Vrouwen stromen maar uiterst traag door naar topposities. Uit onderzoek van McKinsey blijkt dat de weg naar de top veel weg heeft van een afvalrace – met als saillant detail dat er bij elke stap omhoog veel meer vrouwen dan mannen afvallen.[1] Terwijl op instroomniveau de man-vrouwverhouding nog fiftyfifty is, blijven er bij de doorstroom naar middenmanagement slechts tweeëntwintig procent vrouwen over. Van de groep die klaar is voor promotie naar senior managementposities is slechts veertien procent vrouw. Gaat het om executive level, dan bedraagt het percentage nog slechts negen procent, met als dramatische conclusie dat van de honderd CEO’s er slechts twee vrouw zijn.
Het geloof dat mannen competenter zijn, zit diepgeworteld
Van alle verklaringen die we kunnen aanvoeren over waarom vrouwen nauwelijks de top bereiken, hecht ik geen geloof aan beweringen dat vrouwen niet willen of minder geschikt zijn. Om mij heen zie ik veel hooggekwalificeerde, ambitieuze vrouwen die realistisch genoeg zijn om te beseffen dat de weg naar de top offers vraagt – wie een plekje op het pluche ambieert zal veelal fulltime moeten werken en dus accepteren dat je thuis niet overal bij kunt zijn.
Het euvel zit in mijn optiek ergens anders: het geloof dat mannen competenter zijn, zit diepgeworteld – bij mannen én vrouwen. Quota alleen zijn niet genoeg om dat te veranderen. Véél belangrijker is dat er eindelijk iets gaat veranderen in de cultuur en de mindset van organisaties. We moeten gaan inzien dat er tussen vrouwen en mannen weliswaar wat charmante seksegebonden verschilletjes bestaan, maar dat dat niet betekent dat vrouwen ongeschikt zijn. We zijn niet gelijk, maar wel gelijkwaardig – dat besef moet nog indalen.
Geen oorlogjes, maar beminnelijke doeltreffendheid
De bottom line is dat organisaties en hun menselijk kapitaal veel beter kunnen presteren als ze op een prettige, effectieve manier met elkaar samenwerken. Ze floreren door openheid en eerlijke communicatie te omarmen. In werkelijkheid communiceren we vaak niet effectief. We spelen dikwijls op de man en niet op de bal. We maken meningsverschillen persoonlijk, we willen winnen en de ander laten merken dat wij de winnaar zijn. Maar het kan ook anders: door te communiceren met beminnelijke doeltreffendheid. Dat houdt in: geen oorlogjes uitvechten, maar focussen op een gezamenlijk doel en de ruis die afleidt van dat gezamenlijke doel zoveel mogelijk negeren. Beminnelijke doeltreffendheid is een prima manier om je eigen werkzame leven, op welk niveau je ook figureert, zo prettig mogelijk te maken.
Vrouwen kunnen best one of the guys zijn en mannen wat meer one of the girls
Vóórdat ik pleit voor meer diversiteit op de werkvloer, pleit ik dus allereerst voor een blik in de spiegel en meer afgewogen gedragskeuzes. Wanneer moet je meebewegen, wanneer moet je ergens vol tegenin gaan? Ga je voor een publiekelijke aframmeling tijdens een vergadering of schiet je iemand in de hal nog even aan? Hoe maak je je de kunst van het verdragen eigen?
Dit zijn allemaal relevante en actuele onderwerpen. Juist omdat de tijdgeest organisaties dwingt om te veranderen – ook al gaat het langzaam, boards krijgen hoe dan ook een diverser karakter met het toetreden van vrouwen, jongeren en mensen van andere etniciteit – doemen er uitdagingen op. Functioneren we wel goed binnen de mix of komt de cohesie binnen teams onder druk te staan en maken we het elkaar moeilijk omdat we ons bedreigd voelen door ieder die anders denkt?
Zo vinden veel vrouwen, onder wie ikzelf, hiërarchische verhoudingen maar een raar spelletje. We zijn bezig met de inhoud van de discussie en kunnen niet begrijpen dat we in die discussie niet gelijkwaardig zijn. We trappen de top dog daarom nog wel eens op de (lange) tenen. Maar om de verhoudingen professioneler en prettiger te laten zijn, hoeven we die hiërarchie niet te bestrijden door ons dood te vechten. We kunnen beter meebewegen en begrip opbrengen voor elkaars mores – wat iets anders is dan eraan meedoen en hetzelfde gedrag vertonen. Omgekeerd kunnen mannen eigenschappen als ‘intuïtie’ en ‘buikgevoel’ gaan waarderen door zich hiervoor open te stellen en te kijken hoe dat uitpakt. Vrouwen kunnen best one of the guys zijn en mannen wat meer one of the girls. Beweeg naar elkaar toe. Zo ontstaat er ruimte om beide seksen succesvol met elkaar te laten samenwerken.
Het wedijveren om de macht inruilen voor verbinding
Beminnelijke doeltreffendheid doet dus meer dan je eigen leven een stuk makkelijker maken. Werken aan jezelf en het werken aan een efficiëntere organisatie gaan hand in hand. Een cultuur waarin mannen en vrouwen elkaar empoweren en waarin men complementair is aan elkaar, heeft een aanzuigende werking op de vrouwen die nu onterecht van de carrièreladder afkukelen. Door op een beminnelijke en professionele manier met elkaar samen te werken, verstevig je het fundament van de organisatie. Als mannen en vrouwen aangenaam met elkaar samenwerken, kunnen we optimaal profiteren van elkaars toegevoegde waarde.
Organisaties waar gelijkwaardigheid hoog in het vaandel staat, bereiken eerder kritische massa. Ruilen we het wedijveren om de macht in voor verbinding tussen mannen en vrouwen, dan worden we pas echt slagvaardig, innovatief en succesvol. Want zelfs als we elkaar niet honderd procent begrijpen, zorgt beminnelijke doeltreffendheid voor een professionele omgang met elkaar, waardoor niemand afknapt, beschadigd raakt of afhaakt.
Door ons vooral te concentreren op het hoe – hoe laten we oude patronen los, hoe maken we ruimte voor elkaar, hoe zorgen we ervoor dat verschillen geen splijtzwam worden, hoe kunnen we prettig met elkaar samenwerken, zélfs als we met een andere bril naar de wereld kijken – maken we in de slipstream van het ene doel (beminnelijker en professioneler worden) ook een begin met dat andere, grote doel: diversiteit. Als dat niet efficiënt is.
Marry de Gaay Fortman is advocaat-partner bij Houthoff en expert op het gebied van bestuur en toezicht en publiek-private vraagstukken. Onlangs verscheen haar boek ‘Verdrink geen dooie eend: De kunst van beminnelijke doeltreffendheid’.
Noot:
[1] Gepresenteerd tijdens het debat op 23 april jl. in De Balie: https://vimeo.com/266188194.
Foto: Randy Kashka (Flickr Creative Commons)