Nog geen twee jaar geleden is in Rotterdam een discotheek gesloten vanwege een aantal incidenten van seksueel misbruik na het stappen. Burgemeester Aboutaleb besloot onderzoek uit te laten voeren naar seksueel grensoverschrijdend gedrag in het uitgaansleven van Rotterdam. In het onderzoek zijn 600 Rotterdamse uitgaanders en 18 professionals bereikt.
Het onderzoek laat zien dat seksueel grensoverschrijdend gedrag deels wordt genormaliseerd en bij het uitgaan ‘hoort’. Van de bijna 600 respondenten heeft meer dan tweederde (69 procent) in de afgelopen twaalf maanden seksueel grensoverschrijdend gedrag meegemaakt tijdens het uitgaan.
Toch een 8,9 voor veiligheid
Dit percentage is significant hoger onder vrouwen dan onder mannen. In bijna alle gevallen van seksueel grensoverschrijdend gedrag is de pleger een onbekende en van het mannelijk geslacht. Toch beoordelen respondenten de veiligheid tijdens het uitgaan gemiddeld met een 8,9. Hierbij is er geen verschil tussen mannen en vrouwen.
De bevindingen tonen aan dat sommige vormen van gedrag in eerste instantie niet, maar bij nadere beschouwing wél als grensoverschrijdend worden beschouwd. Bij fictieve situaties hebben mannen en vrouwen dezelfde ideeën over wat wel en niet kan tijdens een avondje stappen. Verder blijkt dat een groot deel van de respondenten weleens het gedrag aanpast om seksueel grensoverschrijdend gedrag te voorkomen. Vrouwelijke respondenten doen dit vaker dan mannelijke respondenten (60% tegenover 31%).
Geen aangifte doen: 86 procent
Seksueel grensoverschrijdend gedrag in het nachtleven komt het vaakst voor buiten op straat. Volgens professionals geldt dat hoe later op de avond het wordt, hoe vaker het voorkomt. Dit zou voornamelijk komen doordat men meer onder invloed is van alcohol waardoor slachtoffers kwetsbaarder zijn en plegers grenzelozer. Verder is er minder sociale controle en toezicht op straat ten opzichte van binnen.
Het gros (86 procent) van de ondervraagde slachtoffers zegt geen melding te maken. Redenen hiervoor zijn dat ze het niet de moeite waard vinden om te melden, het incident niet ernstig genoeg vinden, het gevoel hebben niet genoeg bewijslast te hebben of het idee hebben zelf (deels) schuldig te zijn aan het incident. Het komt ook voor dat slachtoffers geen melding maken, omdat ze zich weinig tot niets herinneren door overmatig alcohol- en/of (onbewust) drugsgebruik.
App en training inzetten
Om seksueel grensoverschrijdend gedrag tegen te gaan moet er vanuit twee invalshoeken aandacht voor het fenomeen te komen. Ten eerste moet er ingezet worden op het vergroten van het bewustzijn en de meldingsbereidheid van slachtoffers door er bijvoorbeeld aandacht aan te besteden op scholen, via publieke campagnes en (sociale) media.
In Rotterdam is al een applicatie ontwikkeld (StopApp) waarmee op een toegankelijke en eenvoudige wijze seksuele straatintimidatie gemeld kan worden. Deze app zou breder ingezet kunnen worden, zodat nog inzichtelijker wordt op welke locaties en tijdstippen seksueel grensoverschrijdend gedrag voorkomt en waar extra toezicht nodig is.
Ook dient er bij de training en scholing van professionals in het uitgaansleven meer aandacht te komen voor het signaleren en optreden tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag. Uit gesprekken met professionals komt naar voren dat beveiligers en horecapersoneel vaak geen training hebben gehad over herkenning en omgang met seksueel grensoverschrijdend gedrag. Zij handelen vooral op basis van ervaring en gevoel.
Het zou goed zijn als er in trainingen voor horecapersoneel en beveiligers meer expliciete aandacht komt voor het herkennen van situaties. Als gedragingen ‘normaal’ bevonden worden, betekent dit niet automatisch dat het acceptabel is. Uiteindelijk is seksueel grensoverschrijdend gedrag vooral een maatschappelijk probleem dat begint met het aan de kaak stellen van wat normaal is en wat niet.
Alexandra van den Heerik is onderzoeker bij Risbo, een onafhankelijk instituut voor onderzoek, training en advies, verbonden aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Foto: domantasm. (Flickr Creative Commons)