Windesheim-onderzoekers De Wild, Kattenberg en Evenboer leggen in hun kritiek op de inhuur van externe ondersteuners in het onderwijs de verantwoordelijkheid voor het pedagogisch welzijn op school exclusief bij de leerkracht. Zij vinden dat scholen voorzichtig moeten zijn bij het delen van pedagogische verantwoordelijkheid, met jongerenwerkers en andere sociale professionals.
Twijfel
Vanzelfsprekend moet elk beleid dat van invloed is op de toekomst van opgroeiende kinderen goed doordacht zijn. Dus ja, je moet zoals als De Wild cum suis de logica bevragen van een beleid dat ‘de verantwoordelijkheid voor het pedagogisch welzijn van de leerling verlegt, van de leerkracht in de klas naar de externe ondersteuner buiten de klas.’
Veel gemeenten en scholen streven naar een betere samenwerking tussen welzijn en onderwijs
Los van de vraag of er wel zo een logica bestaat die De Wild en haar medeauteurs menen te bespeuren, willen we het hier echter vooral hebben over de merkwaardige richting van hun betoog. Er is heel wat onderzoek uitgevoerd naar de implementatie van jongerenwerk op school. Zeker sinds de inzet van NPO-middelen streven veel gemeenten en scholen via deze weg naar een betere samenwerking tussen welzijn en onderwijs om de steun aan jongeren verder vorm te geven.
Jongerenwerkers werken vanuit de leefwereld van jongeren. Ze zijn present op school, in de wijk, online en werken samen met onderwijzend personeel, ouders, zorgpartijen, verenigingen en politie. Nota bene geven De Wild et al daarvan zelf een mooi voorbeeld, een integraal kindcentrum in het Noord-Hollandse Anna Paulowna. We citeren: ‘De inzet van jongerenwerkers zou ervoor zorgen dat problemen vroeg gesignaleerd worden, en daardoor behapbaar blijven. Het idee is dat jongerenwerkers problemen overnemen die leerkrachten niet oppakken.’
De onderzoekers zijn er niet van overtuigd dat externe partijen op school thuishoren
De Wild cum suis twijfelen of jongerenwerk in het onderwijs wel vanuit de juiste -pedagogische - uitgangspunten vertrekken. Ze zijn er niet van overtuigd dat externe partijen op school thuishoren. De pedagogische toedracht van jongerenwerk op school is echter veelvuldig geduid aan de hand van onder andere het werk van pedagogen Biesta en De Winter. Jongerenwerk op school vult de focus op kwalificatie aan met socialisatie en persoonsvorming. En door de verbindende rol met ouders, buurtinitiatieven, maar ook hulpverlening bouwen zij mee aan een stevigere pedagogische basis.
Wanneer de auteurs concluderen dat met de inzet van externe ondersteuners in het onderwijs, de positie van leraren in de verdrukking komt en het onderwijs dreigt te medicaliseren, raken wij ze kwijt. Hoe logisch is het om vraagtekens te plaatsen bij de normaliserende rol die het jongerenwerk mogelijk uit handen neemt van de docent en tegelijkertijd te stellen dat dit dus tot meer medicalisering leidt?
Zuinig
Het is gissen naar de reden waarom de auteurs hun analyse zo kort door de bocht formuleren. Mogelijk speelt mee dat vele scholen onder grote druk staan en zich beroofd zien van pedagogische basisvoorwaarden zoals tijd en aandacht voor de leerlingen. Hoe dan ook vinden wij de appreciatie voor de opgezette initiatieven met gedeelde pedagogische verantwoordelijkheid aan de zuinige kant.
Op geen enkele onderzochte school komt de positie van leerkrachten ‘in de knel’
Uit de resultaten van meerjarig onderzoek door het lectoraat Youth Spot op 33 VO-scholen blijkt dat leerlingen, onderwijzers en zorgmedewerkers het jongerenwerk op school vaak hooglijk waarderen. Ook tonen de bevindingen aan dat het jongerenwerk bijdraagt aan tijdige signalering van kansen en problemen en adequate ondersteuning biedt aan leerlingen en onderwijspersoneel. En tot slot verbindt het jongerenwerk tot grote tevredenheid van alle betrokken, mensen en organisaties in en om de school aan elkaar.
Op geen enkele onderzochte school komt de positie van leerkrachten ‘in de knel.’ De vrees van De Wild cum suis dat ‘de zorg voor pedagogische of welzijnsvraagstukken meer komt te liggen bij jongerenwerkers’ wordt kortom nergens bewaarheid.
Vertrouwen en geduld
Misschien goed om te benadrukken: succesvolle inzet van jongerenwerk op school is nergens vanzelfsprekend. Goede afstemming en geduldig opgebouwd vertrouwen zijn vereist. Bovendien hebben gemeenten, scholen en jongerenwerkorganisatie behoefte aan inspirerende voorbeelden, praktische handvatten en het delen van ervaringen.
Nauwkeurige kennis en voortschrijdend inzicht zijn cruciaal voor meer gelijke kansen van jongeren
Als de oproep van De Wild et al eigenlijk bedoeld is om nog eens kritisch te kijken naar hoe het jongerenwerk het onderwijs kan versterken, juichen wij het toe. Docenten, jongerenwerkers en andere sociale professionals, moeten inderdaad gezamenlijk kennis en inzichten blijven verzamelen over de bijdrage van kinder- en jongerenwerk op school zodat we een goed beeld krijgen van wat, hoe, waarom, voor wie, en in welke contexten werkt.
Gelet op de toenemende hulpbehoeften van leerlingen en de druk op het onderwijs, zijn nauwkeurige kennis en voortschrijdend inzicht immers cruciaal voor meer gelijke kansen van jongeren op school en in hun latere leven.
Stijn Sieckelinck is als lector Youth Spot verbonden aan de Hogeschool van Amsterdam. Bianca Boender is voorzitter van BVjong-beroepsvereniging kinder-en jongerenwerk. Jolanda Sonneveld werkt als senior-programmamanager Jeugd en Opgroeien bij Sociaal Werk Nederland. Willeke Manders was als senior-onderzoeker verbonden aan lectoraat Youth Spot. Janneke Ebben is beleidsmedewerker/kwaliteitsfunctionaris bij Stichting JOU, Utrecht. Samen voor Jongeren Amsterdam is een alliantie van jongerenwerkaanbieders in Amsterdam.
Foto: cottonbro studio via Pexels.com