Onderzoek naar wijkteams komt helaas nauwelijks van de grond

Sociale wijkteams moeten het hoofd bieden aan complexe sociale regels. Maar gemeenten verzuimen hun functioneren grondig te onderzoeken, vindt Saskia Keuzenkamp.

We hebben de maatschappij met elkaar wel erg ingewikkeld gemaakt. Er is verregaande taakspecialisatie, bijvoorbeeld in de gezondheidszorg. Maar ook voor het brede sociale domein geldt dat: ouderenwerkers, jongerenwerkers, opbouwwerkers, Wmo-consulenten, schuldhulpverleners, jobcoaches, gezinsvoogden, woonbegeleiders − noem maar op. En er zijn tal van regelingen waarop kwetsbare burgers een beroep kunnen doen: huurtoeslag, zorgtoeslag, combinatiekorting, bijzondere bijstand, kwijtschelding van gemeentebelastingen. Soms werken die regelingen elkaar tegen of kennen ze allerlei uitzonderingsclausules. Het is goed dat we voorzieningen hebben voor mensen die een steuntje in de rug nodig hebben, maar ik ben enorm blij dat ik er niet van afhankelijk ben.

Het moet anders kunnen. Eenvoudiger. En beter. Het is dan ook niet zo gek dat er op allerlei fronten vernieuwende initiatieven ontstaan. Bekend zijn de sociale wijkteams die een grote vlucht nemen. Die moeten integrale hulp bieden, zodat mensen niet meer bij allerlei instanties hoeven aan te kloppen. Onderzoek van Movisie laat zien dat inmiddels 69 procent van de gemeenten al met zulke teams werkt en dat nog eens 17 procent dat op korte termijn gaat doen.

Alsof je niks uit kunt proberen zonder tegelijk te onderzoeken

Ondertussen vraag ik me wel sterk af of we voldoende leren van zo’n nieuwe aanpak, en of we investeren in dat leren. Want gemeenten hebben hun handen vol aan de nieuwe taken die ze er op sociaal en zorggebied bij hebben gekregen en ze moeten dat werk ook nog eens met veel minder geld doen dan waarover het Rijk voorheen beschikte. En dus is er voor onderzoek en evaluatie niet veel over. Landelijk gefinancierde onderzoeksprogramma’s van enige substantie zijn er niet. Het door NWO gefinancierde wetenschappelijke onderzoek staat vaak mijlenver af van de praktijk. En het meer toepassings- en praktijkgerichte onderzoek van ZonMw gaat alleen over de zorg, niet over het bredere sociale domein. Sommigen vinden het ook nog te vroeg om nu al onderzoek te doen. Er zijn zo veel veranderingen en het gaat allemaal zo snel dat dat niet zou kunnen. Mensen moeten eerst tijd en ruimte krijgen om dingen uit te proberen. Alsof het niet mogelijk is om dat gepaard te laten gaan met onderzoek.

39 procent van de gemeenten weet niet hoe wijkteams te onderzoeken

Uit de Movisie-peiling blijkt dat onderzoek naar de werking van wijkteams nog nauwelijks van de grond komt. Gemeenten vinden dat wel belangrijk: 98 procent van hen wil de sociale teams gaan evalueren. Maar 39 procent weet nog niet hoe. Ik vraag me wel af of het nodig is dat al die gemeenten dat gaan doen. Beter de middelen bundelen voor een beperkt aantal gedegen onderzoeken dan overal kleinschalige onderzoekjes doen. En voer dat onderzoek dan uit in de vorm van kenniswerkplaatsen. Daarin kunnen gemeenten, aanbieders, onderzoekers en wellicht ook burgers gelijk leren van dat onderzoek en de inzichten meteen toepassen. De huidige Wmo-werkplaatsen bieden daarvoor een mooie basis. Al kan meer sturing op de programmering van het onderzoek in die werkplaatsen beter; sommige thema’s worden veel onderzocht, andere nauwelijks (huiselijk geweld). Ook kan samenwerking met universiteiten de kwaliteit van het onderzoek nog wel versterken.

Maar ook hier geldt: laten we het niet te ingewikkeld maken. Evalueer wat goed gaat en wat beter kan, maar laat niet een nieuw circuit van werkplaatsen ontstaan.

Saskia Keuzenkamp is manager Effectiviteit bij Movisie en bijzonder hoogleraar Emancipatie bij de afdeling Sociologie van de Vrije Universiteit.

Dit artikel verscheen eerder als column in het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken.

Dit artikel is 2662 keer bekeken.

Reacties op dit artikel (8)

  1. Er moet een meldpunt komen voor klachten van wijkteams.
    Er wordt veel te veel opgedrongen en het gedrag van de teams laat te wensen over.
    Wij ontvangen zeer veel reaties hierover het is bij ons bekend.
    Wij vragen ons ook af of de wijkteams wel duidelijk hebben waarvoor ze eigenlijk dienen.
    Het is allemaal veel te bemoeizuchtig en te overheeersend.
    De teams hebben zich ingebeeld dat de burger niet meer kan leven zonder hen.
    De gemiddelde burger redt zichzelf echt wel !
    Wij van de gemeente vinden het echt ver over the top en het moet niet verder uitgebreid worden.
    Gewoon op een vaste plek waar de burger zelf naar toe kan komen als dit wenselijk is werkt echt het beste.
    Als de nood aan de man is komt de burger echt zelf de burger moet en kan het ook zelf het zorgmijder kwetsbare geval vinden wij hier een broodje aap verhaal.
    Meldingen door derden moeten verdwijnen hier komt aleen maar narigheid van dat zie je nu al.
    Het moet wel eerlijk blijven.
    Het is niet de bedoeling van participatie om zomaar van alles te gaan doen zonder iemand hierbij zelf te betrekken en zonder permissie.
    Bij onze gemeente zien we het zo mis gaan en het ongeluk en verdriet is van de gezichten van de burger af e lezen.
    De wijkteams moeten naar een vaste stek waar mensen uit zichzelf naar toe kunnen gaan uit vrije wil !
    En een meldpunt voor klachten die moet er absoluut komen !
    Zo komt er een beter beeld kan er geevalueerd worden,makkelijker onderzoek gedaan worden want dit is niet goed zo.
    Het gaat om de burger zijn wensen, zijn geluk en vrijheid.
    Het mag allemaal wel respectvoller vanuit het wijkteam aardiger en vriendelijker.
    We zijn elkaars gelijken in deze wereld dat wordt erg vergeten door wijkteams die de volledige regie wil overnemen van de burger en denkt alles beter te weten de conclusie is toch echt dat de burger meestal zelf wel weet wat hij wil en wat goed voor hem is.
    De burger heeft zoveel in zijn mars als je maar kijkt en luistert.
    Onderzoek en het aanpassen van de persoonlijkheden en de regels van de teams is dus zeer hard nodig.
    NU AL.

  2. Moeten we soms ook niet gewoon een beetje geduld hebben? Juist even niet sturen en de dingen laten ontwikkelen op een meer natuurlijke manier. Wel mét een visie natuurlijk! 😉
    Al dat gemeet en gestuur geeft m.í. weinig ruimte voor het ontwikkelen van dat waar de wijkteams voor bedoeld zijn. Een integrale aanpak waarbij burgers worden gestimuleerd/geprikkeld/geholpen meer regie en verantwoordelijkheid voor hun leven te nemen. Dat heeft gewoon tijd nodig.

  3. Helemaal mee eens !
    De sociale wijkteams en de bemoeizorg moet verdwijnen.
    Het brengt niets dat is nu al duidelijk zichtbaar.
    Het leven zal een veel natuurlijker beloop krijgen zoals het hoort.
    Wie heeft dit in het leven geroepen dat dit oh zo nodig is ?
    Dat haast iedere burger hulp nodig heeft van zo’n team ?
    Deze teams die zogenaamd alles beter weten zijn zelf verre van perfect dat zien we immers iedere dag want ze zijn ( helaas ) niet meer weg te denken in het straatbeeld.
    De hele participatie kent veel nadelen met zeer ernstige gevolgen zelfs. ( zelfdoding )
    Alleen daarom al:geen geduld meer weg er mee !
    Het druist sowieso in tegen alle mooie regeltjes die de regering voor bescherming van de burger bedacht heeft het klopt gewoon niet !

  4. Het zou goed zijn om te evalueren, door middel van gesprekken met verschillende betrokkenen bij een wijkteam (responsieve evaluatie) is het mogelijk om vroegtijdig signalen op te pikken hoe (en óf) de ontwikkelingen kunnen worden bijgestuurd.

    Een visie is hierbij belangrijk, maar deze moet wel doorgaand aan de realiteit worden getoetst. Een beleidsevaluatie lijkt mij daarom niet meteen de juiste insteek; het werken vanuit een “nieuwe visie” is ook iets wat binnen het sociaal domein voor een groot deel vanuit de professionals zelf moet komen. Wij zijn immers ons eigen instrument!

  5. In de tijd voor de wijkteams en de participatiewet had Nederland veel minder problemen.
    Zonde.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.