Mijn zus leest een bericht, een dag voordat de premier en minister nieuwe coronamaatregelen bekendmaken. Onverklaarbaar is – zoals zovele maandagen voor de persconferentie – de belangrijkste informatie 'uitgelekt'. Volgens plan. Mijn zus stuurt me een appje: 'Ik heb hier niet zo'n goed gevoel bij.' Ik zag dit niet aankomen. M’n zus gaat normaal vrolijk en onverstoorbaar haar gang. Om me heen merk ik het meer. Gevaccineerden, ongevaccineerden. Steeds meer mensen vertonen subtiele en niet zo subtiele symptomen van ongemak, frustratie, cynisme.
Als we het niet eens meer proberen
Dan ben ik aan de beurt. Al langer vraag ik me af waarom ik geen columns meer schrijf. Ik heb mezelf lang voor (de gek) gehouden dat ik het druk had. Maar ik ben al langere tijd een beetje uitgepraat.
Politici liegen en blijven aan de macht. Sterker nog, ze worden populairder. Machteloze mensen worden overmand, overweldigd en vermalen door anonieme, ‘objectieve’ systemen. Iedereen staat erbij en kijkt ernaar. In een van de rijkste landen van de wereld kunnen we niet eens een beetje onze kinderen onderwijzen, gezinnen ondersteunen of een paar extra ziekenhuisbedden neerzetten. Als we niet eens meer proberen om er iets van te maken, wat heb ik dan nog te schrijven?
Ik ga nog wel naar mijn werk. Daar zitten best veel optimisten die gedreven aan mooie dingen werken. Voor ik het weet, ga ik erin mee en draag ik ook iets moois bij.
Opeens heb ik maar één handschoen
Ik fiets door Amsterdam-Noord naar de pont. Het is best fris en ik heb handschoenen aan. Op de pont heb ik mijn mondkapje op. Opeens heb ik maar één handschoen in m’n hand. Ik kijk om me heen, de andere is nergens te bekennen. Eerst wilde ik het laten gaan, maar ik nam de pont terug om de verloren handschoen van de straat te plukken. Overal gekeken, niks gevonden. Hoe kan dat zo snel?! Onverklaarbaar. De pont maar weer op.
Net zo verraderlijk is mijn samenleving aan me ontglipt. Ik dacht dat ik hem had, ook al was hij niet perfect. Die handschoen daar zat een gat in. Maar hij hield me wel warm genoeg. Hij paste ook lekker. Ik heb wel mooiere gezien. Misschien was ik ook wel toe aan nieuwe. Maar ik heb daar niet altijd zin in, voor je het weet, haal je iets wat onverwachte nadelen met zich meebrengt. Zo'n handschoen gaat ook een beetje naar je hand staan. Ze zeggen niet voor niets 'fits like a glove'.
Façades en op z’n best goede bedoelingen
Het is ook een beetje een illusie: wat je denkt dat je hebt, heb je helemaal niet. Praatjes over er samen voor staan en samen voor gaan. Façades. En op z'n best goede bedoelingen. Maar die prik je zo lek. The Joker (je weet wel, van Batman) in The Dark Knight zag het scherp: 'Their morals, their code; it's a bad joke. Dropped at the first sign of trouble. They're only as good as the world allows them to be. You'll see – I'll show you. When the chips are down these, uh, civilized people? They'll eat each other. See I'm not a monster, I'm just ahead of the curve'. Ja maar, dat is een film. Nou, waar zitten wij dan in? Een goeie grap? Het duurt te lang voor die punchline komt. Ik wil kunnen lachen. Geen grap dus. Het is zo'n langdradig gedicht dat niet rijmt, waar geen touw aan vast te knopen is en dat ze proberen voor kunst te laten doorgaan. Ben ik nou gek?
We zitten niet in een film. Maar het lijkt soms wel een re-run. En wij hebben zeker onze eigen Jokers die ons met steken onderwater en minachtende (soms bijna onopvallende) grijns toespreken. Waarom is er niet meer verontwaardiging? Die is er wel. Maar hoe hard die ook gaat, hij wordt net zo hard weer teruggezet. En dan komen de leunstoelcriminologen en veiligheidsexperts de kroegtaal (‘het is tuig!’) in een net wat netter jasje zetten. ‘Het waren geen demonstranten hoor, want ze hadden geen spandoeken.’ Diepe analyse. Zo sluiten volksgeroep en wetenschap naadloos op elkaar aan. Mooi toch? Waarom zou er iets tegen-intuïtiefs zijn van wat we allemaal om ons heen zien? Goede samenleving = veiligheid = maakbaar. Gewoon voldoende ME’s op afsturen. Of hadden we daar toch te weinig van? De rest houdt zich koest. The Joker snapt dat: ‘Nobody panics when things go "according to plan"... even if the plan is horrifying.’
Schiet mij maar lek
Hoe zit het met de journalisten die ons en het gezag scherp moeten houden? Hun idee van een kritische analyse is vragen waarom de overheid niet nog scherper onderscheid maakt tussen gevaccineerden en ongevaccineerden. Laten we de nieuwe tweedeling maar voeden. Is dat je rol? Nou, schiet mij maar lek.
Ik ben uitgeschreven. Mijn werkdag is voorbij. Ik doe mijn jas aan en trek TWEE handschoenen uit mijn jaszak. Krijg nou wat. Ik had wel drie keer gezocht. Zou ik mijn samenleving ook zo onverwacht weer terug kunnen krijgen?
Sebastian Abdallah is Programmacoördinator ‘Maatschappelijke participatie in de grote stad’ in het Centre of Expertise for Urban Education bij de Hogeschool van Amsterdam. Hij doceert bij Sociaal Werk en Culturele en Maatschappelijke Vorming en is zelfstandig trainer en adviseur.
Foto: GVB-INTERNE beeldbank (Arjo Frank Kievits) (Flickr Creative Commons)