Op 22 november mogen we weer stemmen. Bij lange na weet ik niet op welke partij ik ga stemmen, laat staan op wie. De mensen op wie ik graag stemde, hebben één voor één de politieke arena verlaten. Ik ben niet helemaal gerust op deze verkiezingen. Niet omdat ik niet weet op wie ik ga stemmen of wie de verkiezingen gaan winnen, maar om hóé de negatieve beeldvorming van etnische minderheden weer nieuw leven in geblazen gaat worden. We zullen weer gereduceerd worden tot een geproblematiseerd ‘hoofdpijndossier’. Electorale winst gaat boven menselijkheid.
Op één hoop
Politici, maar vooral de mensen achter de verkiezingscampagnes, zijn zich onvoldoende bewust wat de effecten van standpunten zijn rond etnische minderheden. Allerlei onderwerpen die maar iets te maken hebben met etniciteit worden op één hoop gegooid. Dus of het nou gaat om de opvang van asielzoekers, teruggeven van roofkunst, islamfobie, de positie van Nederlanders met een migratieachtergrond op de arbeidsmarkt, de 175-jarige herdenking van het slavernijverleden, onderadvisering van kinderen in het onderwijs… het zijn volgens diverse politici en campagnevoerders aan etniciteit gerelateerde ‘problemen’. Ongeacht de aard van die ontwikkeling of dat vraagstuk ‒ alle onderwerpen hebben volgens hen het label ‘migratie/migranten’. Dit leidt vanzelfsprekend tot de verdere problematisering van de ‘aanwezigheid’ van etnische minderheden. Al is die aanwezigheid inmiddels vier of meer generaties verder.
‘Witheid’ wordt in kieswijzers niet als probleemcategorie voorgelegd
Bovendien wekken politici en campagnevoerders de suggestie dat deze etnische minderheden zelf de hiervoor genoemde problemen (rond ‘migratie/migranten’) hebben veroorzaakt. Iedere vorm van nuance en verdieping ontbreekt. Eerder verwees ik in het Nederlands Dagblad naar de manier waarop kieswijzers etniciteit reduceren tot een stelling: ‘Er zijn te veel immigranten in Nederland’, ‘De islam vormt een bedreiging voor de Nederlandse waarden’ en ‘Asielzoekers mogen het land niet in’.
Dergelijke formuleringen reduceren etnische minderheden tot problematische stellingen op basis waarvan de gemiddelde (witte!) Nederlander in het Kieskompas of in de StemWijzer kan bepalen op welke partij die kan stemmen. In andere woorden: etniciteit is een graadmeter op basis waarvan Nederland kan nadenken over diens politieke voorkeur. Besef dat nergens in deze kieswijzers ‘witheid’ als een probleemcategorie wordt voorgelegd waarover moet worden nagedacht.
Zodra de campagnes volop draaien, ontstaat er een tweede probleem: de werking van de media. De media herhalen graag die ‘mooie’ oneliners, uitgesproken door potentieel toekomstige politieke leiders. Een paar voorbeelden: ‘In Nederland hebben we een woningnoodcrisis (probleem 1), asielzoekers mogen daarom het land niet meer in (probleem 2).’ Of wat dacht je van deze: ‘In ons vrije liberale Nederland is geen plek voor racisme (probleem 1), maar we moeten voorkomen dat we polariseren (lees: mensen die zich tegen racisme uitspreken zijn problematisch en/of ontwrichtend voor de samenleving dus probleem 2).’
Asielzoekers inbrengen als de oorzaak voor de woningcrisis zorgt wel voor electorale winst
Zo kan ik er nog een stuk of honderd bij bedenken. Politieke leiders leggen in verkiezingstijd soms verbanden tussen maatschappelijke vraagstukken waarvan ik me echt afvraag hoe die tot stand zijn gekomen. Zo wordt de woningcrisis níét veroorzaakt door de komst van asielzoekers; die bestond daarvoor immers al. Fitte gezonde ouders leven langer ‒ om maar iets te noemen. En wat dacht je van echtscheidingen? In 2022 eindigden 23.603 huwelijken in een echtscheiding, dus waren er niet langer 23.603, maar 47.206 woningen nodig voor hetzelfde aantal gezinnen. Soms is het echt geen rocket science.
Maar asielzoekers inbrengen als de oorzaak voor de woningcrisis zorgt wel voor electorale winst. Dat staat haaks op de integriteit van een politiek leider, als je het mij vraagt.
Kijk voorbij etniciteit
Wat we vergeten, is dat alles effect heeft. Ieder woord. Iedere zin. Iedere stelling. Dus mijn oproep aan alle campagnemakers, politici, media en kieswijzermakers: wees je ajb bewust van het negatieve effect van beelden, woorden en standpunten. Kijk voorbij etniciteit; soms zijn er andere onderliggende problemen. Durf die ook te benoemen. Armoede. Sociale klasse. Slecht functionerend beleid van slecht functionerende leiders die van pappen en nathouden hielden, hebben ons opgezadeld met de ‘echte problemen’ waarmee wij (dus ook etnische minderheden) te maken hebben. Dat mag weleens gezegd worden in plaats van over de ruggen van etnische minderheden proberen groot te worden.
Sahar Noor is onderzoeker, schrijver, journalist, moderator en adviseur