De algemene opvoeding van ouders blijkt een belangrijke factor in het bepalen of kinderen overgewicht ontwikkelen. Ouders die zowel strikt als consequent zijn, hebben de gezondste kinderen: zij eten gezonder, bewegen meer en hebben een gezonder gewicht. Deze opvoedstijl, ook wel autoritatief opvoeden genoemd, wordt gekenmerkt door warmte, emotionele steun, maar ook heldere communicatie tussen ouders en kinderen. Ouders daarentegen die bijvoorbeeld niet betrokken zijn bij hun kinderen of die ze autoritair opvoeden, hebben dikkere kinderen (Sleddens et al., 2011).
Bestaande interventies voor behandeling en preventie van overgewicht bij kinderen richten zich al jarenlang alleen op kinderen; die paar programma’s die ouders erbij betrekken adviseren slechts over het aanleren van nieuwe voeding en beweging. Deze programma’s laten wel positieve korte-termijn effecten zien, maar op lange termijn vallen de kinderen vaak terug in hun oude gewoonten (Summerbell et al., 2005). Er zijn nog niet veel programma’s die zich richten op algemene opvoeding om overgewicht bij kinderen te voorkomen of te behandelen. De enkele die de algemene opvoeding betrekken bij het tegengaan van overgewicht lijken indicaties te geven voor effectiviteit (Gerards et al., 2011).
Ondersteuning bij positief opvoeden, gezond eten en bewegen
Lifestyle Triple P, gebaseerd op de Triple P methodiek, is een interventie gericht op de ouders van kinderen met overgewicht en obesitas. Triple P, oftewel Positief Pedagogisch Programma, is een Australisch opvoedingsondersteuningsprogramma dat ouders ondersteunt bij het opvoeden van hun kinderen. In Nederland wordt Triple P in meer dan tweehonderd gemeenten aangeboden.[voor Marco: http://www.nji.nl/nl/Kennis/Projecten/Triple-P]Lifestyle Triple P is een variant van het algemene programma dat zich, naast positief opvoeden, richt op gezonde voeding en beweging. In Zuid- Limburg testte men deze variant op effectiviteit.
Om te onderzoeken of de Lifestyle Triple P interventie net zo goed werkt als in Australië, is in Zuid-Limburg een gerandomiseerde studie opgezet door de Universiteit van Maastricht (Gerards et al., 2012) . Hierbij werden ouders die deelnamen aan het onderzoek at random verdeeld over een interventiegroep en een controlegroep. Ouders in de interventiegroep ontvingen de 14-weekse Lifestyle Triple P interventie, de deelnemers van de controlegroep moesten zelf aan de slag. De interventie bestond uit groepssessies waarbij ouders strategieën aangeleerd kregen gericht op gezonde voeding, beweging en positief opvoeden.
Meer buiten spelen en minder frisdrank drinken
De interventie bleek effectief in het veranderen van gedrag van kinderen en ouders. Zo dronken kinderen minder frisdrank na de interventie, bleken ze minder te computeren en tv te kijken en meer buiten te spelen. Ouders voelden zich verantwoordelijker voor het voedings- en bewegingsgedrag van hun kinderen en haalden meer voldoening uit het opvoeden van hun kinderen. De gedragsveranderingen leidden - een jaar na baseline - echter niet tot gewichtsverbeteringen. Hoe kan dat nu? Een plausibele verklaring kan zijn dat de veranderingen in gedrag te klein waren om te leiden tot verandering in gewicht. In dat geval zou het langer kunnen duren voordat ander gedrag leidt tot verbeteringen in het gewicht van de kinderen. Waarschijnlijk zal in de loop van dit jaar en komend jaar een nieuwe reeks metingen bij de ouders en kinderen worden gedaan om dit te achterhalen.
Maar de ouders kunnen het niet alleen
Een andere belangrijke kanttekening is dat de Lifestyle Triple P tamelijk geïsoleerd geïmplementeerd is in Limburg. Er waren weinig andere initiatieven gaande om een gezonde leefstijl te promoten tijdens de uitvoering van het programma. Een interventie als Lifestyle Triple P zal echter betere effecten laten zien als ze wordt verwezenlijkt in een context waarin gezond leven gestimuleerd wordt. Ouders kunnen het namelijk niet alleen. Scholen, kinderdagverblijven, de buurt en de gemeente, ze moeten allemaal een steentje bijdragen in het stimuleren van gezond gewicht bij kinderen.
Ondanks dat de Lifestyle Triple P interventie niet onmiddellijk effecten op gewicht liet zien, zijn wij ervan overtuigd dat de algemene opvoeding een belangrijke component is bij het behandelen en voorkomen van overgewicht bij kinderen. Daarom adviseren wij professionals die werken met kinderen met overgewicht of obesitas om in aanvulling op gezondere voeding en beweging ook aandacht te besteden aan het verbeteren van de algemene opvoeding.
Sanne Gerards werkt als postdoc onderzoeker bij de vakgroep Gezondheidsbevordering van de Universiteit Maastricht. Zij promoveerde onlangs met het proefschrift Childhood obesity prevention Rationale, implementation and effectiveness of the Lifestyle Triple P intervention, Maastricht, 2014.
Referenties:
Gerards, S. M., Sleddens, E. F., Dagnelie, P. C., De Vries, N. K., & Kremers, S. P. (2011). Interventions addressing general parenting to prevent or treat childhood obesity. International Journal of Pediatric Obesity, 6(2-2), e28-45.
Gerards, S. M., Dagnelie, P. C., Jansen, M. W., Van der Goot, L. H., De Vries, N. K., Sanders, M. R., & Kremers, S. P. (2012). Lifestyle Triple P: a parenting intervention for childhood obesity. BMC Public Health, 12(1), 267.
Sleddens, E. F., Gerards, S. M., Thijs, C., De Vries, N. K., & Kremers, S. P. (2011). General parenting, childhood overweight and obesity-inducing behaviors: a review. International Journal of Pediatric Obesity, 6(2-2), e12-27.
Summerbell, C., Waters, E., Edmunds, L., Kelly, S., Brown, T., & Campbell, K. (2005). Interventions for preventing obesity in children. Cochrane Database of Systematic Reviews, 3(3).