Het jaar is nog maar koud begonnen of het is alweer feest op Twitter. Medisch journaliste Aliëtte Jonkers (10.000 volgers) is weggepest. De ‘aanleiding’ was een volkomen onschuldige tweet waarin de naam Wierd Duk stond. Deze medewerker van Dagblad De Telegraaf heeft een trollenleger klaarstaan als je kritiek op hem hebt die hem niet zint. Of lijkt te hebben, want de tweet van Aliëtte maakte alleen melding van het feit dat ze het verfrissend vond dat een zaal voor geneeskundestudenten nog nooit van hem gehoord had.
Schandelijk natuurlijk dat Aliëtte zoiets op Twitter durft te uiten. Ik ken haar redelijk goed. Ze is scherp, kritisch en kan vasthoudend zijn (soms tot het vermoeiende aan toe), deelt zelf ook wel eens een sneer uit, maar is meestal op de inhoud. Naar aanleiding van deze tweet kreeg ze (sommige na een paar seconden al, er zijn dus echt mensen die hier filters voor hebben) meer dan 150 vooral anonieme tweeps (u kent ze wel, vaak met zo’n kinderlijk Nederlands vlaggetje erbij) over zich heen met primitief gescheld, gedreig, verkrachtingsfantasieën en de hele rimram.
Ongerijmd is het minste wat je kunt zeggen over dit leger. Ze beweren vaak op te komen voor vrijheid van meningsuiting, maar als je kritiek hebt op hun ‘idolen’, doen ze er alles aan om dezelfde vrijheid te beperken. All tweeps are equal but some are more equal than others.
Terug naar Aliëtte. In alle redelijkheid is er geen relatie met deze reacties en de inhoud van de tweet. Nadat ze zich blauw had geblockt en ook nog even had uitgelegd (tevergeefs) wat de achtergrond was van haar onschuldige tweet, kreeg ze ook nog eens twee niet-anonieme toetsenbordhelden achter zich aan die er nog een schepje bovenop deden. Toen was het genoeg en trok ze de stekker eruit.
Ik verbaasde me op Twitter dat ze deze behandeling kreeg. Ik ageer vaak wat scherper tegen populistisch rechtse (of linkse dat maakt me niet uit) opvattingen, maar veel verder dan een paar triviale Baudetta’s en Dukoten blocken hoef ik niet te gaan.
Rianne Meijer (@globalistaa) liet me even weten waarom. ‘Het scheelt helaas ongeveer 100% dat je een man bent.’ Ok, ik had heus wat meegekregen over #metoo, Boef en Eurlings. Ik wist ook van de ophef rond Dumpert, en de heftige aanvallen op Anne Fleur Dekker, Gloria Wekker, Sylvana Simons en Asha ten Broeke, maar ik ging er in mijn naïviteit vanuit dat dat deels ook te danken was aan hun opvattingen (niet dat dat ook maar iets goed praat trouwens).
Niet dus. Dit kreeg Rianne (die vooral heel grappig is en net als Aliëtte niet politiek geprofileerd) van ene bitcoin23964225 (3 volgers dan weet u het al) te lezen.
Dit zijn geen uitzonderingen. Zo kreeg stercolumniste en Heldring prijswinnaar Sheila Sitalsing (ook al niet sterk geprofileerd maar vooral heel goed) deze tweet voor haar neus voor een optreden in Buitenhof.
En dan heb ik het nog niet eens over deze held.
De journalist Jeroen Smit treedt ook wel eens op bij Buitenhof. Ook hij is te huur. Ik denk niet dat hij vaak dit soort schunnigheden te lezen krijgt omdat hij ‘te huur is’. Rianne meldde nuchter: “Het is natuurlijk niet de bedoeling dat die vrouwen ook nog een eigen mening gaan ventileren op twitter”.
Vrouwen die kritisch en vasthoudend zijn (Aliëtte), grappig (Rianne), vrijgevochten (Stella Bergsma) of gewoon goed (Sheila) werken kennelijk als rode lap voor deze doelgroep.
Het zou natuurlijk fijn zijn als mensen zoals Wierd Duk hun spreekwoordelijke hondjes wat beter africhten en desnoods met een keurig schepje achter hen aanlopen als zij de digitale snelweg bevuilen. Dat lijkt een illusie, zelfreflectie en mededogen zijn in die wereld geen eigenschappen waar veel waardering voor opgebracht wordt (watje!). Daarnaast gaat men soms verder dan een scherp weerwoord of een enkele scheldpartij
Dat gaat nog een stap verder dan anders, want dit is zelfs een actieve oproep om iemand te trollen met ‘whatever in hen opkomt’. Nou, er komt van alles in deze mensen op, dat hebben we wel gezien.
Toen ik Duk dit stuk vooraf stuurde, stuurde hij wat context mee. Meneer Nutwerk in kwestie meende zich een misselijke vergelijking te kunnen permitteren.
Duk heeft overigens gelijk dat dit iets anders is dan de kwestie Jonkers. Ook vond hij dat ik zelf een troll ben, oa omdat ik ooit eens een tweet verstuurde dat het verzinnen van dingen zijn businessmodel is. U ziet uw scribent is ook niet zonder zonden.
Maar nu weer even verder. Het is natuurlijk fijn als volgers het voor je opnemen als je van mening bent dat je onheus bejegend wordt, maar dit fijne gevoel zal bij de meeste mensen omslaan in schaamte als er bedreiging en grof seksisme in het spel komen. Niet iedereen zit zo in de wedstrijd, blijkt.
‘Zij’ is in dit geval Aliëtte. Wederhoor? Dat is niet een erg realistische eis op Twitter. Weerwoord? Noemen we een doelbewuste scheldkanonnade van 150 trollen nu echt een weerwoord? Bibberen? Deze tweet lijkt het virtuele equivalent van mannen die vinden dat vrouwen die met korte rokjes lopen erom vragen verkracht te worden. Ik dacht dat we daar nu wel voorbij waren, maar ik blijk me te vergissen. Maar goed, het gaat mij in dit stuk helemaal niet om Jonkers of Duk. Zij vormen slechts de aanleiding voor een breder punt.
Een platform als Twitter verlaagt zijn kwaliteit als ze ruimte biedt aan virtuele volkstribunalen. Twitter wordt dan een platform van vooral eenzame mannen die iets van moslims of vrouwen vinden en dat heel graag met de wereld willen delen. Dat platform bestaat al. En Twitter zou dat niet moeten willen. Ik ken zat mannen die - net als ik – het juist waarderen dat vrouwen ook een mening hebben en niet zijn zoals Sonja Bakker vindt dat ze moeten zijn.
Bij zo’n oproep wordt dan vaak ‘censuur!!!!!’ geroepen. Dat gebeurde bijvoorbeeld ook volledig onterecht toen ik met een aantal mensen het NRC opriep zijn eigen kwaliteitsstandaarden te handhaven. Maar met censuur heeft het niets mee te maken. Twitter hoeft net als het NRC destijds geen moraal- of meningenpolitie te spelen, maar eenvoudige spelregels consequent handhaven om trollenlegers te beteugelen.
Dus ik even met Twitter bellen. Ja, dat dacht je. Clubs als Twitter, Google en Facebook zijn echt bizar moeilijk te bereiken voor algemene vragen. Twitter reageert niet op mails, niet op DM Twittersupport behalve als je algemene vragen hebt die hun computerhulpjes kunnen beantwoorden en niet op tweets naar Twittersupport zelf. Zelfs journalisten kunnen zich niet melden voor vragen bij Twitter. Wel komt Twitter met vrome verklaringen over hun beleid, zoals waarom ze Trump niet aanpakken wanneer hij een andere natie op Twitter met kernbommen bedreigt.
Dat betekent niet dat Twitter discussies moet gaan modereren of elke belediging moet gaan weren. Dat is ondoenlijk en ongewenst. De Duitse aanpak van Facebook gaat hierin veel te ver. In de praktijk treedt Twitter wel eens op tegen tweeps die veel verder gaan dan een enkele belediging. Die worden dan een paar dagen offline gehaald. Een uitermate slap en ineffectief beleid.
Willen we vrijheid van mening werkelijk overeind houden, dan moet een platform als Twitter niet fungeren als een hefboom om mensen weg te pesten die het niet met je eens zijn. In haar Golden Globe speech zei Oprah Winfrey ‘For too long, women have not been heard or believed if they dare speak the truth to the power of those men. But their time is up.’ Aan Twitter om deze lijn ook virtueel door te trekken. Anders is binnenkort ‘time up’ voor Twitter zelf.
Marcel Canoy is distinguished lecturer Erasmus School of Accounting and Assurance, en columnist voor www.socialevraagstukken.nl.
Foto: Andreas Eldh (Flickr Creative Commons)