Daags voordat het Centraal Planbureau (CPB) in Nieuwspoort de doorrekening van de verkiezingsprogramma’s bekendmaakte, werd er op dezelfde plek een symposium gehouden over woningcorporaties. Bestuurders, huurders en toezichthouders zaten in de zaal, en dan nog een aanzienlijke groep mensen die geld verdienen aan woningcorporaties.
Ter afsluiting van de middag was er een debatje met drie politici: Roland van Vliet (ex-PVV, Tweede Kamer), Roald van der Linde (VVD, Tweede Kamer) en Paulus Jansen (SP, wethouder in Utrecht).
1,7 miljard euro verhuurdersheffing
Een van de discussiepunten was de verhuurderheffing. De belasting van 1,7 miljard euro die door het vorige kabinet aan de verhuurders van sociale huurwoningen is opgelegd. 1,7 miljard euro klinkt als veel geld. En dat is het ook. Door die heffing hebben de corporaties aanzienlijk minder in kas om huren laag te houden of te investeren in de bouw van nieuwe sociale huurwoningen. Of in renovatie en het energiezuiniger maken van huizen.
En dat terwijl de meeste gemeenten in Nederland dringende behoefte hebben aan extra investeringen in woningbouw. Zo moeten er meer plekken komen voor statushouders, en dan het liefst zonder dat de wachtlijsten langer worden. Anders wordt de stemming er tijdens de inspraakavonden over vluchtelingenopvang alleen maar grimmiger op. ‘Zij wel een huis, en wij maar wachten.’ Dan is er nog het punt dat ouderen zo lang mogelijk thuis moeten blijven wonen. Moeten die huizen er natuurlijk wel zijn.
Alle partijen willen de verhuurdersverheffing verlagen, behalve de VVD
Interessant is dat eigenlijk alle partijen een verlaging van de verhuurderheffing in hun verkiezingsprogramma hebben staan. Behalve de VVD: die wil juist verhogen. VVD-Tweede Kamerlid Van der Linde constateerde met gevoel voor understatement dat hij met dat standpunt in Nieuwspoort niet bepaald een thuiswedstrijd speelde. De zaal loeide regelmatig van verontwaardiging.
Maar tussen die hoon door deed Van der Linde een interessante voorspelling. Volgens hem zouden al die partijen die in hun verkiezingsprogramma de heffing verlagen of afschaffen bij het CPB zijn teruggekrabbeld. In de zoektocht naar geld voor meer aansprekende verkiezingsbeloften.
De verlagingen van PvdA en GroenLinks zijn niet spectaculair
De volgende dag keek ik dus reikhalzend uit naar de woonpassages in Keuzes in kaart, het rapport van het CPB. Daar bleek inderdaad dat de verlagingen van een aantal partijen nou niet bepaald spectaculair zijn (PvdA, GroenLinks). Maar een stuk opvallender dan die cijfertjes was toch wel het cijfer dat de VVD bij het CPB had opgegeven voor de verhuurderheffing: de partij wil de aanslag met nog eens 2,7 miljard euro verhogen. Waardoor de totale heffing uitkomt op 4,7 miljard euro. Ik liet het bedrag even op mij inwerken. 4,7 miljard is ongeveer een derde van de jaarlijkse huurinkomst van alle woningcorporaties in Nederland samen.
Eerst denk je serieus over zo’n cijfer na. Het is bijvoorbeeld de vraag of corporaties zo veel geld wel kunnen opbrengen. Waarschijnlijk alleen door op grote schaal huizen te verkopen en huren zo hoog mogelijk te houden. Van investeringsplannen voor jongeren- en ouderwoningen zal nog maar weinig terechtkomen.
Is het niet gewoon een sluw plannetje van de VVD?
Maar langzaam drong er een andere mogelijkheid tot me door. Want waarschijnlijk begrijpen die liberalen prima wat zo’n verhoging zou aanrichten. Is het dus niet gewoon een sluw plannetje? Een ingebouwd offer dat je bij de formatie kunt ‘weggeven’ zonder dat het echt pijn doet. Vraag je in ruil daarvoor wel iets belangrijks terug. Meer geld voor defensie, om maar wat te noemen.
Als je dat heimelijk van plan bent, kun je die verhuurderheffing bij het CPB maar beter zo hoog mogelijk in de boeken laten zetten. Mede dankzij die 4,7 miljard euro komt de VVD (samen met VNL) uit de bus als ‘kampioen’ belastingverlaging. En ‘lastenverlaging’ is een begrip dat veel mensen begrijpen. In tegenstelling tot het woord ‘verhuurderheffing’.
Cynisch
Welke van de verklaringen voor de 4,7 miljard verkiest u: de partij meent het echt en legt een bom onder de volkshuisvesting, of de partij speelt een spelletje? Ik weet niet welke optie ik het minst cynisch vind.
Tjerk Gualthérie van Weezel is redacteur bij de Volkskrant.
Dit stuk verschijnt volgende week als column in het voorjaarsnummer van het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken.
Foto: Maarten (Flickr Creative Commons)