheen op 4 februari ook in Trouw.
Afbeeldingsbron: Syeefa Jay (Flickr Creative Commons)