De negende verdieping van het muziekgebouw TivoliVredenburg op 23 december, kwart voor acht ’s avonds, oogt leeg en desolaat. Nog geen tien minuten later lopen, lachen en praten er honderden jongeren. Waar de stilte tot voor kort overheerste, zindert de lucht nu van spanning.
Het publiek hongert na twee jaar livestreams weer naar een real time-uitreiking van de BOKS-awards. Ze worden op hun wenken bediend; in een paar uur tijd worden ze meegesleurd door een wervelwind van beeld en geluid. Opgeluisterd door optredens van de rapper Riffi en dj Murat en glunderende prijswinnaars neemt rapper De Rechter de music award in ontvangst, wordt Mo D & Zaka vereerd met de movie award en gaat Yusuf naar huis met de mode award.
Bewezen succes
Elk jaar sluit het jongerencultuurhuis BOKS het jaar feestelijk af en reikt het prijzen uit aan jongeren in de categorieën film, mode en muziek. Als erkenning voor ontwikkeld vakmanschap, maar ook als opstapje naar een vervolgcarrière. En dit al voor de negende keer.
BOKS begon op de Peltlaan, een straat in de Utrechtse wijk Kanaleneiland. Oorspronkelijk met financiële steun van het Rijk, uit de pot voor Vogelaarwijken, helpt de stichting jongeren uit achterstandswijken om hun creatieve talenten te ontdekken en te ontwikkelen.1
Toen de Vogelaargelden opdroogden, nam de gemeente de financiering van BOKS voor haar rekening. Het geld komt uit de gemeentelijke pot voor kunst en cultuur. Ook verschillende fondsen leveren een bijdrage aan het initiatief, dat over de jaren heen zijn waarde heeft bewezen.
‘Bij alles wat we doen en aanbieden, speelt vertrouwen een cruciale rol’
Directeur van BOKS is Halima el Ghamarti (36). Gevraagd naar het succes van BOKS antwoordt ze dat het aanbod van het jongerencultuurhuis bepaald wordt door de jongeren zelf. ‘Bij ons kom je binnen met een idee en een talent dat je wilt ontwikkelen. Als je nog twijfelt over wat je precies wilt, dan ondersteunen we je op je zoektocht. Bij alles wat we doen en aanbieden, speelt vertrouwen een cruciale rol.’
Jongeren krijgen bij BOKS begeleiding van een coach of begeleider met wie ze het goed kunnen vinden. ‘Zij leren jongeren om kunst en cultuur actief te beleven. Dat is op zich al heel waardevol, maar door hun creativiteit aan te spreken, werken jongeren ook aan hun eigen identiteit.’
Het domein van BOKS is kunst en cultuur; voor welzijnsvoorzieningen of hulpverlening kun je er niet terecht. ‘Als we merken dat jongeren ergens mee worstelen, dan vragen we ze of ze geholpen willen worden, en zo ja of we ze mogen doorverwijzen.’
Kwaliteit voorop
BOKS is een stedelijke organisatie met drie vestigingen. Behalve op Kanaleneiland, ook in de wijken Overvecht en Leidsche Rijn. De kwaliteit van het aanbod staat voorop. ‘Die hoge kwaliteit willen we te allen tijde kunnen garanderen, vandaar dat we de voet op de rem houden als het om het openen van nieuwe vestigingen gaat. Temeer omdat ons team bestaat uit uiterst gedreven mensen die veel, soms te veel van zichzelf geven.’
‘Voorheen durfde ik niet te praten op camera of podium. Dankzij BOKS durf ik dat nu wel’
El Ghamarti krijgt vaak het verzoek om te komen spreken, over BOKS en het succes ervan. ‘Ik vertel er graag over, maar het mooiste is toch om jongeren zelf aan het woord te laten. Zij weten beter dan wie dan ook wat ze aan BOKS hebben, en of er allicht nog wat te verbeteren valt.’
Echt een vibe
Dj Murat (17) knikt instemmend. De inmiddels veelgevraagde dj ‒ hij maakte onder meer de vaccinaties van jongeren in de Jaarbeurs tot een feestje ‒ is een vaste bezoeker van BOKS.2 Op school kreeg hij voor het vak persoonlijke ontwikkeling elke dinsdag dj-les. De docent op school werkte ook voor BOKS. ‘Hij nodigde me op een dag uit om eens bij BOKS langs te komen. Ik vond de sfeer meteen goed. Mensen speelden op hun playstation, je kon er muziek draaien op hoog volume, en er was een kleine studio, echt een vibe.’
‘De samenleving kan ons tot voorbeeld nemen’
Door BOKS is Murat socialer en kritischer op zichzelf geworden. ‘Allemaal dingen die je van pas komen als je in aanraking komt met verschillende mensen, in andere wijken en steden. Voorheen durfde ik niet te praten op camera of podium. Dankzij BOKS durf ik dat nu wel.’
Vette plek
Semih, beter bekend onder zijn artiestennaam Young Cabbage, is artiest, producer, vocalist en editor. Ook hij is een vaste bezoeker van BOKS. Hij volgde een hbo-opleiding, maar wilde veel liever muziek maken. ‘Op de een of andere manier lukte het me toen echter niet om net die ene “oemf” te maken en te “recorden”. Ik dacht bij mezelf: hoe nu verder? Online gezocht: niks gevonden. En toen, hey, dat jongerencultuurhuis in de buurt, misschien moet ik daar eens naartoe gaan. Ik heb toen een heel lieve mail gestuurd, en kreeg als antwoord dat ik gerust langs mocht komen.’
Bij BOKS heeft Semih veel geleerd. ‘In het begin zeiden de mensen tegen me dat dit eigenlijk een heel vette plek was. Ze hadden gelijk, bij BOKS heb ik geleerd om een beat af te maken en een mix te masteren. Je kunt veel online leren, maar hier vertelt een coach hoe je de dingen ook anders kunt doen.’
Droom uitgekomen
Voor Semih en Murat was muziek maken een droom, onbereikbaar voor jongeren zoals zij, zonder geld en connecties. Dankzij BOKS is hun droom toch uitgekomen. En met de vaardigheid komt ook de erkenning. Semih: ‘Af en toe komen mensen langs die zeggen: “O ja, dit is een harde beat.”’
De erkenning komt ook van een andere kant.
Dat het witte bolwerk van kunst en cultuur steeds meer barsten en scheuren vertoont, is mede te danken aan initiatieven als BOKS. Niettemin is het nog steeds zo, aldus BOKS-directeur El Ghamarti, dat als iemand met een kleurtje naar een voorstelling komt hij of zij het aapje is. ‘En ik kan je uit eigen ervaring vertellen dat het je een bijzonder ongemakkelijk gevoel geeft.’
Bij BOKS voelt niemand zich een vreemd aapje, zegt El Ghamarti. ‘We zien elkaar zoals we zijn, zonder allerlei aannames en stereotyperingen. De samenleving kan ons tot voorbeeld nemen.’
Jan van Dam is freelancejournalist. Voor dit artikel is hij mede dank verschuldigd aan Willem Echteld, voormalig jongerenwerker, en aan Sjoerd Kegel, communicatie- en cultuurcoach bij BOKS.
Noten
1 https://www.socialevraagstukken.nl/het-gelijk-van-vogelaar/