In een handzaam boekje plaatsen docent Henk Geertsema en publicist Marcel Spierts het denken over sociaal werk in vergelijkend perspectief. Ze doen dat aan de hand van Nederlandse en Amerikaanse grote namen van de afgelopen eeuw.
Aanleiding is dat verschillende hogeschoolopleidingen weer samengevoegd worden in één profiel: sociaal werk – voor welzijn en samenleving. Het boek biedt een antwoord op de vraag: wat kan het nieuwe beroep sociaal werk leren van de samenhang tussen de oude beroepen maatschappelijk werk en cultureel werk?
Geertsema en Spierts cirkelen daarbij telkens rond twee kwesties: gaat sociaal werk om rechtvaardigheid, inclusie of gelijkheid, en gaat het om hulp aan individuen of aan groepen? (Spoiler: het is meestal van alles wat.)
Een aantal klassieke auteurs komt voorbij, zoals Marie Muller Lulofs, Marie Kamphuis, Jo Boer en de Amerikanen Jane Adams en Mary Richmond. En de lezer krijgt een praktisch beeld van het beroepsveld via een ‘zandlopermodel’: een praktische driehoek (met als hoekpunten de professional, de organisatie en de politieke context), die rust op een normatieve driehoek (met als hoekpunten doelen, waarden en mensbeeld).
De schrijvers weten waar ze het over hebben, en blijven ter zake. Misschien iets te zeer. In de uitleiding maken ze de vergelijking met het werk van Piet Mondriaan – die had uiteindelijk de zwarte scheidslijnen in zijn werk niet meer nodig om zijn beroemde abstracte kleurvlakken te laten spreken. En zo zal het het maatschappelijk en cultureel werk volgens de auteurs nu ook vergaan: meer dynamiek, meer ruimte voor nieuwe praktijken.
Maar de lezer die wat verderaf staat van het debat over de vernieuwing van de opleiding moet dat op hun gezag aannemen. Want wat er nu schuurt en knerst in buurten en wijken, hoe dat verschilt van vroeger en met wat voor les of methoden het nieuwe profiel daarop antwoordt blijft abstract.
Dat neemt niet weg dat het zinvol is alle eerstejaars hier al vroeg in het eerste semester eens flink mee lastig te vallen, zodat al die jongens en meisjes die natuurlijk vooral graag de samenleving in willen om daar dingen te ‘dóen’, dat in ieder geval op de basis van een kleine canon doen.
Menno Hurenkamp is publicist en als politicoloog verbonden aan de Universiteit voor Humanistiek en de Universiteit van Amsterdam. Deze recensie verschijnt in het aanstaande Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken.
De kleur van sociaal werk. Doelen, waarden, mensbeeld. Over de geschiedenis en actualiteit van sociaal werk – welzijn en samenleving. Henk Geertsema en Marcel Spierts. Van Gennep, Amsterdam, 2019, 96p.