Voedselbanken tonen noodzaak van een armoedebeleid

Aan de vooravond van de verkiezingen worden de voedselbanken door politici zowel een zegen als een schande genoemd. Wat ze in iedere geval zijn: een signaal voor de urgentie van een structureel armoedebeleid.

Vijftien jaar geleden werd in Nederland de eerste voedselbank geopend. Dat deed veel stof opwaaien. Het leidde tot ongeloof en verontwaardigde reacties van burgers en politici. Hoe kan het dat in een welvarend land als Nederland mensen voor hun voedsel afhankelijk zijn van voedselbanken? Voedselbanken werden gezien als falen van ons armoedebeleid.

Anno 2017 zijn voedselbanken niet meer weg te denken uit Nederland. In totaal zetten ruim tienduizend vrijwilligers zich in bij de voedselbanken. Zij voorzien wekelijks meer dan 90.000 mensen van voedsel. Dit zijn niet langer en alleen uitkeringsgerechtigden, maar ook werkende armen (waaronder zzp’ers en tweeverdieners) en mensen met hypotheekschulden. Voedselbanken zijn inmiddels geëvolueerd tot professionele vrijwilligersorganisaties, met een stevige organisatiestructuur en een landelijke vereniging die richtlijnen voorschrijft. Ze zijn actief bezig met sponsorwerving en gaan partnerschappen aan met grote bedrijven en fondsen.

Ze doen steeds meer dan voedsel uitdelen

Inmiddels doen voedselbanken ook veel meer dan voedsel uitdelen. Veel voedselbanken werken met hun klanten aan oplossingen om uit de armoede te raken, bijvoorbeeld door hen te coachen of andere steun te bieden, al dan niet in samenwerking met hulpverleningsinstanties.

In het landschap van voedselbanken zien we de laatste jaren meer variaties en nieuwe vormen ontstaan. Sommige voedselbanken hebben het klassieke model van de uitgifte van voedselpakketten vervangen door of aangevuld met een supermarktformule. In Amsterdam is er de ‘sociale kruidenier’ waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en waar de klant een maandelijks tegoed krijg en een deel van de producten zelf betaalt. En recent is een gaarkeuken opgericht voor mensen die bij andere voedselbanken zijn afgewezen omdat hun inkomen boven de norm ligt.

Wat vinden politieke partijen in 2017 van voedselbanken?

Hoe kijken politici nu aan tegen het fenomeen voedselbanken? Uit een enquête van Een Vandaag komt een gevarieerd beeld naar voren. De PvdA vindt het ronduit treurig dat een welvarend land als Nederland voedselbanken nodig heeft. Nu schreef de partij ook in 2006 al dat voedselbanken zouden moeten verdwijnen. Anno 2017 wordt de vijftiende verjaardag van de voedselbanken gezien als een stimulans om armoede beter te bestrijden, en zich niet bij voedselbanken neer te leggen.

GroenLinks stelt: ‘De overheid moet zich dit aantrekken, zodat mensen niet meer naar de voedselbank hoeven.’ En D66 meent: ‘Zolang er armoede is, is het bestaan van de voedselbank een zegen. Het is echter ook een wake up call.’

Het CDA is positiever en vindt dat de overheid nog meer de samenwerking moet zoeken met voedselbanken, en kerken, om armoede tegen te gaan. En de VVD vindt dat voedselbanken een teken zijn van ‘een krachtige en weerbare samenleving, waarin mensen met problemen niet meteen naar de overheid hoeven te kijken’.

Na 15 jaar zien we dus nog steeds een ambivalente houding van politici ten opzichte van voedselbanken. Aan de vooravond van de verkiezingen worden de voedselbanken door politici zowel een zegen als een schande genoemd.

Voedselbanken zijn geen structurele oplossing

Niet alleen in de landelijke politiek verschillen de meningen over voedselbanken, ook in gemeenten en onder voedselbanken zelf lopen de waarderingen uiteen. Moeten zij zich beperken tot voedsel uitdelen, of moeten ze hun klanten ook activeren en coachen? Een deel van de voedselbanken houdt het bij voedsel verstrekken, andere breiden hun ambities uit en krijgen een ontmoetingsfunctie, of bieden cursussen budgetbeheer aan.

De vraag is echter of dit voor vrijwilligersorganisaties niet een te grote opgave is. Willen en kunnen voedselbanken deze grote taak op zich nemen, terwijl het aantal mensen dat langdurig in armoede leeft steeds verder toeneemt? En wil je als overheid dat het armoedebeleid steeds meer in handen komt te liggen van moderne liefdadigheid?

Hoewel voedselbanken een onmisbare belangrijke schakel zijn geworden, dragen ze immers geenszins bij aan een structurele oplossing van het armoedevraagstuk. Heeft het streven van 15 jaar geleden om voedselbanken overbodig te maken, nu plaats gemaakt voor een erkenning en berusting dat we niet zonder kunnen?

Druk verminderen door armoedebeleid

Het bestaan van voedselbanken in onze samenleving is een levend bewijs dat er burgers zijn die zich financieel niet meer kunnen redden. Voedselbanken kunnen fungeren als vindplaats om deze burgers in beeld te krijgen. Maar ze zijn ook een signaal, een thermometer voor de situatie van minvermogenden in ons land. Ze maken zichtbaar dat het systeem van armoedevoorzieningen veel te ingewikkeld is geworden. En dat het huidige armoedebeleid beter kan.

Onze oproep aan de nieuwe regering is om op nationaal niveau meer te investeren in structurele oplossingen voor het armoedebeleid en daarmee de druk op de voedselbanken te verminderen.

Lia van Doorn, Hille Hoogland en Mayke Kromhout deden onderzoek bij voedselbanken in Utrecht en Amsterdam. Voor meer informatie: www.voedselbankkennis.nl.

Foto: Voedselbank in Rotterdam. Fotografie: Petja Buitendijk.

Bronnen

[1] Zie www.rotterdamgaarkeuken.nl, dit is initiatief van het echtpaar Clara en Sjaak Sies, dat ook de voedselbank oprichtte in Nederland.

[1] http://economie.eenvandaag.nl/blogs-economie/71157/_pleisters_plakken_en_vruchten_plukken_

[1] http://economie.eenvandaag.nl/blogs-economie/71157/_pleisters_plakken_en_vruchten_plukken_

Dit artikel is 5985 keer bekeken.

Reacties op dit artikel (1)

  1. Ook u kunt toch berekenen dat je met een uitkering plus de toelagen (ruim €1400) goed kunt leven, althans niet in armoede? Armoede vind je in de Derde Wereld, nog steeds, maar niet in Nederland. Politieke partijen willen zieltjes winnen door te beweren dat voedselbanken een goede zaak zijn. Ik heb van een uitkering geleefd, niet in armoede en ken ook de voedselbank klanten: mensen die zo besparen op eten en drinken om zich reizen, dure kleren, rookwaren en alcohol of een auto te kunnen veroorloven. Dat u dat niet zou weten gaat er bij mij niet in. Sommigen komen toch met een auto naar de voedselbank? Maar beeldt u zich niet in dat u goed zou doen, hoewel velen dat toch doen, uit eigenbelang of uit naïviteit.
    Al die voedselbank vrijwilligers die graag iets willen betekenen voor de medemens, kom op voor de echte armen.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.