Van parttime werkende vader naar parttime werkende zoon

Mannen wier vader minder is gaan werken in hun jeugd hebben een twee keer zo grote kans om zelf ook minder te gaan werken na de geboorte van hun kind dan mannen van wie de vader dat niet heeft gedaan. Zo luidt één van de bevindingen uit het onderzoek van Stéfanie André. Toch is het aantal vaders dat gebruik maakt van ouderschapsverlof gering, blijkt uit een recent onderzoek van Rutgers dat vorige week de voorpagina van Trouw haalde.

Als het gaat om de werk-privé balans wordt er in onderzoek en praktijk vooral naar vrouwen gekeken. Vaak kijken onderzoekers en beleidsmakers amper naar mannen en hun wensen, betoogt onderzoeker André. Het vaderschapsverlof en ouderschapsverlof wordt dan ook vooral gezien als een mogelijkheid voor vrouwen om (parttime) deel te blijven nemen aan de arbeidsmarkt. Als de man extra thuis is om te zorgen, kan zij gemakkelijker terug aan het werk.

De uitbreiding van het  partnerverlof, vaak vaderschapsverlof genoemd, van twee naar vijf dagen betaald verlof is een eerste stap in de goede richting. Hiermee maakt Nederland de kloof met andere landen in het betrekken en faciliteren van vaders rondom de geboorte van hun kind iets kleiner. Het zou een cultuurshock teweegbrengen als Nederland zich naar omliggende Europese landen zou gaan voegen. In Duitsland hebben vaders bijvoorbeeld recht op negen weken betaald verlof en in België negentien.

Werk-zorg is een vrouwenzaak

Als het gaat om de werk-privé balans wordt er in onderzoek en praktijk vooral naar vrouwen gekeken. De kinderopvangtoeslag wordt gezien als een beleidsmiddel om vrouwen aan het werk te krijgen en te houden. Door de dubbele last van werk en zorg en de economische onzekerheid in een flexibiliserende arbeidsmarkt, zien we dat vrouwen en mannen vaak voor een traditionele taakverdeling kiezen waarin vrouwen parttime werken en zorgen en mannen fulltime werken. Hierdoor is er in onze samenleving weinig ruimte voor mannen met een ‘zorgambitie’, mannen die het prettig vinden om ook buiten het weekend deel te nemen aan de verzorging en opvoeding van de kinderen.

Papa-dag: mogelijkheden binnen organisaties

Iedereen was dolenthousiast toen toenmalig politicus Wouter Bos een papa-dag bleek te hebben. Dit moet echter wel mogelijk zijn in een bedrijf. In mijn onderzoeksproject FLAME (flexible work arrangements among men) onderzoek ik de invloed van de organisatiecultuur op de beslissingen die mannen (en vrouwen) nemen omtrent hun werk-privé balans. In zeven gemeenten heb ik ambtenaren via een webenquête gevraagd naar hun ideeën omtrent het vaderschapsverlof en de werk-privé balans. Ongeveer de helft van de ambtenaren geeft aan dat flexibel werken zorgt voor een betere balans tussen werk en privé. Slechts 15% van de ambtenaren geeft aan dat mensen die flexibel werken belangrijke zaken missen zoals vergaderingen of dat dit een negatief effect heeft op de carrière. Ook uit de gesprekken die ik met de verschillende HR-afdelingen voerde blijkt dat er bij gemeenten al veel mogelijk is om werk en privé beter te combineren en dat deeltijdwerk zowel onder vrouwen als onder (jonge) mannen veel voorkomt.

Vaders en zonen

Mannen wiens vader minder is gaan werken in hun jeugd hebben een twee keer zo grote kans om zelf ook minder te gaan werken na de geboorte van hun kind/kinderen, dan voor mannen wiens vader dat niet heeft gedaan. Het effect van deze zogenoemde intergenerationele overdracht blijkt ook te gelden voor een representatieve afspiegeling van de Nederlandse bevolking. Mannen met een ‘parttime werkende vader’ in hun jeugd hebben in ronde 9 van het European Social Survey een drie keer zo grote kans om zelf ‘parttime werkende vader’ te zijn (geweest) dan mannen bij wie dit niet het geval is.

Meer partnerverlof is beter voor iedereen

Er zijn dus meerdere redenen om het partnerverlof verder uit te breiden. Allereerst geeft dit vaders de mogelijkheid om al bij de geboorte meer te zorgen en te wennen aan het zorgen. Ten tweede geeft dit een signaal af naar de maatschappij en werkgevers dat we het belangrijk vinden voor vaders én moeders dat ook vaders de keuze kunnen maken om minder uren te werken en meer bij te dragen aan de verzorging en opvoeding van de kinderen. Ten derde, de mogelijkheden voor de vaders van nu hebben invloed op de keuzes voor de vaders van morgen. Hierdoor zorgen we voor meer keuzemogelijkheden voor mannen in de werk-zorg balans en voor een betere werk-zorg balans voor hun vrouwen die de zorg meer kunnen delen.

Vrijwillig parttime of fulltime werk: meer onderzoek nodig

Onder de ambtenaren in de onderzochte gemeentes is het duidelijk mogelijk om minder uren te gaan werken en daardoor een betere werk-privé balans te krijgen. Of deze mogelijkheid er is, verschilt echter sterk per sector. Het blijkt bijvoorbeeld dat in sommige sectoren het niet wordt toegestaan om minder dan fulltime te werken. Daarnaast werken anderen onvrijwillig parttime, ze zouden graag meer uren willen maken maar dat is niet mogelijk.

Om deze verschillen en hun gevolgen verder te onderzoeken is Stéfanie André op zoek naar bedrijven in de private en (semi-)publieke sector en gemeenten die mee zouden willen werken aan het onderzoek. Meer informatie: www.flame-onderzoek.nl of stuur een email naar: s.andre@ru.nl

Stéfanie André is universitair docent sociologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

Foto: roujo (Flickr Creative Commons)